Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 16, 23 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

Ka Moolelo Walohia >||f Ha in a k ° lo K \ UI PUA KA-MAEA-H \ UA 0 KA M AĪOELE O HIILAWK MOKUNA V. PAIO KA WAHINE hiHU ME KA \VvHINE ILI-KOU — iKEA O Kuamu Hoaikane Laua, la pae ana'ku o ka waa, o ka hana mua loa a Hainako'.o i hana ai, oia ka lawe ana aku i ke eke one a ke aikane a Nohili ī haawi mai ai iaia. me ka maopopo ole nae o ka hana i makemakeia ai ua eke one nei e lu ia ma ia lihi kahakai. O kahi i pae akU ai o ka waa o Hainakoio ma, aia uia.kahi kokoke loa i kela kaola one nui kiekie mawaena o Makua an e Oiiikilolo. [ ka ike ana ae o Hainakolo i ua kaola one nei, ua hoomanawanui aku la ia a lu iho la i ke one a Nohili i haawi m»i ai jai i A o ka wa ia a ianei i lohe iho ai i ka walaau ae a ua one nei, i ka i ana ae. '• Aloha oe. e Hai wah ne o Waipio! O ko makou wahi keia <■ noho ai. e kiai ai i keia lae maka kai o nei wahi." \ole nohoi i kana mai ko ia nei puiwa i ka lohe ana i1 o i keia leo o ka walaau ana ae mai loko mai o ke one. Ua ku ae I nQ keia iluna. hii ae la no i ke keiki a hoi aku la a hoea i kahi a Paenoni e lana ana me ka waa; alaila, ninau aku la keia: u0 ko hoi keia e ike hou i na maka o ka wahine a kaua nie o kakou ame ka hakuwahine nohoi o kakou?" na ni <t iv u \e mai la o Paenoni me ka olelo ana mai: Ae; e hoi au elike nie ke kauoha a ko aikane ia oe. Ua ike aku nei au i kela wahi ekeeke au i paa mai nei; eia k», o ke one walaau o kahi'o akou o Mana. I mea aha la nei a ua aihane nei au o ka hooluhi waJe ana mai nei no ia oe? A, auhea oe, e Hainakolo. eia au ke hoi nei; a ei aku ko kaina o Mailelaulii a hoea mai. Aloha oe!" O ka o ih > la no ia o ua Paenoni nei i ka hoe i ke kai, a ia j)Ue ina no, hele ana ka waa oia nei i ka hapalua like o ka moHaule loa a nalowale ke kaola kaupoku hale * Kaala. a < ili mai ana we^iu 0 Haupu iluna. I ka lua nohui o ka mapuna hoe, hekau ana ka waa oia nei i Kipu. E ka īnakamaka heluhelu, he ku i keanowahahee keia ano olelo ana a ka moolelo, elua no mapuna hoe a neikanaka, nona ka inoa o Paenoni pae ka waa i Oahu nei; a he elua no mapuna hoe. pae hou ka waa i Kipu, Kauai He ano kaao no keia elike me ka moolelo kaao o Kawelo ame na moolelo hoe waa kupaianaha e ae i kaaoia i ka wa kahiko Aka, aole paha oe e poina ana, e ka makamaka heluheiu, ia Loheloa ko Waipio keiki kaeaea i ka hoe waa? \ole no i nele ko Hawaii nei poe ī ka loaa ana o kekahi poe ikaika maoli no i ka hoe waa. Aole hoi o ka ikaika wale no aka, o ke aho loa kekahi o keia poe ma ka hoe ana. Ano, e haalele kaua, e ka makamaka heluhelu, i ke kamailio ana no Paenoni ame kana wahine ame na makua ona; a e huli ae h.aua ma keia wahi, a kamaiiio no Hainakolo ma. I ka hala ana'ku o Paenoni i ka moana elike me ia i hoike ue la> ua huli ae la o Hainakolo oie k» hii nohoi i ke keiki a

