Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 115, 14 June 1907 — Ma ke Kauoha. [ARTICLE]

Ma ke Kauoha.

Mai ka Aoao 1 mai. — . — —

Pauku 40. Ina noi e hookaaia ana ka palapala aie 1 ka elele, a ua kakau-kua pili laula ole ia hoi ia. ua hiin ■ o ua pa a pala nei ke kuai hou ia aku ma ka haawi maoli ia ana aku; ai;a' e ili ana ke koikoi o ka hookaa ana i ua palapala nei m-al'.uuo ka mea i kakau kua pili Iaula ole, ma kona ano he mea ka'* » kua, i ka poe wale no nae e paa ana ia ia;a a i ioaa hoi 0 lakou kuleana ma o kana kakau kua ana. m 1 auku 41. Ina hoi e ukuia ana kekahi palapaia aie 1 a kauoha a elua, a oi aku poe e ukuia aku ai, a ī oie, he poe P' palapala aie i kakau-kuaia. aole nae iakou he poe paa paiopa aie i kakau-kua; a, aole nae lakou he poe hoa hui i-uii waiwa', pgno e kakau-kua like lakou apau, koe waie no ke kaa aua « ka mana kakau-kua no lakou'apau maluna o ka mea hooka lakou. '•; •" Pauku 42. Ina i hanaia, a i olei kakau kuaia hoi hek,al» paiapala aie no ka akuia ana aku i kekahi "mea hookaa el a a, a ī o.e ia,i kekahi luna waiwai hoi o ka banak i.a hui i h®° . k'a paha, he hoike prima facie no ia, e ukuia ka palapaia aie k »anako, a i ole, i ka hui i hoohuiia i noho ai oia heiunaoii > a ua hiki hoi ia ke kuaiia aku tna o ke kakau kuaia ana o īnoa o ka haiiako a o ka hui i hoohuiia paha, a i ole i»l> kakaii inoa ana hoi o ka luna oihan . . ;n0a , ''auhu 43. Ke hoike hewa ia a sepeia hewa ia paha M » o ka mea e ukuia aku ai ke dala, a i oie īa, o Ka mea e ie?ke dala ma ka palapala aie i kakau-kuaiu, e hiki no »'f » ; uikau-kua ia u ea e'like me ka mea lioikeia maiok<)_° tal ' ' 0 ka hoohui. pu ana aku i kona nioa poioiei, ke no.u ; > °hi' !::1 ke hana peia. 1 I auku 44 Ina e kau ke koikoi o ke kakau kua na luna o ke&ani lunki oihiuia ua iiiki no iaia ke kakau-kua; « . moa ma na huaolelo e pale ai i ka ili pilikin ana uwi o ia koi maluna ona. 9 1 Pauku 45. Ke ole e ikeia ka la i kakau ku ia aiNU pa.a aie mahope iho o kona oo ana, alaila e mauao prima . ua īa no īa a o kela ame keia kuaiia ana o ua palapaia 111 L». hanaia no ia inamua aku o ka wa i hala ai ka mamiwa ha auku 46. Ke o e e' ikeia ma kekahi ano okoa e ae, e 1 oa īa kela ame keia kakau kua ana he mea hoike pri«ia f?cl . • 'a ho1 ™a kahi i ks kauia ai ka la o ua pal puia aie "■ aku 1 auku 4 1 O ka palapa a aie i loaa ko a.hiKi e kua a kuaj;a mai hoi ī kinohi, e mau aku no kona hiki e kua ' ol0 a kuaua mai, a hiki i ka wa e kakau kua kauphie ia ai. a ia, e hoopauia ai mamuli o ka ukuia ana, a, ano e ae pah • . ī- • ? U , 11 K hiki no i ka mea paa palapala aie . jllo a, 1 ke*a ame keia manawa i kekahi inoa i kak^u-ku» ' ■ a ole hoi ī mea e kupono ai kona kuleana ma ia mea 0 f i nona ka inoa ī kakau kuaia a i kapaeia hoi, a»J e na P° ' 'ipau Kakau kua mahope mai ona, ua hookuuia mai na koi akU 'J i piii ii ka palapaia mamuli o kela kapae inoa i hanaia- . e Pauku 49. Inae hooliio aku ka mea paa paiaPa , ' 01« ukuia ana iaia no kekahi kumuwaiwai me fco#a kaka'; k"a i , una ia mea ua haawi aku oia na kela hoo.ilo ana i ka hflie loohloia aku ai ke kuleana i loaa iaia maloko o ua pa'aP' ■ nei, a ua loaa ī ka mea i hooliloia aku ai ua palapala fe ,.iaie hiki ana e koi aku i ka mea nana i hoolilo mai i ua palaf ' laia 1 