Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 24, 4 Pepeluali 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

M» Ka Moolelo Walohia Hainakolo ; i KA UI PUA KA-MAK4-HAL.10 KA M AlLELE 0 HlILAWE MOKUNA V. Paio k a WaHine Ehu me ka Wvhikk Ili-kou — Ikea o Kiumu Hoaikane Laua. H'[hoomauia.] E hiamoe ana no o Leimakani ia wa. Ua pauhia loa ia oia i ka hiamoe. Aole oia i ala mai i nei wa a na wahi kahu hanai i ala ae ai; a, aole nohoi oia i ala ae a hiki wale i kona puiwa ana i ke kahea a kekahi leo mawaho o ka hale, ma ka oleīo ana mai: "Auhea kanaka o keia wahi— e!:' Ano, e ka makamaka heluhelu, alia kaua e nana i ka , mea nona nei leo e kahea nei mawaho o ka hale i ka wa | no a Leimakani e hiamoe ana; e nana iki ae kaua i ka hua t kai a Kaholoholouka ame Kaholoholokai. I ko Iaua nei makaukau ana me na mea paahāna e hoio lea ai ka laua hana, ua haalele iho la laua i ko lakou wahi pupupu hale, me ka paha-paha wale ana iho nohoi i ka iaua hanai i ka olelo ana iho: |E! moe oe e Lopaikihe lewale a, ala ae oe, alaila, eia no ka ai ame ka i'a, ua makaukau iloko o ka umeka ame ka ipu-kai. A mai haalele hou oe i ka hale o kakou o komohewaia auanei e ke kolohe. Hala aku la ua mau wahi elemakule nei, a moe iho la nohoi o Lopaikihelewale, me kona lohe ole ae nae i na olelo a na wahi kahu hanai ona i hoike iho ai iaia i kona manawa e hiamoe ana. Oia hiamoe ko ia nei a ano kulana ka hiamoe, oia no ka manawa ua kiekie loa ka la, lohe ana keia i nei leo e ka hea ana mawaho o ka hale: "Auhea kanaka o keia wahi el" A ia wa hoolono loa ae la keia o ka lohe hou aku o ke kahea hou mai: "Ke moe nei no kanaka o keia wahi? Eia no ka paha olua e nei mau wahi elemakule ke hiamoe neir Ia manawa keia i ala ae ai a pane aku la: "Aole o Ka holoholokai ma o kauhale nei. Owau wale no ko ka hale • ; irpia wa E kali iho oe a e kii aku au i ke pani puka nei i e palepale se, o komo mai auanei oe me ka naaupo, a loaa iho oe i ka pilikia." Ala ae la keia a kii aku la i ka papa i pakuia aku ai maloko aku nei o ka puka, a kaikāi ae la a hemo, kahea aku la keia i ka mea nona ka leo ana i lohe aku ai e komo mai a kiei pu aku la nohoi ko ia nei poo iwaho, aia hoi ike aku la keia me ka hoohowahewa ole i ke ku mai a nei wahine a ka ui ame ka maikai o kona mau ano apau, a he ano kapukapu a hanohano nohoi kona kulana. Alaila, ninau aku la keia i ua wahine nei ma ka olelo

ana aku: "O oe ka paha ka mea nona ka leo a'u i lohe mai nei e kahea ana i kanaka o nei wahi pupupu hale? "E komo mai maloko nei. He wahi hale opala ko makou, aka, mai hoowahawaha kou manao no keia wahi pupupu hale. Malia he manao kou no na wahi elemakule, nolaila, e komo mai. Ei aku nei ua mau wahi elemakule nei ī ka auana, a he hoi mai no paha koe." Ia wa ninau mai la ua wahine nei ia Leimakani: "O oe anei ka hanai a na wahi elemakule, oia o Kaholoholouka ame Kaholoholokai; a o ka mea hoi nona ka inoa o Lopaiki helewale?" Ae aku la nohoi keia me ka olelo ana aku: "Ae, owau ka hanai a ua mau wahi elemakule la, a o Lopaikihelewale io no ko'u moa. E! Nani ka hoi ka loaa ana o ko u moa ia oe i hoike mai nei. Pehea oe i ike ai i ko'u inoa, oiai he malihini kou mau helehelena ia'u; a, aole nohoi au i ike mua ia oe?" Owai kou inoa? Pane mai la ua wahine nei i ka i ana mai: "0 Luukia ko'u inoa, a he alii hoi au no keia aina o Waipio nei. Auhea oe, e Lopaikihelewale, ua ike ae la au ia oe, noiāila, aole au e komo aku iloko o ka hale. Maanei no au a hoi aku. A i noho oe ma keia hope aku a i hoea mai kekahi kauoha i uka nei nou no ka iho ae i kai, alaila, o kou wa ia e iho ae ai a hoea i ko'u hale. Nolaila, o ke aloha kou, eia au ke hoi nei. A i hoi mai na wahi elemakule, ou mau wahi kahu hanai hoi, mai hai aku oe ia laua i uka iho nei au. Ae aku la no keia i na olelo a Luukia. Aloha aku la nohoi keia iaia, a ike aku la no keia i ka huli ana ae a i^uu kia a hoi aku la no kai, a noho iho la nohoi keia me ka noo noo nui ana no keia halawai ano e ana ona me ka wahihe ana i lohe ai he aliiwahine io no oia no Waipio. Oia hele a kupono ka la i ka lolo, hoi mai ana na wahi kahu hanai mai ka laua huakai mai. I ko laua hoea ana mai i kauhale, a noho nohoi laua a kuu ka nae, ia wa i ninau mai ai ua mau wahi elemakule nei iaia nei: "Aole anei i hoea iho nei kekahi mea i ka hale nei o kakou mahope iho o ko maua haalele ana iho ia oe i kakahiaka nei, a o ka manawa nohoi ia au e hiamoe ana?" Aohe makemake īki o Leimakani e hoike aku i ka mea oiaio i kona mau wahi mea nana oia i malama mai ko na mau la uuku mai a nui wale oia ī keia wa, oiai ua aioha oia ia laua, a ia manawa oia i pane aku ai imua o ua mau wahi kahu hana! nei ona ma ka olelo ana aku ia laua: "Auhea olua, e o'u mau kupuna, ua nui ko'u aie ia olua, nokamea, o olua ko'u mea nana i malama mai ko'u mau la opiopio mai, a hoea mai i keia wa a'u e ola nei i keia manawa, aole hiki ia'u ke huna aku i ka'u olelo a o ka La ko'u hoike no ia mea, e puai wahi Ieo ole au imua o olua e o'u mau kupuna. Aka, o olua hoi keia, a he hope wale mai nohoi ia olelo, nolaila, ua makaukau e hoike aku ia olua no ka olua mea i ninau mai nei ia'u. A e hoolohe mai olua —