Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 59, 22 Malaki 1907 — O Oe ia e Hii i ka Onohi o Luna! [ARTICLE]

O Oe ia e Hii i ka Onohi o Luna!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA III KA UI HAINAKOLO O KA PALI KAPU O WAIPIO AME KEANINIULAOKALANI. Hoike aku la nohoi ia i na hanau mua i kekahi la ae no oia e haalele iho ai ia Waipio, a au aku i ke kai no Kuaihelani; a o kona wahi hoahele ma keia huakai, oia kahi puaa hiwa a Aniani. Ua pono keia mau mea apau imua o na kaikuaana ona, ke kahuna ame Mooinanea. Ia wa nohoi o ko Hina hoouna iho la no ia i elele e kii i na luaui i Napoopoo, e pii aku i uka o Kapahi; a ua kauoha mai nohoi laua ia Luukia e pii pu aku no laila no ka ike ana ia Loheloa, a, au aku oia i ke kai loa. I ka iho ana nohoi o ka elele a hoea iloko o Napoopoo, halawai nohoi me Owakailunaikeaouli ma, a hoike aku la oia i ke kauoha a Hina i haawi mai ai iaia, oia hoi, e pii laua i uka o Kapahi. Ia wa i ninau mai ai o Owakailunaikeaouli: "Heaha keia hana nui a ke aliiwahine i kauoha mai nei ia maua e pii i aku?" Ia wa pane aku la ka elele: "Ke ike la nohoi paha olua i ke kumu-koa nui a ke alii a Loheloa i auamo ae ai i kakahiaka nei, ea?" Ae aku la o Owakailunaikeaoali; me ka olelo ana 'ku: "Ua ike maua i ua kumu-koa nei a ka nui hewahewa launa ole a ua keiki hookelakela ikaika nei o ke ka'i ku ana ae a hoea i ke kai. A i ke aha la? "E au ana ke alii opio i ke kai o Kuaihelani, e hele ana e ike i ke kaikuahine, ia Hiilei, a oia ke kumu o ka hoouna ana mai nei o ke aliiwahine ia'u e kii mai ia olua, e pii olua a moe i uka i nei po. Apopo holo ke alii opio i Kuaihelani," wahi a kahi elele i pane mai ai. O ka ae iho la no ia o Owakailunaikeaouli ma, a hoomakaukau iho la laua no ka pii ana 'ku i uka o Kapahi, e hui me na keiki. O kahi elele hoi, hele loa aku la ia a ko Luukia hale; a e noho mai ana no o Kaholoholouka ame Kaholoholokai. Ninau aku la ka elele mai uka mai o Kapali: "Auhea ke ku lei hulu a olua?" Pane mai la o Kaholoholouka: "Ei ae no. E hiamoe ana no paha la. Iloko o ka wa hookanikani pihe a na kanaka no kela kumu-koa i nee ae nei a lele ana i ke kai; he ikuwa hoi ia o na leo mai o a o, aohe wahi mea, a, ala mai o ua hanai nei a maua. He hao wale nohoi nei la i ua hanai nei, a maua. Ina e mea–ea! E kahea ae au! Ae aku la kahi elele ia

Kaholoholouka: Ae; e hoala aku oe i ka hanai a olua; eia la he kauoha ka ke kaikuaana i haawi mai nei ia'u, e lawe mai a hoike aku imua ona. I keia wa i oli aku ai o Kaholoholouka, e hoala ana i ka hanai. A penei kana hoala ana i ua hanai nei : HELU 19. PULE HOALA NO LUUKIA. 1 Eia au o Kaholoholouka 2 Eia hoi o Kaholoholokai 3 Na ulili holo-wao-kele, holo kahakai 4 Ke hoalalahia aku nei ia oe, e Luukia 5 Ke Kia oe a Owakailunaikeaouli 6 He Luu oe no Kuaihelani, 7 E ala mai hoi. 8 Eia o Kaunulau i ka onohi o luna 9 Eia o Keoea ke hoala nei 10 Ala mai hoi. O ka holo aku nei ia o ka leo kahea o Kaholoholouka a lohe o Luukia e waiho ana iloko o ka hiamoe kulipolipo, ia wa i ala ae ai oia mai loko mai o ia hiamoe, a ninau mai la me ka leo huhu a inaina ia Kaholoholouka: "Kahaha! Heaha kau e nei wahi elemakule haae loloa e hoala nei i ko'u hiamoe? Ia oe hoi ka hoala o ko'u hiamoe! O—ia! Heaha ka olua alaala o ka hoala ana mai nei ia'u? He keu no paha olua a na wahi elemakule a ka maoi nui wale." Alaila, pane aku la o Kaholoholokai mai waho aku nei o ka hale: "E hoi aku maua a loko o ka hale, alaila, hoike aku au i ko'u kumu i hoala aku nei i ko hiolani, e kuu hanai." Nolaila, ku ae la o Kaholoholouka, pane iho la oia i kona kokoolua ia Kaholoholokai: "E uhoi ae kaua i ka hanai a kaua, i hoike aku hoi i ka manao o ke kaikuaana." Huli ae la o Kaholoholouka, a kamailio mai la i ka elele mai uka mai o Kapahi: "E hoomanawanui oe mawaho nei a loaa mai hoi ka maua pane mai ka maua hanai mai, alaila, hoi mai maua a hai aku ia oe i ka manao o ka maua alii." He maikai wale no ia i ka manao o kahi elele mai uka mai o Kapahi. Ia Kaholoholouka ame Kaholoholokai i ukomo aku ai iloko o ka hale, a, halawai aku la me ka laua hanai; ia wa i hoike aku ai o Kaholoholouka i ke kauoha mai uka mai o Kapahi. I ka lohe ana no o ua o Luukia i keia mau olelo, kona pane mai la no ia: He keu no a ka hookano! O lakou paha ke iho mai i kai nei e halawai ai me a'u; aole paha owau ke pii aku ilaila. Heaha aku ka'u o laila e mahaoi aku ai? Hele pela. Oia nae paha, ea, pii aku nae paha au i mea no laua e hooioi mai ai ia'u i ka ui o kahi pupuka kaikamahine a laua. Hele pela.