Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 117, 13 Iune 1907 — E Pakiko ma na Mea Apau! Ka Moolelo Walohia o Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE [ARTICLE]

E Pakiko ma na Mea Apau!

Ka Moolelo Walohia

Hainakolo

KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE

MOKUNA V. Ka Wai-Kaun Maioaena o Loheloa Aine Kuwahailo—Ka, Haa kai a Keaumiki me Keauka i Ka.houpoakane—Ka Ui Hoo kahi i Loaa i na Elele o Kuaihelani ma Hawaii-Ku-auli—Komohia o Keaumiki me Keauka iīoko o ka Pilikia. Alaila, pane aku la o Keaamiki: Oia iho la ka heenala aDa oko makou aina. Mai kaha one-ako ka ealu, a hoea i ka moana kai nli, kai lipolipo,- * A[ mai ka lipo mai ka nalu. ha'i kualua, ha'i* kuaha. ha'i olowalu. Ka nalu paa ika pae-one. 0 ke kuiana nalu keia aka maka kai heenalu akamai. A i mea e pau ai ko oukou kuhihewa, e hee ae rr.aua i ka nalu opuu o kaha one nei. 0 ka wa no ia a Keaumiki i hoopuka ae ai i keia mau wahi huaolelo: EKu ame Hina—i nalu hoi no maua i ke, kaha holoholo a ka ulili. 1 ka pau ana no o nei mau mamalaolelo i ka hoo pukaiA ae, e Keaumiki, o ka wa no ia i lohe aku ai na apau i kekahi halulu nui; a o ka ohu ae la no ia o nei nalu a ka nui launa ole ma ka aekai ponoi a Keaumiki ame Keauka e ku ana. Aku ka nalu, o ka wa ia a laua ī lele aku ai a kau ana iluna o ua nalu nei. He halalu hou ana. he uina kani poha ana, aia hoi, oee aku la ua nalu nei ma ke ala pololei e hoea aku ai i Kahoolawe. Ke ike aku la na'lii apau ame na kaoaka i na wahi kanaka o Kaaihelani e noho maoli ana iluna o ka nalu, oia no oe o ka noho ana o ka honua paa, Ke uwa uei ka pihe ana mea apau. Ike aku la no ko uka nei poe aku i ke ku maoli ana ae o ua mau wahi kaeaea hookolohe nei o Kuaihelani, a hookika ha ae la na kino iluna oka ale. A he uwa okoa ana aku no ia a na kanaka. A p c e laua nei i Kahoolawe, a mai laila mai ko laua nalu hoi hou no ke kaha one oka "lai o Lele." Oia hele no ia o laua nei a noho ana i kaha one me ka lalilali ole o ko laua mau īli i ke kai. Ua oleloia ma keia moolelo, ke kaa kekahi waa. a, olulo aukai paha ma kahi 1 kapaia o Ke-ala-i-Ka hi.ki, alaila, e laweia ana ia- e" Keaumiki ame Keauka; a oke kumu oia, mamuli kā ia o uei hoea ana o nei mau kanaka [Keaumiki ame Keauka] i ua mokupuni ■ la o A o ka inoa'"Kahoolawe", no ka lawe o ko oui

ke kanaka, a, i ka waa paha i ka lipo o ka 0 ka inoa kahiko o keia moknpani oia o Kanalo&i I ka pae ana mai o Keanmiki ame Keanka ih-Mm.. one, ua puia ka lewa a ikuwa hoi na pali i na.--)eo kupinaī ona kanaka. Aole loa lakou i mai ka wa mai c ko lakoo mau kupuna, i kekaHi'mmm kanaka akamai loa i ka heenalu elike me na- maIil?OB mai Koaihelani mai. A iloko o keio ohohia^o' ame na kanaka, ua hoi aku la lakou no ka hale alip ar Kapoulu. Ua ahiahi aku, ke uhi mai la na eheu o ka< po%. ua hoomaka aku la ia wa ka ume, kilu, no'a, ka he-i, ke konane, ka puheōehene, a peia wale alaeu Oia lealea oua poe alii nei a hoea ika pili o-ke Bcr|Jār wh i olelo mai ai o Kapoalu e hooki i na leal'e®- | a e kali Jakoa no ka hiki mai o ke KamaliiwalH3Kfc r -X.~L'Kau. A kani ka moa kuakahi. kani ka moa kualusv 3qm . ni ka moa kuakolu, ke moakaka maj Ja ka pea o ka lani, a i ka hoomaka ana e olowalu ka moa, mua ae hoi o ka o ana mai o na kukuna o ka lia,, hoohiKiUleia ae mea apau i ka ikuwa ana mm m. ■ ka leo ona manu mawaho oka hale. la wa i po3rm mai ai ldkou iwaho, a īke mai la lakou i ke kau ab?s. <et. Lihau maluna o na eheu o Da manu, a pela po- n©b©B. • me kooa mau luaui, o ia o Pa'upa'u ame Aalak}los. Ua mu iho la ka leo o naiii apau, oiai ua-ka» īhm-' la ke ano ilihia maluna o lakou apau .no kei&. kamahno ana'ku o ka ui a lakou i kau nui ai me . mau luaui maluna oka ehea ona manu. 0 ka &s> £ ua kaikamahinb nei e kaa ana i ka eheu o na maīm,, he mea oiaio, he ui io no. Ia wa i kahea mai ai o Kapoulu ia Pa'upa'a Aalaloloa i ka i ana mai, Auhea olua e na'lii e kuo mai olua ilalo nei mm* ka ui a oliaa, e ike hoi me na mahhmi alii mai KaarSj®M: lani mai. Aka, pane mai Ia nae o Keaumiki: Aole. ■ mo olua e na alii e kau mai ai me ka olua lei hulcs me Imo ika eheu ona manu. A o maua ona malihīm !%&-* [hele aku a kukulu i ka maua hailona ī ka lei alofe& m blua; oiai no maua ka makemake aole no ka lei holi2 'alii a olua. ! oko Keaumiki ma puka mai la no ia m&īkKfcr, mai oka hale. I lawa no ia laua aku pono icsisf£A. ka nu'a o ka pohai manu e kau ana o Lihau me ho&m-.-.. mau makua, o ka o ae la no h o na kukuna ka La a hoolailai ana ika eheu oke kakahiakE; llks.. *. lawe ana ae hoi o Keaumiki i ka opuu maia lila s*āsap : halike me ka ul-a weo e popohe mai ana m& n lina o Lihau, " .' E hoomauia aku ana ,