Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 18, 27 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Poinaikai o ka Makahiki Hou!

- - K ix Moolelo W&lolnEi ■>||t H a i n a K o I ° ^§*c KA UI PUA KA-M.A1 A-H \ Li 0 KA ¥ AlLKLE 0 HlILAWE MOKUNA V. Paio ka Wahine Ehu me ka Wvhine Ili-koū — Ikea o Kuamu Hoaikane Lau/ . Ia wa ninau mai la o Puuohulu i ke kaikuahine i ka oleio ana mai: "Pehea la: e manao ana no anei ke aliiwahine nei e hoihoi loa na kanaka iaia ame ke keiki a hoea P A'aipio"'' 0 ka manawa ia i pane aku ai o Mailelaulii i ke aiii o Wai auae "Ina e loaa mai ke k«riaka i a laua nei a hoea i kahi o ke aliiwahine o Ihiihilauakea; a hoi mai no ou mau kanaka no lia lulu o Waianae nei; a na-laua no ia e imi i waa no laua e hoea ]oa ai i Waipio. Ua lawa ae la no kou lokomaikai, e ke alii ma o ko laua nei hoe. ana i kahi o Ihiihilauakea.'' "A pehea kou manao, e ke aliiwahine, no keia manao a ia nei i hoike mai la?" wahi a Puuohulu i ninau n ai ai i a Haina kolo. Pane aku )a o Hainakolo: "O ko'u manao no ia. Aole o'u makemake e hele loa ou poe kanaka me a'u aa.e kuu keiki nei kuu lei hoi o ka alo ana mai o ke kai loa mai Kuaihelani a hoea iho la i Oahu nei, Pa lawa kou lokomaikai, e ke Illal j alii ma ka hoe ana'ku o na kanaka ou a hoea i kahi o ia kuahine o makou, o ia o Ihiihilauakea; a ma ia wahi aku na'u nohoi ia e nana aku i ko maua inea e hoea ioa ai i Hawaii." Ina no e makemake oe, e ke aliiwahine, e lawe !oa na kanaka ia oe a hoea i Hawaii, aohe ia he mea pilikia; ua hiki ia'u pe kauoha ia lakou e hoihoi loa aku ia oe ame ke a ii opio a hoea i Waipio, i ke one o Kanukuwai. Aka, nani hoi ia, ua pane mai la oe, eke aliiwahine, i kou makemake e hoihoi aku no o'u poe kanaka ia oe, a hoea i kahi o Ihiihilauake a heaha la au »nei hoi, o kou makemake ka'u e hooko aku. A, auhea olua, e na liiwahine, o ia wahi oia aliiwahine kahiko e noho mai la, o Ihiihilauakea no ia wahi a makou e olelo mau ai Eia ka, he m ikuahine ia no olua," wahi a Puuohulu i pane mai ai. Mahope iho o na luana ana ame na walea wale ana o H aiDa kolo ma i ka nani o Waianae, ua hoomakaukau iho la o HainaPolo ma e kau hou iluna o ka waa no ka huli hoi ana mai a hoea i lhiihilauakea. Ua piha pu ke kaha one o Muliwaiolena o Waianae i na'lii ame na kanaka, e nana ana i na hoe waa o na'liiwahine malihini i kipa aku ai ia kaiaulu. He ewalu ka nui o keia poe hoewaa; a o lakou apau he poe n0 Waianae. I ka makaukau pono ana o ka waa ame na hoewaa ia wa i haalele iho ai o Hainakolo ma i ka halealii o f uuohulu. Be uwe okoa ana mai hoi ia a na kanaka e lulumi ana i kaha one i ka ike ana mai i na'liiwahine malihini e iho aku ana oiai ua lamalama pono ae la ko laua ui ame ko laua nani ia wa A hoea o Hainakolo ma i kahi e lana ana ka waa,ia wa ua haawi iho la ke aloha mawaena o Hoinakolo me ke kaikaina; a ia wa i uwe iho ai laua. Olelo mai lo o Mailelaulii i ke kaikuaana, oiai ka w.ūmaka e hiolo ana ma kona mau papaKna: \

