Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 51, 12 Malaki 1907 — Ka Moolelo Walohia o Hainakolo [ARTICLE]

Ke Ola o ka Lahui ka Mea i Oi Ae!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA II KA NOHO ANA O KUAIKAUAKAMA ME HINA—KA HANAU ANA O HAINAKOLO AME KA LAUA MAU KEIKI E AE. A i ka hala ana mai hoi o Keaukanai no kahi o na'lii, ua ku a kanaka ae la o Mooinanea, a noho iho la oia he paa kahili no Hiilei, ma ke ano elemakule i hele a poohina. Aole nohoi i hoopuiwaia o Hiilei i kona ike ana ae i ua elemakule poohina nei e noho ana me ia a e paa ana i ke kahili; no ka mea, ua hoike e mai la ua poohina nei, he kupunakane ia nona, a mai Hawaii aku nei no ia i hele aku ai a pae i Kuaihelani. I ka hoea ana'ku o na'lii o ua aina hoopahaohao nei o Kukulu o Kahiki a komo aku la iloko o ka hale, a ike aku la lakou me ka ilihia nui i ka nani o ka malihini kipa mai Hawaii aku nei. Ua moe like iho la lakou ilalo, me he mea la, e kapuo ana lakou i ke kapu alii o Hawaii nei, ma o Hiilei la. Oiai, ua poe alii nei e moe ana i ke kapu ia wa, i kahea mai ai o Hiilei ma ke oli ana mai: HELU 18 PULE HOALA. 1 E ala e Kahiki-ku 2 E ala e Kahiki-moe 3 E ala e na Kukulu o Kahiki 4 E ala e Kuaihelani 5 Ala ae hoi 6 Eia o Mananalo iluna o Hinaiakamalama 7 O Kama au a Hinaaiulunui 8 O Hina-i-uka 9 O Hina-i-kai 10 O Hina-pa-makani 11 O Hina nona ka lei a'u e hii nei 12 Ala mai hoi— 13 Aia o Hina-mele-lani i ka iu 14 He u aloha keia a kamahele 15 O Kama hoi au a Kuaihelani 16 Auhea ke aloha? I ka lohe ana o ua poe alii nei i keia leo kahea a Hiilei, ua ala ae la lakou, a kokolo aku la a honi i na wawae o ke aliiwahine opio. Eia hoi o Mooinanea ke ku nei i ke kahili kapu o kana hanai alii me ke onaona. I ke ala ana ae o ua poe alii nei o Kuaihelani, ua paa koke iho la ka olelo hooholo a ua poe alii nei no ka hoao o Kaulawena me Hiilei. I ka hala ana o na

la i noho ai o Kaulawena i kona kapu, ua hele mai la oia e ike i ka Ui ame ka nani mai Hawaii Kuauli aku. Ua hele mai la nohoi oia me kona nani apau, a e aahu ana nohoi oia i kona mau kapu alii apau. O ka ui o nei alii opio o Kuaihelani, ua like ka ula o kona mau papalina me kekahi opuu maia ulaula loa; a he ui io no ua keiki la. A ike kekahi alii opio i kekahi alii, kekahi ui hoi i kekahi ui, ua holo like na manao iloko o laua, "na'u oe, a nau hoi au," wahi a ka olelo o keia au hou. A oiai aole keia he moolelo no Hiilei ame Kaulawena, e hiki ai i ka mea kakau moolelo ke hoopahee pau pono aku i ke kaao ana ma ko laua alahele wale no, a hoopanee hoi i ko Hainakolo moolelo pololei; no laila, e olelo ae ka mea kakau, penei: Ua hoao o Hiilei me Kaulawena, a ua noho a kane a wahine laua me ka maikai. Ia noho ana iho no a laua, aole i liuliu hapai iho la o Hiilei; a o ka elua malama ia o ko Hinaaiulunui opu. Ano, e hoi hou kaua, e ka makamaka heluhelu, i hope i ka nani o Waipio, a e nana kaua ia Hinaaiulunui iaia e hapai ana ia Hainakolo. Oiai o Hina e hapai ana i kona opu, e noho mau ana o Aniani i ke alo o ua aliiwahine nei, e ku mau ana i ka pule i na la apau. Eia no nei noho ana a ua mau alii nei i uka o Kapahi, elike no me ko laua noho ana ma na la mamua aku o ka hoea ana'ku o Keaukanai i Waipio. A iloko o keia mau la a laua e noho ana, he hana walea na Kuaikauakama ka pii ana i ka pili manu, a pela nohoi ka holo ana i ka lawaia. O kekahi hana makemake loa a ua Kuaikauakama nei, oia ka mahiai. Ua hoikeia ma ka Helu 41 i hala, oia ka helu o KA NAI AUPUNI i puka ma ka Poalua, Feberuari 26, ua hanau o Hainakolo. A pela io no. Aia nohoi ma ia helu, ua komo ka olelo o ka moolelo, "O Hiilei ame Luukia, na kaikaina o Hainakolo;" aka, o ka mea pololei nae. O Hiilei ame Luukia, o laua na kaikaina o Hinaaiulunui (w). A elike nohoi me ka mea i hoike ia ma ia helu, i ka hanau ana mai o Luukia, ua lilo kona malama ia ana i Kaholoholouka ame Kaholoholokai. O kekahi mea hoomaopopo ma keia wahi, oia keia; ua oleloia ma kekahi mana moolelo o Hainakolo he muli ponoi no o Luukia no Hainakolo. Ma keia moolelo nae, o ko Luukia kaikaina no o Hina, oia no ka Luukia nana i lawe ae ia Leimakani, ke keiki a Hainakolo me Keanianiulaokalani, a lilo i kama nana a hanau mai ai o Lonokaialohia. Aka, aole no nae he mea hewa ka hoomaopopo ana o ka mea heluhelu i ke kuamoo e olelo ana, he kaikaina o Luukia no Hainakolo, oiai ua hoomaopopo ka mea kakau, oia ka mahele i kaulana loa i ka poe i paanaau i ka moolelo nei o Hainakolo.