hoomaopopo ole hoi i kana wahi e uhaele aku ai laua; oiai no nae ke ike aku la no keia i ka hamama mai o na ipuka o na hale; a e hoomakaukau ana hoi kekahi poe e hele mai e hui me ia nei i ko lakou ike ana mai iaia nei e ku aku ana me kana keiki. Oiai keia e ku ana me ka maopopo ole iaia o kana mea e hana ai, aia hoi puiwa ae la keia i ka pane ana ae a Leimakani; "Ē Hai— e! Ei ae o M ailelau'ii me kekahi wahine malihlni ke uhaele mai nei!" I nana aku ka hana o Hainakolo ma kahi a ke keiki t» kaulona nei i kona tnau maka, ike io aku la keia i ke kaikaina e hele mai ana. Ike mai la nohoi ke kaikaina iaia nei, hoomaka mai la oia e uwe helu. Pau inai la iaia (Mailelaulii) maloko o ka>ia uwe helu ana mai rta wahi apau a laua i pili ai me ke keikuaana tna Kuaihelaui nie ka lei a laua. Pela hoi ko laua au ana mai i ke kai ame kona haa'ele ana ku i ke kaikuaana ame ka lei aloha a laua e au kokoolua mai i ka moana. Alaila, hoopuka mai la oia i keia mau huanlelo: •'Eia au la' e Hai wahine o na pa i hula ana. Eia au. e I.eimakani, kuu luhi. Eia au i ke one opiopio o Makua, Eia au me kuu hoa hookania, Me Koiahi i ka pua laui — Aloha! Hele mai la o Mailelaulii a loaa iho la ke kaikuaana haku ona, honi iho la laua a uwe iho la. ' Lalau ae la nohoi o Mailelaulii i ke keiki ia Leimakani a hii ae la. Ike īnai la hoi o Koiahi nte Hainakolo, a koi mai la ua wahine kamaaina nei o Makua e hoi kauhale lakou. Nolaila? hoi pu aku la o Hainakolo me ke kaikaina e hii la i ka lei alolia a laua, ame Koiahi a hiki i ka hale o konu npau kahu. O kona holaie koke ak i la no ia i na kanaka ona e hoomakaukau i mau mea ai na kana malihini ame ke keiki. He manawa pokole ko ua poe nei lapulapu ana ku rna o a maanei no na inea e pono ai ka papa aina a ka malihini kipa. A iloko no oi o ka wa pokole, ua makaukau ae la na mea apau. Alaila noho iho la o Hainakolo me l.eimakani ma ke poo •>- ' i ka papa aina. oiai hoi ke kaikaina i ku kahili mai ai no ke kaikuaana ame ka lei aloha a laua. A o ke kamaaina wahine nohoi, o K oiahi, oia ko Hainakolo hoa ai. A pau ka ai ana a Hainakolo, ua luana wale iho la no lakou'. A ma i- manawa, i kamailio aku ai oia imua o ke kaikaina ame Koiahi i kona pae ana i Kamawaelualani ame kona hookipaia ana e kekahi wahine kamaaina oia inokupuni nona ka inoa o Kemamo; aine ka loaa ana he mea nana e hoihoi maj iai.i atnd ke keiki a pae īho la ia wahi (Makua). ' Hoike aku la nohoi keia i kona lawe ana niai ijjkekahi onO mai Kauai mai a lu i ka puu-one oia kaha (oia hoi ke kaha oMakuaj. 1 kela wa i pane mai ai o Eoiahi ma ka olelo ana< mai: "Aohe aku la kena he one e ae,; aka, o ke one aku la kena1 o Mumu ame Wawa He one kani ua one la. Ae aku la nohoi keia ia manawa me ka hooia ana'ku, he one kani io no ua one 1». Aole nae oia i ike i ke kani o ua one nei, aia wale no a hoea mai oia i Makua. Aia ma ka moolelo o Hiiaka i puka ai ma keia nupepa i ka: makahiki 1906, ua ikeia no kahi mea e pili ana i ke one kani o Makua, elike nohoi me keia e hoikea nei ma keia moolelo. Ma keia moolelo nae, ua ikeia na Hainakolo i lawe mai ke eke one mai Kauai mai a hoea i Makua; a loaa ai hoi ko laila one kaniAole i pau.