Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 11, 15 Ianuali 1907 — Ka Moolelo Walohia o Hainakolo [ARTICLE]

Haulani Pele i ka Ili o ke Kai!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA I MAUNA KEA AME MAIKAI WAIPIO, HE ALO LUA NA PALI Aia oia i Kuaihelani. Ua laweia oia i laila e Kuwahailo i hanai nana. A ina o nei kane au e hoohihi nei, e kuu lei, a no Kuaihelani mai, me he mea la o ko kunane aku la no kena. Alia nae hoi au e awiwi i ka olelo ana ae pela. Ia wa, ninau mai la o Hina i ka makuahine: "Alaila, he kaikunane io no ko'u aia i Tahiki o Kuaihelani?" Ae aku la ka makuahine me ka olelo ana'ku: He kaikunane kou aia ilaila. O ka'u hiapo no ia o ka hanau ana. Hemo no oia mai loko aku o'u; laweia oia e Kuwahailo, me ke kauoha ana mai o ua kupunakane akua nei o oukou; i noho au a hanau i kaikamahine, e laa ia keiki a'u i wahine palama na kana hanai. A mamua o ko Kuwahailo hoi ana'ku i Kuaihelani, ua hea iho no oia i ka inoa o kana hanai o Kuaikauakama; a malia, oia no keia Ku au e ka maua kaikamahine i hoike mai la. I ka lohe ana o Hina i ka inoa a kona makuahine i hoopuka aku ai, oia o Kuaikauakama; ua ano e aela kona helehelena a kulou iho la kona poo ilalo, a liuliu aea hou ae la oia iluna a pane mai la i kona makuahine ame kona makuakane: "O ka inoa au i hoike mai la, oia hoi o Kuaikauakama, oia ka inoa o kuu kane; e like no hoi me ka'u i hoike aku nei ia olua. Hele a mea, oia no keia i hoea mai nei i keia la iho la maluna o ka lihilihi o ke anuenue i kuu wa e auau ana iloko o Hiilawe! Alaila, o kau kaikunane haku no keia i kii mai nei ia'u mai Kuaihelani mai, owau ka wahine? Aloha wale ka hoi. A i ole he Ku okoa no paha keia? I mea e pau ai ke pohihihi no keia mea, e kuu lei, e kahea ae maua i ko kahu, oia hoi, ko Kahuna o Aniani," wahi a ka makuahine i pane mai ai i ke kaikamahine. "Heaha la hoi," i pane aku ai o Hina i ka luaui makuahine me ka olelo ana'ku nohoi: E kahea io aku olua iaia, alia, na kekahi o laua nei e kii aku i ke Kahuna." Huli ae la o Hina a olelo ae la i kekahi o kona mau kahu wahine e kii aku ia Aniani. O ka manawa nohoi ia a ua kahu nei i haalele iho ai ia loko o ka hale, a kii aku la i ke Kahuna. Oiai ua kahu wahine nei o ke aliiwahine opio e hele aku ana no ka hale o

ke Kahuna, ke ike e wale mai la no ia i ke ano o ka huakai a ua wahine nei e hele aku ana, oiai ua puka mai la oia iwaho o kona wahi pupupu hale a nana ae la i ka lele o ke ao; a oia kona wa i ike mai ai i ke kahu o ke aliiwahine e hele aku ana. A hoea ka elele wahine imua o ua Kahuna nei, o kona wa no ia i ninau mai ai: "I kii mai la oe ia'u e hele i kahi o ka haku o kakou?" Ae aku la ke kahu o ke alii, me ka hoike ana 'ku o ua kahu nei na ke aliiwahine oia i hoouna aku. "Ae," wahi a ke Kahuna i pane mai ai, me ka olelo ana mai: "Ke hoike mai nei ke ao o nei auinala i kuu onohi; ua loaa ka inoa o ka moa ulahiwa alii e kau nei iluna o ke aliiwahine. Eia la o Kuaiakauakama. Ua hoike mai nei ke akua i na makua o ke aliiwahine; e kala wale nohoi ke aliiwahine i ike ai i ua inoa la i kakahiaka nei i ko oukou wa iloko o Hiilawe. Hookahi nae mea i koe, oia keia: o ke Kuaiakauakama no paha nei alii, he kaikunane haku o ka hanai a kakou; a i ole, he Ku okoa no paha keia? Ma keia wahi, ua huna ke akua mai ka ike aku a kuu lau lihilihi maka. He nui na Ku o Kuaihelani. Hele nohoi a o kuu alii hanau hiapo keia i kii mai nei i ka pokii kaikuahine ona i wahine nana. Ola kakou na kanaka. Nolaila e hele aku au e hoike i ka'u ike. O ka hele mai la no ia o ua Kahuna nei me ke kahu wahine o ke alii a hoea i ka hale o ke aliiwahine opio. Ia laua nei no a ku ma ka puka, o ke ku'i iho la no ia o kahekili a olapa ana ka uwila. Pae mai la ka leo o ke aliiwahine opio maloko mai: "Komo mai!" Komo aku la nohoi ke Kahuna a noho iloko; a o ke kahu wahine aku nohoi o ke alii a noho ana iloko. Ia wa pane mai la ka makuahine alii imua o ke Kahuna: "I hoouna aku nei ko kaikamahine haku ia oe, e hele mai oe e mawehewehe ae i keia wahi hipuu. Oia hoi, ua hai mai nei no ke alii, o ka inoa o ke kane i hoolaau ai kona manao, oia o Kuaiakauakama. A e nana mai oe; o kuu hiapo no paha keia Ku, i kii mai nei i ka pokii kaikuahine nei i wahine nana; a owai la nei Ku?" Kulou iho la ke poo o Aniani ilalo a hala he wa liuliu wale; ia wa ea ae la kona poo iluna, a pane aku la i ke aliiwahine ame ke aliikane: "Auhea olua e o'u mau haku. E hoike aku au ia olua i ka'u wahi ike. Nani ia ua hoike e mai nei ke akua ia kakou i ka inoa o nei kupua i hehi mai nei i ke kapu o kuu hanai alii nei, oia hoi o Kuaiakauakama, aohe o kakou pohihihi i koe ma ia wahi. E hoomauia aku ana.