Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 132, 5 Nowemapa 1906 — Ka Leo Hea o Kahiliaulani ka Elele a ka Lahui Hawaii! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ka Leo Hea o Kahiliaulani ka Elele a ka Lahui Hawaii!

E na baku mnk-ainana o ka mokupuni o Oahu, ka poe koho balota hoi, a o ka j:oe hoi a'a e hookaukou aku t;ei e Soaa niai a-ia ru kokua ana ma ka balota no ka pono o ko kakou Lahui oiwi ame ko kakou a)iia hanau:—Aloha oukou apju. E heomaopopo iho oukou apau, aia ko oukou mau lima ka mana nuj e ioa-i at īa'u ka lilo ana i Wahaoielo Lahui ma ko kakou aono, ka lahui kanaka ponoi o ka itina, 110 ka Ahaolelo Nui nia Wakmekona, no|ks kau 00 o ;a Aha e.noho mai maa ma keia mua koke iho. 0 ua mana la uia ko oukou mau lima, oia no ka ?ono Koho Balota ajio'u mua.i na'i hoomanaoiaoH. W. Wili-

koki, i For.>o no knkou. E like me-ko Wil koki n»'i hoemauawanui a pnio hoi me ka wiwo ole ro ka Pono, ka Pomaikai, ka Holomua ka Lanakila ame ka Hanohano o ka Lahui Hawaii i hoonele ia i ka Lei Alii a Lei Karaunu mai a Kamehameha 1 mai, ko Hawaii nei Na'i Au puni kauiana lea, ka M«kua alii hiwahiwa o Haw»ii nei; pela iv) au e hoopaa nei ia'u iho, e hele do au i kn Aha olelo Nus ma Wnkinekona, ina ke alahele a ua k»m>ka kaniana nei o Hawaii i heJe aku ai, oia hoi o Wiiikoki. a hookuu kona kino.i ka maha mau, ' Aloha wale no oiu! Mamuli o ko oukou koho lokahi ana ia'u, e o'u mau haku makaainana, e nee ''na

n:ai La lUi Kuk»!ab}».ie o Honoh.lu. a hooa i ka ī'a hr«iīihii !o-o c) Ewa. \ uiolo i ke maki.m ka aulu o Waianne knnit, aku hoi 1 ka ohukai o Puwoua, kiei ana i kn uhiwai 0 K()()!a-..Joa, a hooa i tia pali hau 1 iu 1 i o Koolaupoko, e loea ai ia'u ka 1 i 1 c ana i kauwa na oukou;a na ka lahui holoolum hoi nibi Hawai nui o Keawe a Kauai dqi o Maoo. Aoio au he kanaka pilipili kc>[n>a, aole nohoi i hoehaukx)'u~HjTni lima iloko o na pahu uialakeke. Aole i paa ko'u wahi pupupu hale ame ko'u wahi pepeiau aina ra«la}o o na hoohihia ana a na poe w.aiwai, a nolaila, aole a'u Ti.ea e hopohopo. ai Loa ko'u aiwheie Ke>iah;iuh. aooo kih>u liiiO ī i oopnaia n a lu* kahi hh; ( ke/u k; rj<>, i inea e hii;. a: ii i', k (■: h.uki helo ta, ehke tnt- uh bihohi Km laiki a na i;e;ki mikiaia o ka aina paa, e ka haku waiwai nana ia kilou hao i hoopaaia 1 ke kaoaka. Ke ku mai nei na Ole apau — na ole mu-i a eae na ole hope, a hoole mai, aohe o Kaiiiliaulani i aie i hookahi keneta a kekahi ka naka. Ke hooia aku nei au imua o oukou apau, e o'u mau haku makaainana, o oukou wale no ko'u mau 'haku, aole kahi mea e ae. Aole haole a'u i aie aku ai i kana, i mea no oukou e hopohopo iho «i, he mea ka ia iii-puakea e hookawakawau mai.ai i ko'u kulana kuokoa. Aoho nohoi nookahi mea mawaena o kuu mau hoa o ka īli hookahi i hoopaaia ai au, a e lilo ai hoi au i mea i ua hoa kanaka la o'u no ka aina hanau hookahi. " ' 0 ka iini nui o kuu 'naau, oia ka mau .o keia Pono Koho

Baida i loan mai ia kake i na Hawaii, maipaii o ko oaauao, ma o na hooikaika p» uaho ele ana ia a ko':i mua-, oia o Wilikoki, ka Xai Pomaikai helu elea o liawai' nei. E ku ana au 1 K:ai Naue ole, īloko o Ka Ahaolelo :ua W-asi-netooa, e makaaia ana e rale aku ine ka ikaika i na hana a pau e bof>a ae ana imua o ia Hale no ka hoonele ana '.a kakeu i ka Pouo Koho Balota maluna o ke ana eaiuao, a manuiii hol oTo~kakou ike belubela, kakau « kamailio ana i ka kako-j olelo makaahine, oiu ho : Ole,' Flawaii. Ua hoahewa loa .ui i ka hoaoia ana e k a pa 1 e i ka e oia ai ka Oielo Hawa:i, ka !eo !:air,auina o na k i -,p un k o ka k o i i i a! a ak u i ka po; i(. le e lawelawe hoa ia. ;iv !e t0; -a e he hou ia Luoluo.a o ka ;. upaheie kauk a i■; a v\- h i o k o a ko u Ha 1 e A.hyo!elo, i ka nalaana o umi makahiki mai ka ]a r hoo* hoioia ai k.i B la Kanawai a ka Elele L«hui Tlpput>al:ka e waiho mai ia iloko o ka Hale Ahaolelo ma Whs netona. Ke holo keia Kanawai, aole e puka hou kekahi kanaka Hawaii, ī ka hala ana o Da makahiki he umi mai kona la e p«a ai he kanawai, i Senatoa a i Lunamakaainana paha, mamul: o kona ike ole ana i ka Oielo B r lania, oiai n'ae, he nui na kanaka Hawaii il-ie ole u ( ī e 111 o i m,.u hea ne ia liale. Ke kukoo ue'. «i'i i na kumuhaiH a pau i h;akakaia a i hoikei i o na iv ihuahana a ka Aoao Keokoa Home ilala, nu'u e iawelawema ka Ahaolelo Nui ma Wasinelona. • .' -E hooikaika ana au e loaa*

