Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 26, 6 February 1908 — Kela Leta Olalau ma ka Inoa o Mr. Walaka ! [ARTICLE]
Kela Leta Olalau ma ka Inoa o Mr. Walaka !
Hoomauia. 0 keia anei ka mea hoike o ko' Kahiliaulani ame kona mau hoa Home Rula iloko o kela Komite 10, kue a haalele ana ia oe e Mr. Walaka; nokamea, ua lilo lakou i ke kipeia, elike me kau e hoike nei me ka oiaio ole? Malia nae paha, ua pili kau olelo e Mr. Walaka no ka lilo ana o ka hapanui o ke Komite i ke kipe ia no kela halawai a C. K. Notley, J C Lane, C Chillingworth, F Harvey, Mossman ame Joe Fern, a oia hoi ka halawai i hiki ole ai o J M Poepoe. Ma ia halawai i hapaiia ai ka ninau e hooholo ana e kakauinoa oe i ka aelike; a oia hoi ka ninau i ku ai na koho ana a na hoa 0 ke Komite 10, penei: Ma ka aoao ae: J C Lane, C Chillingworth, Mossman ame William White, Ma ka aoao kue no kou kakauinoa, e Mr Waliaeh i ua aelike la, eia na poe e ke komite 1 koho: Chas. Kahiliaulani Notley (Home Rula), Harvey ame Joe Fern. 0 na Repubalika elua, me hookahi Demokarata ame hookahi Home Rula, kai lilo ma ka aoao hapanui e ae ana e kakauinoa oe i ka aelike; a kupaa no o Kahiliaulani mahope ou, e huipu ana me Harvey ame Fern. 0 J M Poepoe, kekahi hoa o ke komite, mamuli o kona loaa ana i kekahi kuia ma ia ahiahi e hiki ole ai iaia ke alo ae, ua hiki ole oia ma kela halawai hope loa a ke Komite; a ina no oia e hoea ma ia halawai, aia no kana koho ana ma ka aoao e kue ana i kou kakauinoa ana i ka aelike i kapaeia ae ai ka mahele pili i kela Kt au e hoopaakiki loa nei e loaa ia oe, oiai o ka Home Rula no ka mea i hooikaika e loaa ia pono ia oe. Ua ike no nae makou, ina no he noonoo kaulike a makee io maoli kou no ke aloha i ka lahui ame ka hanohano pookela loa o kou inoa iwaena o keia lahui a imua nohoi o ke ao nei a pau. oia no kou kakauinoa ana i ka aelike a ka Papa Ola i wa- • iho mai ai i ke komite. Ua manaoio no makou, oia hana, nau . ponoi iho no ia e hana, ina he aloha kou i ka lahui; aole hoime ka hookikinaia aku e ke Komite. A o na olelo e ae au e ohi hapuku ana i o a ia nei, he mau olaolao olelo wale ana no ia au, e Mr. Walaka, me ka oiaio ole. 0 ka mea maopopo, ua hoōkaawale mai oe ia oe iho ma ke ano, aole he hoaloha o Kahiliaulani nou, aole hoi ka Papa Hooko o ka Aoao Kuokoa Home Rula nou. A i hoike aku makou ia oe, ua makaukau loa ka Papa Hooko o ka Aoao Kuokoa Home Rula e uku i kou mau aie apau elike me ka mea i hooiaia aku imua ou, ina oe i hiki mai ma ka la i kauohaia aku ai oe e hele 1 Kahiliaulani Hall no ke kii ana mai i ua mau ilala nei. 0 ka huina dala i loaa i ka Pafa Hooko ia wa, ua hiki aku i ka $560, a nau ia mau dala no ka hookaa ana i kou mau pilikia aie apau, elike me na mea i hooiaia aku ia oe. Aka, no kou hiki ole ana ma ia la, a mamuli o ka ike ana o kekahi hoa o ka Papa Hooko i kau palapala a ke aloha ole nui wale i ke Alakai o ka Aoao Kuokoa Home Rula, ua noi mai la oia e hoopau loa ia ka manao ana e haawi i kela mau dala he 560 ia oe; a e hoi hoi hou ia kela mau dala i ka poe na lakou ia mau dala i loaa mai ai. I hoike aku ai i ka mea oiaio ia oe, e ka hoaloha opio ua hana o Kahiliaulani ame na hoa o ka Fapa Hooko i na ha_' na apau e loaa ai ia oe ka palekana, aka, nau ponoi no i j>ale mai, a i hookaawale mai i keia hana aloha a lokomaikai a Kahiliaulani ame ka Papa Hooko o ka Aoao Kuokoa Home Rula, mamuli o kou hoike akea ana ae, ua hoole oe i ke kakauinoa ana i ka aelike mamuli o na ao ana a kou mau hoaloha hou. Ina no oe e ae ana e Mr. Walaka e kakauinoa i kela aelike. % me ka loaa ole o kela Ki au e hoopaakiki nei; a ma kou lawelawe lapaau ana maluna o kela poe mai lepera, a make paha kekahi ma'i i kekahi ma'i okoa ae i hiki ole ai i kou makaukau lapaau ke hoola, aole nou ia hewa. Aole loa he kanawai oloko o keia Teritore nana oe e hoopai no ka lawe ola (manslaughter). A o ka loiu nana oe ī hoomaka'uka'u a maka'u honua ai oe, ua hoike maopopo mai oia i ke omilumilu loa o kona wahi ike kanawai. E olelo ae makou ma keia wahi: ina paha e loaa ana % malalo o kau lapaau ana i kekahi ma'i huhewa, a ia oe e haha ana i ko Ki e hemo ai ke pani puka owaho no ke kii ana i ke Kauka, a make iho la ua ma'i nei ia manawa; nou aneiia hewa? Aole. Mamuli o ka loaa ana ia oe o ka ae ana a ka Papa Ola e lapaau i ka ma'i lepera, ua loaa ia oe ka laikini piha e lilo ai oe i mea lawehala ole, ke poino kekahi ma'i au e lapaau ai i kekahi ma'i okoa ae i ka ma'i lepera. O ka ae ana o ka Papa Ola
i kahi mea e lapaau, ina ia he mea laikiniia a laikini ole ia, he ae ana no ia e kaupale ana i ua kanaka la mai na .poino ulia wale, a hiki ole ke pale ia ae, maluiia o ka mea ma'i e lapaauia ana; koe wale no ka make ame ka poino o ka mea ma'i mamuli 0 ka hoohemahema a hoopalaleha maksala ole o ka mea i aeia e lapaau. He loina kumu-mua loa keia o ka oihana lapaa-u. Me ka mau no o ko makou aloha ia oe, e Mr. J, Lor Wallaeh/eia he awawa nni mawaena o ou ame makou, na Home Rula, ka poe au i ho(po mai ai, a o ka poe hoi na lakou i kokua. 1 kou mau pilikia, a i kakoo hoi ia oe, a loaa ia oe ka aneane loa ana e lanakila maluna o ka poe i hoopuukahua nui i kau mau lawelawe lapaau ana. E^ioomanao i ka oleio: "To err ifhuman,' oia hoi, "O ke kuhihewa no ke kanaka no ia! '' aole i pau.