kona kakau-kua ana. ■ 1)0olilnin i' n° ika hoomaoP°po ana nae. ina paka o ka me? afce ■ila£lt ai PalaPala aie- he mea paa palapala aie oia,lilo ana n a f aamau ma ke kalepa ana alaila, e mana ana ia h ; boo īilo mai Wa 1 kakaukua maoli ia ai ka inoa o ka mea na»a mea I- nV' ^ ka.Wa e hoolilo houia aku ai ka palapa'a a' k0 a kuai linllH K mu? Ia mea' e hiki no iaia ke hoopuka b°u Vnai V hou aku i «a palapala a'ie nei, malalo nae,o g k0. "eana e Wl0 ° * -la Kauauai- Aka, aole nae e loaa ke- ' kahTmV i U1 • "a Ukuia ana mai 0 ua PalaPala iUe i oia. 1 meaJ Plh 1 ua palapaia aie la, a i noho aie aku ai °u VA kuleana o ka mea paa palapala aiE- ^ aie ke hom 'ii' i- ' & no 1 ka mea e Paa ana 1 kekilili J,ala a'e> nei' a". „1, U ma kona inoa ponoi iho no P41111' m»0' he hoorvnV la aUa 0 ke 'lala iaia el ke me ka aied 1 ne naopauia ana m 0 ua palapala ia. . . maU o ka orha<na°kkleuakheniea Paa palai'aIa aie ma.ke Ju°j.!we °iu u& mlnivii » ' a Paa palapaia aie oia, ke l'ull," nei maIal° ° keia man k«n.u: ,.nra ' 2 Ui 1 1 p0.n? a ua pololei ua palapala ia ®a K ae 0 kona ho ana amekn i 1 I»a,aPulu ai' iaia TX^ ana o Ua n;' Johe' mua ole ' o. ua hooleia ka bn . 3 U i 1 i- 1 <lle Bei ina Pela ka mea "iai° e lkeI" n io ulJl1 eal-l-l» «f.h »• k» u"° , 1 1 4. MaS?WT!. ukuia aku e ia- Ua *°K loaā mua ka Vol ; !. °?lilma mai ai ka palapala aie nei, a i ole ia iu > U h kekahi maloko o ua 1'-" a iue' »«A I maUa'-a **"" >**>■ * "« tule""" k» kof"nI i' hook'," ' kooliloia ai kek„bi |»1»V' » kahi wa ioihi » aia a lra hanaia kela hoolilo • ja :iu»»1« « minao a oT° °le »»k. . k«. ,■>«£*£. P»* . I'alapala ia v T,a laia ua palapaia aie la. he 18 Pauku -4""' 1110 k^ alahele kalepa maa niau. j,0olilolj aku ai ka pahmU 3 V' Wa, ° loaa a! ka lohe 1 na a i ole ia he 1 ' " 1 'u? 110 k-kahi kina maloko 0 ua P' ea 0:1 - I hoolilo 'nneikTa ho' kekalu iloko o ke kuleana o kaa ana ?4. ,aPaM«ie ne iaia. mamua palapa.la, e manaoW^ l>iha 1 aelikei;1 »" ki ho°^J V T hele maa m-in 1 "1° ° a mea Pa 1 palapala aie, 1 . ,t e ma- - da,a waie 110 1 hookaa " 1 ; ,,iio 1 kekahipafamla ^ heWa, ke kul*ana 0 ka mea K mai iaia ua 1 ' f' m.a ka.m«nao o keia KanaWi. kak:lUk;l malaila, mamulw nei' a 1 0,e la' 0 kekah! ^^imai**1..'* a«ie ka makau' •i"i f f 6-1>a' ho ,weliweii, a i ole, hana ' ^ e • j( ' paha. ai ole ia 'mm r u' ma kekahi hana ku'e • tue Ka°u\v a I ole ia ua kfit. i 0 kekahi kumu waiw;U \ k ' 0'' koloho .CSTXhoatt i "" 1 aiia o kekahi mau ano hana 1 ^tl i

■' Pauku 56.. I mea e lawa ai ka ike ana no lie kma iloko o ka palapala aie, a i oie, hewa h^i ma ke kuleana o ka mea nana i hoelilo i ua palapala a e ni-i, he mea pono ke loaa maoli i ka mea i hooliloia aku ai ua palapala aie nei ka hoomaopopo -ana no ua kina la a hewa hoi, a i ole ia, o ka ike maopopo ana o kana keehina hana i lawe'awe ai ma o ka lawe ana i ka palapala aie, ua ku no ia i ka manao kqlohe. Pauku 57. 