Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 23, 3 Pepeluali 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

Ka 'Moolelo Walohia ^ j4atnakolo f|kUI PUA KA-MAK.\-H\LA 0 KA M AlLELE 0 HIILAWE MOKONA V. pAlO ka Wahine Ehu ii e ka Wvhink Ili-kou — Ikea o Kuamu Hoaikane Laua. [hoomauia.] "He manao ko'u," wahi a ua keiki nei i pane mai ai i "na wahi kupunakane, rtae ka hoomau ana mai nohoi i ke kamailio ana ia laua: "he hookahi no mea nona Keia mau ■ nn pina oia hoi o Haihailauahea ame Hamakwlo. A ma moa ciudj . he makuahine o Haihailauahea no'u, alaila, he makuahme nohoi o Hainakolo no'u. A ina he alii hoi o Hamakolo no k^ia aina, alaila, ua alii no ka hoi au; a o ko kakou alii pu no ia apau. He keu aku ka hoi a kahi mea maikai " Pau ka lakou nei paina oia ahiahi, hoi aku la o Leima kmi e hiamoe, a o na wahi kupunakane hoi, hoomau aku la no laua i ke ala ana. Ia Leimakani e hiamoe ana, ike aku la oia ma ka moe uhane i nei wahine, o ka pii ana mai kai mai a hoea ana i ko lakou nei hale. He keu nohoi a ka wahine u'i a kulana haoohano nohoi? Ma ka hoomaopopo aku a ko ia nei uha n,= he alii maoli no ke ano o nei wahine ana e ike aku ana. Alaila, ninau mai la ka uhane o ua wahine nei iaia • 0ielo ana mai hoi: O oe ka paha ka hanai a na nci / . wahi elemakule o nei hale. Ae aku la nohoi ko ia nei uha n~ me ka olelo ana aku: "owau io no ka hanai a Kaholoho loukaame Kaholoholokai, na kupunakane a mau kahu hanai nohoi o Luukia i ka pali kapu o Waipio nei, makuahine makukoae o Hainakolo i Kuaihelani. He kupanaha loa ka hoopuka ana aku o ko'u uhane i kela mau huaolelo e pili ana ia Luukia ame Hainakola o Kuaihe lani 'oiai, aole oia i ike i keia mau wahine a hoomaopopo hoi i ko laua mau ano. He ole loa no. Aka, i ka uhane nae, ua ike ka au ia lau£. Mahope iho o ko'u pane ana aku i ua wahe nei, o kona manawa ia i olelo mai ai, e pii maua i ke kui le, i uka o ke kuahiwi. A ae aku nei nohoi au I ko'u puiwa ana ae, eia ka he hihio ano e loa ka'u mea o ka ike ana. Aka, he mea kupanaha no nae, ua ike aku la no au i ke ku mai o ua wahine nei ma kona kino maoli elike no me ka'u e ike aku nei ia olua, a peia nohoi olua e ike mai nei ia'u. Aole hiki ia'u ke hoololohe iho ī ka hale nei. Ua ike iho la au ia wa me he mea la e hapai maoli ia ae ana au a He pu ko'u kino iluna. Ike aku la au i ka huli ana aku o ua wahine nei hele i uka, a owau aku nohoi mahope e uhai • ana iaia.

O ko maua pii aku nei ia, a hala lilo iloko o ka ululaau; o ua wahine nei no mamua, a owau no mahope, Oia hele ko maua a hoea i kekahi kumu lehua nui, i hele a pupua pono kona mau pua, ia wa olelo mai la ua wahine nei i ka i ana mai ia'u: Ia nei kaua e kui ai i mau lei lehua no kaua. O oe hoi ka mama o kaua, nau e pii ae iluna o ke kumulaau nei a lu mai i pua na kaua, a na u hoi ia e manai aku a paa ona mau lei no kaua. Aole nae no kaua wale no keia mau lei a kaua e hana aku ai, aka, he mau hoaloha ko kaua a hoea mai, he mau wahine nohoi laua, elike me a'u nei, a no laua auanei kekahi mau papahi lei a kaua e hana aku ai. O ko'u pii aku la nohoi ia iluna o ke kumu lehua. a hoomaka aku la e lu iho i ka pua lehua. Ia'u no e ako ana i ka lehua a kioia iho ilalo, hoea mai ana keia mau wa hine. Hookahi o laua he wahine ehu, a hookahi o laua he wal awai ih-kou. A hana nui iho la ī na lel o • makou me ke akamai nui a loea nohoi. Ua nui nohoi ka'u pua o ka lu ana iho, a ua paa a lawa na papahi lei o makou. Ohuohu lakou apau i ka lei, a ohu nohoi au elike me ka olua e ike mai la ia'u. Ua hai mai ua poe wahine nei ia'u, he pilika lakou ia'u, aia^a hoea mai ka wa pono, alaila, hoike mai lakou apau i iio lakeu wahi i pili ai ia'u. I ka pau ana o ka makou nanea ana, ua haalele aku . au ia lakou, a hoi mai nei nohoi au i kauhale nei. Owau wale no ka'u i i<e o ka iho ana mai nei mai kuahiwi mai; a eia ka, ua ike anei olua i kekahi wahine o ka iho pu ana mai nei me a'u. Hele a mea, ea, o ka wahine no kena a maua i pii aku nei i uka o kuahiwi. He keu wale aku no ka hoi ka mea kupanaha. "Na olua i hoike mai nei ia'u i na inoa o Luukia ame Hainakolo; aka, mamua aku nei la, ua ike no olua he malihini au i keia aina o Waipio nei, wahi nohoi a olua i hoike mai ai ia'u. A o uka nei o Opaelolo wale no ka'u wahi i ike o nei aina, koe wale no paha ko'u ike ana aku ia kai ma ka nana wale aku no mai uka aku nei, aole hoi o ka hele kino ana aku ia mau kaianlu. A o kela mau inoa a olua i hoike mai nei ua hoike mua ia mai ia'u ma ka hihio i loaa iho nei ia'u i nei la. I ka lohe ana o Kaholoholokai ame Kaholoholouka i keia mau olelo a ka hanai a laua, ua kulou iho la no ko laua mau poo ilalo a liuliu, ala ae la laua iluna. Olelo aku la o Kaholoholokai i ka moopuna. Ho hana hoopahaohao loa keia maua e ike nei. He han^ nui a hoea mai ma keia mau mua aku. Hele a eia i Waipio nei ke aliiwahine, o Hainakoio, alaila, he hana nui ko keia mua aku a hoea mai. Ia la a po, a hoea nohoi i ka puka ana o ka hoku hoo kele waa, oia o Kaululena, wahi a kekahi kilo'hoku; a[o Hikikauolono hoi i kekahi poe, ua ala ae la ua mau wahi elemakule nei a hoomakaukau iho la no ka iho aku i kahakai a holo aku i ka lawai'a. \