Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 32, 13 February 1907 — Ka Moolelo Walohia o Hainakolo [ARTICLE]

Nawai Ole Hoohihi, i ka Nani o Waipio!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA I MAUNA KEA AME MAIKAI WAIPIO, HE ALO LUA NA PALI Pau hoi na olelo a Moanalihaikawaokele i kaena ku mai ai imua o Kuaikauakama, pane aku la ua eueu nei o Kuaihelani: "Aohe kau he olelo i hoopuka mai la, e Moanalihaikawaokele, no ko'u pi'o ana i ko'u kaikuahine ponoi. Aole anei ou ike, he ho'iho'i ana ia o mana i ko maua kapu a paa ia maua iho. Aole paha elike me kau e kena lalau i kolea mai nei. Heaha la hoi, pakeu pali kou ikaika i ko ka hanai a Kuwahailo, lilo no hoi paha ia oe ka polo hinano o Waipio nei. Aka, i hai aku au ia oe, e Moanalihaikawaokele, e ho'i uhane ana oe i Kealohilani. He la wai-kaua keia no ka hanai a Kuwahailo. I nei la ikeia ko ikaika, e Moanalihaikawaokele. Ma keia wahi, e ka makamaka heluhelu, e ae mai oe i kou mea kakau moolelo, e kaha-maha iki i ke au o ka kaua moolelo, oia hoi, ma ka wa a Moanalihaikawaokele ame Kuaikauakama e kiola olelo nei imua o kahi ame kahi, ke ike la o Hinaaiulunui i nei wahi puaa hiwa e moe ana mawaho ponoi iho o ka puka o kona hale e noho ana; a manao wale iho la no ia o kahi puaa hiwa paha keia a Mooinanea i hoike mai ai iaia, me kona mau makua ame ke Kahuna me Aniani, o ko lakou wahi kiai ana ia. A pela io no nae. Oiai o nei wahi puaa hiwa e moe nei ma ka puka o ka hale o Hina, elike me ia i hoikeia ae la, aole ia he wahi puaa e ae, aka, o kahi puaa hiwa no ia a Aniani ke Kahuna i au'a ia ai e Kuaikauakama e noho iluua o ka piko o Mauna Kea. Ke ike nei oe e ka makamaka heluhelu, eia na pu-kolu wai-kaua ke nonoho nei imua ou, oia hoi, o Mooinanea e pani ana i ka onohi o ka la; o kahi puaa hiwa hoi i ka uka waokele o ke oawa o ka wailele o Hiilawe; a o Kuaikauaakama nonoi ma ka lihi kai o Waipio. A nolaila, e noi hou kaua e ka hoaloha i kahi a Kuaikauaakama ame Moanalihaikawaokele e hoopapa olelo ana i kahi ame kahi. I ka pau ana o ka Kuaikauaakama mau olelo, pane mai la o Moanalihaikawaokele: "He kino lau au la – he akua. He kino mano au la – he akua. No'u o luna; no'u o lalo. No'u na kupuna apau, mai ka uka a ke kai. Make oe ia'u e Kuaikauakama." I ka pau ana no o nei mau olelo a Moanalihaika-

waokele, o kona waiho iho la no ia i kana laau palau ilalo, a o kona apo ae la no ia i kana mau laau ihe; paa ma ka lima akau a ma ka lima hema nohoi. A ia wa oia i pane mai ai ia Kuaikauakama; "E Ku! E kakiwi ana ka maka o a'u mau ihe i ko i'o i nei la. He la make keia nou ia'u. A na kuu kino moo aua- nei e kii aku ia Hina i uka o Waipio, a kaili mai a lilo a noho i Kealohilani. "Oia, pahu ia mai o au mau ihe i kuu piko, e Moanalihaikawaokele," wahi a Kuaikauakama i pane aku ai ia Moanalihaikawaokele; a o ka wa no ia a Kuaikauakama i uhau iho ai, he pule wai-kaua: HELU 13. KA PULE WAIKAUA A KUAIKAUAKAMA. 1 E Kaululeiakanaloa, 2 Hoopaa ia ko ikaika 3 I make ka hoa paio 4 E kai-aleale-o-ka-moku 5 Ke koa kulia i ka opua 6 Ua ike ia na maka o Makalii 7 E ala e kaikooalii 8 Hooilia aku ke kau 9 Kauluwela ka uka o Opae-lolo 10 E Ku––e! 11 E Kuwahailo i Kuaihelani 12 Hoopaa i ke kahua mokomoko 13 Ku ke koa ilaila 14 E Kalau-ai-luau—e, 15 Wela ka maka o ke Kaiaulu 16 I ka ihe laumeki o Pololu. 17 E Moku-hoku—e! 18 Nahalia-lii-i-ke-kapu 19 Ia olua hee ke kaua, 20 Nee aku kakou no mua 21 He kaua na ka ihepa 22 O Moe alii iluna 23 Kukahi elua ka malama 24 Eia ke kai hohonu 25 Uhi paa pono i ka aina 26 Ala ka nalu kua 27 Ala ka nalu alo, 28 Keliikumoku papa-pa 29 Na-kahu-ahi me Wewehi 30 Na ulili mama i kuu alo 31 Na puu palepale o mua 32 Akea ke ala e hiki ai 33 Loaa ka maha i ke kama 34 O Wewehi, o Malolokapu i kuu alo. 35 E Ha'iha'ilaau—e, 36 E hume— 37 E hume i ka malo, 38 Hoopaa na piko i ka akau 39 Hopu i ka laau palau 40 Lawea mai ka pololu 41 Na ihe laumeki i ka lima 42 Kulia, makia i paa, 43 E Kuwahailo—e, 44 Kulia imua. E Hoomanawanui iho a pulelo hou aku