0 ka mea paa palapala aie ma ke alahele maa mau, ua paa oia i ua palapala aie la me ke ku ole ana o ua pa- | lapala aie la malalo o kekahi hewa i pili i k.e kuleana o na poe l' ' kuleana mua, ma ua pa apala aie' la, a ua kaa hoi ia ma\yaho aku o na kumu nale apau e pomaikai ai na poe mua i pily un Palapala la, ke hanaia mawaena o l^liou iho, a ua liiki hoi iaia 'i ke koi aku i ka ukuia ana o ua palapala aie nei no ka huina piha maloko o laiia maiuna onapoe apau i paa nia iapalapala. ī*auku 58, Ke paaia ka palapala aie e kekahi mea e ae, a°le nae o ia ka mea pa i palapala aie tua ke alahele knlepa ®aa mau, ua ku no ua palapala aie la i ke paleia me he mea la be palapala aie ia i hiki ole ke kuaiia aku a kuaiia mai. Aka, 0 ka mea e paa ana i ua palapala aie nei. i loaa hoi kona knleI s,na mai ka mea i paa i ua palapala aie nei ma ke alahele ka.epa.maa mau, a aole hoi oia kekahi i komo pu ma ka h .na epa, a hana kue kanawai paha i pili i ua pal ipala nei, ua loaa no laia na kūleana apau o ka mea paa palapala mua, ma ka _ mea e P'li ana i na poe e ae apau i komohia ma ua^ ioaiajiaia aie .a | ®amua aku o ka mea hope nana i hoolilo mai īa. Pauku 59. O kela ame keia mea paa pakpala aie na manao prima ja no mea paa palapala aie oia ma ke alakuiepu , x j. aka nae, ma ka wa e hoomaopopoia ai ua , ewa ke kui ... .a o kekahi mea nana i kuai hoolilo mai ī ua palapala nei, ua ili ke koikoi maluna o ka naea e paa ana ) ua palapala aie nei e hooiaio ua loaa-mai iaia, a ī kekahi mea paha ( 1 ioaa mai ai ia palapala ke kuleana ma ke ano he mea paa pa-; 'apaln aie ma ke alahe e kalepa inaa mau. Aka aole i pili keia f u 1 a hope i hoikeia ae la uo ka pono o ka mea ī paa ma ua pa apaln aie nei, no ka wa mamua aku o ka loaa ana mai oia kueana hewa ma ka palapala aie. na koikoi o na Xoao hana palapala aie . Pauku 60. O ka mea hana i kekahi palapala aie hila ke lc«ai aku a kuaiia mai. mamuli o kona hana ana la mea, ua hooPaa oiā iaia iho e uku akū'ia mea elike me kona manao ī hana ?a aii a na *e hoi oia i ke ku io ana o ka mea e hookaa la aku at daia ame kona hilei ana hoi ia wa e kakaukua ma īapalapa la aie. , Pauku.61. Mamuli o ke kakau ana o ka mea kakau 1 ka halapala aie, ua ae oia i ke ku io ana o ka mea e hookaa a aku ke da'a ame kona hiki aua hoi ia wa e kakaukuamaia paa Pa a, a hoopaa hoi iaia iho, e ae ia no, a i ole, e ukuia aku paha «a Palapala aie nei, a i ole, oia mau hana no a i elua. ^ kona ^a e waiho kupono ia mai ai elike me kona manao i ha nawk ai, lQa e hooleia kona hookaaia ana, a .awe awei. y ^na kupono no ka hooieia ana o ka palapala aie, e uku aku no *Ia 1 ka huina maloko o ua palapala aie nei i kona mea nana e Paa ana, a i ole, i kekahi mea kakaukua mahope ma i L k°okaa ia mea Aka, he hiki no i ka mea kakau palapala ' • Pe hookomo maioko o laila ho hoakaka maopopo e hoo.e ana, a !°le. « kaupale ana paha i ke ko.ikoi e ili ana majuna ona a i ka ea paa paīapala aie. . ■ , rtamll|i 0 , 'Jauku 62. 0 ka mea apono i ka palapala aie, n f°na apono ana ia mea, ua hoop^a o a mia iho, e uku aku no oia la n»ea, elike me kona-ae ana; a ua ae hoi oia: . , 1. Ke ku io ana o ka mea uana i hana ka pa apala ka po ;olei maoli o kona inoa i kakauia, ame kona hiki ana ame kona ana e kakau i ka palapala; ame , i.., i,, ame I t 2 . Ke ku io aua o ka mea e hookaaia aku ai dala °na hiki ana ma ia wa e kakaukua. _ mnluna o , Pauku 63. O ka mea e hoopaa ana ī kona ino _ hanaia 'ahi palapaia aie, aole nae oia ponoi ka m.ea » « ®lea, a,oie hoi 0 ka mea ae i ka pa'apala aie, e manao > a no la, ?ea kakau kua, ke ole oia, he hooakaka maopop mamuh o na 7aolelo kupono e hoike ana i kona manao e