Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 80, 22 April 1907 — He Pule no ke Ola o ka Lahui ! [ARTICLE]

He Pule no ke Ola o ka Lahui !

Ka. Moolelo Walohia i ' $$ls- Hainakolo lf|k1,5 - Ka ui PUA KA-AL4KA-KALA 0 KA WAILELE 0 HllLAAAE — r MOKUNA III Ka Ui Hainakolo o Ka Pali Kapu o Waipio Ame KeaniniolaOKALANI. K ike mai nei oa poe kanaka Oahn, i keia pii ka^hao o ka i*a; a he inea kupanaha ia i ko Ihau D°0; aka. manao iho la nae lakou, be pa hoouiu i'a Pa ha ka ka malihini, a i ole, he laau hooulu i'a paha. 0 ka bele la a komo ka waa o ia nei, a ia wa olelo ako keia i oa p0e nei : E pae kakou no uka o kaha one. 0 keia poe aPau a oukou e ike mai la iluna nei o kuu waa; na on koa ame ko oukou mau ohana ia mau mea. A pae aaaūei kakou no kaha one, pae ou no me ka i'a ī ola ke kanaka nui, ke kanaka iki, ka elemakuli . hine. ka opio. ka ui, ame ke kolo pupm Nolaila ea, aku oukou e pae ai; a mahope aku nei a«-, Hoohuli ae la na auwaa kamaaina apau a hc ^ a no uka o ka aina. A pae ua poe waa nei i h a ?ne: hookomo ana nohoi o Lohelo i kona waai hele a 0tno i ka īa. Ua lana iho la oa waa ne, mai keka n a°ao mai o ke awa o Haula a ke awa 'o Namahana. Ha uwa ka pihe a haalele wale a na kanak.i i -a dUi ^ooponopono ole, mai o keia waa hookalakupua ° ke Kaeaea o ka wai lele o Hiilawe. Ca ohi na ka Ue na wahine. na keiki ame na elemakule i ka i'a o !UDa 0 ua waa nei a koe okoa ka hapalua o ka nu, o *a *'a iloko o ka waa. 0 na Kamaaiua ho, be,a i ha a , ai P° ai me Loheloa i waho o ka moana, koi ma, ja nei e hoi me iakou i ko lakou mau kauhale. olelo aka la keia: "Aole au e hoi me oukou i keia po. I kai nei no an 9 noh0 ai e kiai ai i kahi waa nei me ke koena i a akak0°. Aia a kakahiaka, alaila, hoi hou kakou. * 6 kal* aku hoi oukou i na kanaka apau o nei Kala- ^ aina naai ka uka a ke kai e kii mai i ola no lakoa hoomaopopo mai oukōu ia u hn- ha nae ia oukou, oia keia; i ko oakoa wa ^ 1 ° lQu ai i k o oukou mau wahi apu awa, ea, e ^-•eaeoukou.nalawaiaakako.o^^ 0,el Ae mai ia ua poe kamaaina • ° k°u aku la keia: . kah.^eiahou nei wh^aoh, a'u i. oako- ; ^ 0U'laka l'«i maui ..a , a puka ana o ka Ia. " 0u e hai aku i Ue alii ikaika o ookoo o.a o

he makemake au e papa lealea pu me ia ma ka moko moko. A ina oia e lanakila malnna o'u, eia no ka uku o koni ikaika o kuu wahi waa nei; a o kuu mau, v iwi nei nohoi ka luahi o kona ikaika." He manao maikai no keia i na kamaaina; a ua hauoli hoi lakou i ka ike ana eia. ke kanaka nana e hoopapa ana i ka- ikaika o ko lakou alii. I ka hoi ana'ku o na kanaka apau mai kahakai aku; o ko ia nei hoohuli hou iho la no ia i ka waha o ka waa oia. nei iloko o ke kai, a olelo iho la keia: "0 oukou no apau e hoi hou oukou iloko o ke kai. Aia nohoi a kahea hou aku au ia oukou, aiaila, hoea hou mai no oukou. "A pau ke koena i'a o loko o ka waa oia nei ' ka naholo hou iloko o ke kai; o ko ia nei knkulu &e la no ia i ka waa a hoomoe aku la iluna o ka Lae oKeauau, o a hoi, o Lae Ahi.a o Kaimana Hila e hea ia nei i keia wa Ma ua waa nei keia i pii aku ai a hoea pono ilunu o ua puu nei. I ko nei kau ana iluoa i nan'a aku ko ia nei hana ma ka huli mauka o ua kualapa nei aaa e ku aoa, ike aku la keia he loko wai nui. Ia manawa, o kona huki 'ku la noia i ka waa ona a kau iluna a hooholo aku la iloko o ua kiowai nei; a waiho aku la nohoi i ka hoe„ I ka pau ana o keia hana a ua kaeaea nei, nana iho Ia, keia ma ke alo o ka puu ma kahi ana i ike mai »i ī ka maka-ihu-waa e a ana, aohe ona ike iho. "He ka paoaha ka hoi." wahi ana i olelo iho ai iaia iho, "aohe i puka ka la; sia no i ka po okoa, o ki nalowale no ka ia o-keia mea a. Aole no ka paha keia he maka-ihis-waā maoli. He ahi no ka paha keia no ka po?" laia nei e noonoo hoohuoi ana uo ke ano , nalre wale hoaua ai ka mea a i ikeia mai ai e ia, aia hoi, haule aku ia ia iloko o kekahi hiamoe kulipoiipo. Aia ī «eia hiamoe ana a ua Kaeaea nei o ka i'a mlliopu o Waipio, loaa aku la iaia keia Iuahine; ua hele nohoi a poo-hina. Pane mai la ua luahine nei iaia uei i ka olelo ana. 0 oe ia e ke keiki īkaika a Hina rae Ku? Ae aku la nohoi keia me ka olelo ana 'ku: O na inoa, ia o ko'u mau makua au i hoike mai la. A i keahe la? Pane mai la ka uhane o ua luahine nei ia Loheloa: "E 0la au ia oe! Ua ike au i kou makemake e ike i kuu milimili, oia Doi ka mea a ko onei poe kamaainaō oleio nei iw, maka ihu waa. A i hai aku au ia oe; aole keia he maka ihu waa a'u e malama nei me ka nene ihi kapu loa, aka, he ponaku a maili keia mai ka opu mai o ka honua. He pohaku makamae. Nolaila. o ka'u noi ia oe. e ko alii, mai huli oe i kuu miii mili; a e oia hoi au ia oe. 0 ko'u wahi e noho nei i keīa wa, aia iloko o kiowai e lana mai la ko waa. O keia ka'u noi ia oe, e ke keiki kapu a Owakailunaikeaouli me Nanailania kama a hoahanau hoi o Ku ame Hina. He eiaio, he Ku makuakane no kou aia i ka moana; a he Hina ms kuahine nohi kou aia no ilaila.