"E! kuu haku kaikuaana, e hoi oe me ka lei a kaua a hoea i ka aina hanau, a i ike aku oe i na makua ame na kupuna o kakou, na'lii ame na makaainana o ka aina, e uwe aku oe ia lakou apau; a e hai aku oe ia lakou, aohe au e hoi aku i ka aina. O Makua ko'u aina e noho ai a kani moopuna," "E uwe aku oe i ka wai lele o Hiilawe — aloha aku i na wahi a kakou i noho ai me na kaikaina o kaua — aloha nohoi oe, e kuu haku knikuaana ame ke keiki a kaua, ka lei a o ka luhi a kaua i hoomanawanui ai. E au hookahi aku ana oe i ke kai a kaua i hele kokoolua mai ai mai Hawaii mai a ike i ka uhu ka'i o Makapuu, a hoea i Ihiihilauakea." Pau ka laua uwe ana, ia wa aloha aku la o Hainakolo i ke ailiane. ia Koiahi ame koiia kaikunane, o Puuohulu. Olelo aku la o Hainakolo i ua'liikane la: "Ua hewa kuu waha i ko lokomaikai, e ke alii, a ke niinaniina nei au, aohe a 'u uku e haawi aku ai ia oe A ina hoi, he aloha ko kuu kaikaina nei, nana hoi e noonoo oe i kahi e kaa ai ko maua aie ia oe ame kou kaikuahine a ka lokomaikai nui wal§." Eia au ke au hou nei i ke kai a paevaku i ka aina hanau; no ka pono paha. no ka hewa paha. A ina no ka pono keia hoi ana'ku, alaila, e hoea hou mai ana no au, i Waiana'e nei; aka, ina no ka pono ole keia hoi an 'ku, alaila, aohe au e ike hou ia mai " Me keia mau huaolelo, kau aku la o Hainakolo iluna o ka waa me ke keiki me Leimakani, oiai hoi o Ma lelaul i i uwe kumakena aki> ai i ke i^eiki. Alaila, kena aku la o Ha nakolo i na hoewaa: "O — ia! Ina kakou! Pae aku kakou i Ihiinilauakea,'' Ho O mai la o ka waa. Aole nohoi i haule ka la i ka ilikai, hoea ana lakou nei i īhiihilauakea. I ka wa nae a ka waa e holo aku ana i ka n oana, ke ike mai la no o Ihiihilauakea ia Hainakolo; a pela nohoi rae na aikane a lakou nei (a Hainakolo ma) o uka o Nuuanu. Ua manao loa keia mau aikane e kipa aku ana la o Hainakolo i ke awa o Kou. Aka, aole nae; oiai ua i ae loa ka waa o ke aikane no Ihiihil nakea. A hoea ka waa i ua wahi nei o ia pili o lakou (Hainakoloma me na kaikaina) ma o Kaauna'la hoi, ua huli hoi ka waa no Waianae, a o Hainakolo hoi ame Leimakani, ua hookipavia aku la Lua e Ihuhilauakea. Ua hoaumoe iho la o Hainakolo ma kana keiki me Leimakani me Ihiihilauakea. I ke ka huli ana o ka ia oia po, hoala mai la ua luahine nei i ke kaikamahine moopuna, oia o Hainakolo me ka i ana maH "E Hai! E ala ae oe, me ko lei makani-kokoke e puka O' Kaululena, ka hookele waa. Ua makaukau ka waa no Hai e hoi aku ai i Hawaii. E ala ae." Lohe o Hainakolo i ka leo kahea o ke kupunawahine maleuahine oia o Ihiihilauakea, ia wa ala la ia. Hoala ilio la nohoi ia i ke keiki ia Leimakani me ka olelo ana iho: "E ala ae oe a kau aku kaua iluna o ka waa( alaila, haule aku no oe hiamoe, a na'u nohoi na kou makuahine e lioe i ka waa o kaua a pae kaua i ka a'na hanau." Pane mai la o Ihiihilauakea i ka olelo ana mai: "Aohe oe e luhi i ka hoe, e kuu moopuna, na ka waa no e lawe ia olua a pae i ke one o Waipio, oiai he au ko iluna ko ke'a mau kakahiaka a huipu ilio nohoi me ko kaua mau kakoo." (no kahi wa aku.) , .... j