paa oia ma . a apala aie la ma kekahi ano e ae. kekahi mea i la o ka haawiia ana o ka palapa a, u«i i ' •. w T w». "»«, *■» « k«ia UU,X, tV t»«oh. a , 1 ■ Ina ku ka hookaaia ana o ka paiapa a a e i e ho ? i m«a oūoa e aku ithird person) ur p 1 ki 1 1,1, ^kaaia aku ti ke dala ame na poe apau i pili ma ia paiap k 21 ' Lna 'hoi ua ku ka hookaa ana o ka ^ i P ^ope ' a£U 1 Pili me ia palapala mahope mai o ka mea e aikedila. , al . ana i kekahi Pala a,Uku i;5' 0 kela ame kem ū ^ ole mamuli paha o kel- .a. aie mamuli o ka haawi maoi., y . > . ahi kakaukua pili laula >>le, lU' hooia ^ ua; hana5. h Ka pelolei ka palapala aie, a ma n^aai v f la eL IJalaPai a aie la a na(ano ™ llve nie na mlanao i hoakakaia malo - > 2" He kuleana maikai kona ma ia i m< a/ ' ua.loaft ia laf kou t 0 ka pop-apau i pili i.ua palapala aie ia, va hiki pon'o e hana i .aehke- _ hooPoinoia ai ka palaPaln Aole hoi oia i ike i kekahi mea e hoopo ' f,le' a e lilo ai pa'ha & i mea *a^al j 'nei, ma ka haawi hiaol; ' ina 0 ke kuaiia ana 0 1 ,Vm,i oka hooia hookra , anaa° 1 wale ana no ia, aole e paa ka Pon f kal ( u k o k„ palapala i kekahi i nea.e P»a aie nei. 10 i ka niea i hooliio koke ia ak <• p . u aoie j pili i ka Poe na oleI° o ka mahele ekolu o ke « « ' . ^ hoohuiia , e kalepa ana i na 'hona aupūm a bona o na hui pa ; no na bila kikoo ame na n0ta am- na olelo Su'tuk,i «• o m» «.«« 'H' ° »"» ■ *» p»llcPa l • °le ua hooia aku oia i ka p ī ^ kalepa ana. a aie i loaa lua ke alahele maa«maUa° f hoakakaia ma ka , i elah^el™ ".SS *"*" — » M * '

2. Ua ku i ke Kanawai, a ua paa nohoi ka palapala aie ma ka manawa i kakaukuaia ai e ia. A mawaho ae oia, ua hoopaa oia īaia iho ma ka wa e waiho kupono ia mai ai ua palapala aie nei, e aeia ana no ia, a i ole, e Ukuia nohoi, elike me ke ano i hoakakaia ma ka palapala, a' ina e hooleia kona hookaaia ana, a lawelaweia hoi na keehina hana kupono maluna o ka hooleia ana o ka palapala aie, «ole e hookaaia, nana no e uku aku i ka huina dala o ua' palapala aie la i ka mea nana ia e paa nna,»i i ole, i kekahi mea kakaukua paha mahope aku i koiia e uku i ua palapala nei. » 1 auku 07. I n a e hoopaa kekalii niea i kona inoa ma ke knkaukua ana maluna o kekahi palapala > ie i hiki ke kuaiia ' -iku a kuaiia ,mai i n n i ii u l i o.ka haawi niaoli ana niai i ua pala- ■ pala aie nei, ua auamō ae oia i ua koikoi apau i pili i ka mea kakaukua. . hauku 68. No ka mea hoi e pili ana i na poe kakaukua, ua īli ke koikoi pnma facie maluna o kahi ame kahi, elike me ka nee like ana o ka manawa i kakauKua ai lakou, aka. ua aeia nae o ka mea hoike no ka hoomaopopo ana, ma ka mea hoie pili ana mawaena o lakou iho, ua aelike lakou ma kekahi ano okoa e ae. O na poe i huiia ma ka ukuia ana o kedala aie, a i ole o na poe i hui hoi i aeia aku ai e hookaa i ke dala ma ke kakauia anā o ka palapala aie, i kakaukua ma ka palapala aie, ua manaoia ua kakau lakou ma ke ano i huiia a pakahi hoi. Pauku 69. Ina e hooliloia kekahi palapala aie e kekahi boroka, a i ole, e kekahi agena e ae paha ma ke kakaukua ole ia āna, ua ih no maluna ona ke koikoi = pau i hoakakaa ma ka Pauku Kanaono-kumamalima o keia Kanawai, koe wale no kona hoike ana ae i ka inoa o kona mua, ame ka hoike ana he lawelawe wale'no ia ma ke ano agena. E Hoomauia aku ana