Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 46, 5 Malaki 1908 — Kiu hanu Mea Hou Aiwaiwa ! HELU 99. KE KU-KA OLELO A NA KANAKA ELUA [ARTICLE]

Kiu hanu Mea Hou Aiwaiwa ! HELU 99. KE KU-KA OLELO A NA KANAKA ELUA

Hopmauia mai ka Heiu 8 mai. Dem. O kekahi mea ano e loa i ka noonoo o na kanaka o na Koolau nei i keia mau la, aohe o Iakou nana nui ma ka aoao kalaiaina i keia wa, aia ko Iakou nana ma ke kanaka kupono. Nolaila, aohe a lakou nana aoao Demokarata a Repubalika, e haawi lokahi ana ko lakou mau baIota no ke kakoo ana ia Kahiliaulani i Elele no keia kau koho. R.ep. He noonoo hawawa loa ia o ka manao ana peV la. E pono no e noonoo pu me ke anō hana a ka aoao kalaiama kekahi. He nui no na kanaka kupono iloko o ka A°ao Repubalika iwaena o na kanaka Hawaii, aka, o ka P°e na Lkou e alakai, he piha alunu a hana kapakahi. O na P°6 ike ole i ke kanawai a ano hoopilimeaai oia ka lak°u e onou ai i mau lunamakaainana, i hiki ke holo ka lakou mau kanawai hoopilikia. O makou e noho nei ma na oihana, he wa wale no e olepeia mai ai a hoonohoia ae na haole ma ia mau makalua. Nolaila, he mea makehewa ka hoopilimeaai wale ana aku ia lakou. Dem. Aohe pela ko makou poe ili palaoa ha-keokeo. He hookahi no ka hana pu ana o na haole ame na kanaka, a kaana like nohoi i na laulau. Rep. Mai kuhihewa oe pela. E like no me ko mak°u, o lakou ala no na alakai ame na Iuna nui o ka ahahui, pela no ko oukou. O na wahi hana uku pihipihi ke loaa mai i na kanaka, a o ka pokeokeo ia lakou la. Aole no e liuIiu> 0 kou °lepeia mai la no ia. O kekahi, aia iloko o na ahahui malu a na haole kahiu hanaia ai ka poino a me ka pihkia o na kanaka. No ka waiwai wale no ko lak°u ake nui, aole no ka nana i na poe ilihune. Dem. Alaila, o ka lokahi toale no o na kanaka Hawaii iloko o ka aoao kalaiaina hookahi ka mea e hiki ai ia lakou ke lanakila maluna o keia mau hana lapuwale— ina paha he aoao Repubahka a Demokarata paha? ReP- He wahi manao hapa pololei ia. Aka, aohe hopohopo o na haole no keia mau aoao, no ka mea, no lakou ia. Hookahi no a lakou aoao makau Ioa, o ka Aoao H°me Rula, no ko lakou kuikahi pu ole me ka lakou mau hana monopoli. A no ia mea, hookokono Iakou i kekahi poe Kawaii e kukulu i na aoao kalaiaina like ole, i mea e loaa ole ai ka lanakila i na Home Rula. . Dem. Auwe! He okoa loa ka ka poe limahana i , wahanui ae ai i na la i hala ae nei: O ka ahahui limahana, he aoao ia no na kanaka Hawaii, a e^hoohui ana Iakou ī na kanaka Hawaii apau iloko o ka aoāo kalaiaina hookahi? Rep.— Oia ka makou i upu wale ai mamua, e hoowalewale ī na kanaka Repubalika ame na Demokarata apau i ke komo ilaila, alaila, hoohui aku me ka Aoao Home Rula. I kela makahiki aku nei, ua kono malu ia kekahi poe alakai o na aoao kalaiaina Iike ole iwaena o na Hawaii, no ka wae ana i na moho holo balota mai na hoa Iahui mai, a hookahi ke koho like ana o na kanaka apau. O ka loaa no ia o ka Ianakila. Pela no na haole i hana ai, a puka o Kamika, Makake, Kilinawola, a kokoke puka o Igamu, a o Ioela ma, no ka lokahi ole no o na kanaka Hawaii, ua haule Ioa i ka huelo. Dem. O kela lokahi ole no o na kanaka Hawaii ke

kamu pilikia enke me na haole. Aole no e loaa ana ka lanakila i na poe Demokarata a Home Rula ke aumeume a hukihuki na kanaka me ka mahae. No'u iho, aole au e ae e hooiiI° wale i ka'u bala no ka holo moho Demokarata ana, ina pela e kuikahi ole ai ko'u mau hoa lahui. Kep. Manao au, e noi hou aku ana no ua poe limahana nei i na alakai lahui i keia kau no ka wae ana i na moho, c koho iokahi na kanaka? O na Home Rula nae ka poe kue loa i keia manao. Dem. Ina aoie hiki i na Home Rula ke hoohui mai, o kakou ke hoohui aku me lakou. Hewa anei ia? ^eP- Aohe hewa ° ia; oia ke ano hana pololei maoli. Ua i^e kela poe auna kolea ia mea. Aole paha e liuliu loa na Ia mai keia manawa aku, a ulu mai na uluaoa ame na kuee mawaena o na kanaka ame na haole o ka aoao Repubalika. No ka lili oihana mai ke kumu. Dem. Hookahi nohoi paha pilikia o na Home Rula, o ke kukuiu ole ia o na Kalabu. O Kahiliaulani wale no ka iini nui ame ke ohohia nui o na kanaka, a ina oia e hele kaapuni ana no ka haiolelo kukulu ahahui ana, aole e nele ka huliamahi o na kanaka. He inoa ko Kahiliaulani ua ala ia iwaena o na kanaka a puni ka Paeaina. ReP- N° u iho> a°he o'u minamina i ka'u oihana e like me kekahi poe. He wahi hana uuku loa ka'u o kahi uku, a o ka poe haole ike ole nae i ka hana, ua oi papalua ae ko lakou uku i ko'u. Ao!e i pau.