ei'ia ni.iu Ii -T(\w";i,i iiiui Ah<\wblo N:;i nnr i k: •; k-.lpia ;u {eekahi' 'H.ilok'.iU': | N 1 .V" 0.!uuv-i .-Mnli ;n >i n\,\. . ku'iat\;.i 'iko k;i J k< ( . <> ;m> !.» '. i a : n.s o;■ . < , IT;r'.v i ?io'. ]•: ii'' 'IK n*:;rv -i'. t; :• v • k ;\ ;;;• .1 r- k'( H e ' ;i;; 'i..!•■•;'. •.l'.-i n\-.\ W "■ 1 1n• t• '. », rn. na Khn-uh t ',", ! e' P'Ui a'u o wih<» h'■<u «ii ti'» U-'•; pono o koia l;ih,'.i'.; n ī uu';» j hoi e iioi/e nku a: o ka lahui Amei-ika, ma o ko hikou n nu waha.o!elo la, he poe n«auao ie no na kanaka Hawa : i, a ua pono io no ka loaa ana o ka Pono Koho Balota ia kakou na Hawaii ma ke a na naa : ao; a h e ui ea poiio no e noopau ia a hoohaiki oie )u hoi ia Po:io o j kakoii. Ua aeia ka Elele La | hiii mai llawaii aku t.u v :r.'a| o ko Kanawai Kumu la, W-.w kn' 8">. o hoike i kona inau. Min 1 » -,o hoakaka akea n a t.a nīīīīi■: a piia «-ili an i ■

Kumuhami nc ka pone «• iia-•-—kee—k-i—k--n.o, aole hiki uike koho n>\\ u n<tu a paw; * ka. o k•: /rv! l e kupuiai an.a q:u nn j-ara o j ka Plale Ahaolele. aehe maea n a'a'o iho o ka La uana e paniku mai uo kona >aio ana ao ka pono o kau aina han»u a no kuu tnau haku makaain a n a. KA PONO KOHO BAL''iT\ 0 NA. WAHĪNK. Ua manao »u, he inea pono ke loaa ka Pono Koho B >lota i na Wahine 'Kupa Amer ka ma Hawaii Dei, no ke kobo ana i ua Luna Aupunioke Kalana; a niamuli o ko'u iiio ana i Wahaolelo no ka Lahui.

e maioi >it>a a ... c tK>'io!;:a ku 1! i !'īiks'2 o '■ v : * Kumw.i! !!Ci.- i n\u f- ku ;:o: 5 kt >: ! w t i !■'' ; ; 5 -v. ka 1 '('N. 1 Iv'U 1 1) \ r, ī'a Li",' \ 1 An T*Ni K'iU t! 1 i l);i, W,l h ir,i- l llawai: a ka iuii. , 1 E:a na po'.: v a'wa' o ioko | ne> c. ka ke. kii n< j i i n-', : k,jr jka 0 ko n 1 u>na e n.) ka; h 0 0 ph a ;) a •> m a; i 1 M a w »1 i | a m «muii o ia.ano, e opii pa ia ai ko k.ikou ikaika koho biU,ti, ko ua kanaka! Hawaii, e ;a poe kuewa, a hoopili 0u la kakou i ka paia, elike me na lbkini noho ma-ka-nahelehele 0 Araerika Hui puia i keia wa, e kuewa hele a r ia maluna 0 ko laieoa aina hana j. Aloha wale kakoo; ina oia iho la ka hopeoa e kau mai aaa maluna o'u, ko oukou Eiele Laiiui, maluna 0 kd'u mau keiki ame a'u maa moopuna, a maiuna nohoi 0 0 .kou, e o'u mau hoa makaaiuao.a. A nolaiia, i ku-1 pu ai kau uoonoo, e aeia mai na wahine, na kaikuahine, na kaikamahine ame na makuahine 0 kakou e koho balota no na iena aupuni 0 ke KaUna. Aoie loa e hanaia ana 1 keia pouo n.ji 0 kakou, keia hooia hou 0 kakou. e ka 'ahui. e o'u mau haku maka-ainana hoi, iua he Eiele Lihui ?vepu halika a D?aiokar«ito. ka oukou e koho ai; 0i «>» 0 ia mau aoao a i eiaa, no ka p:>mai kai ame ka pono 0 n'i eue ko paa ame o;i pahu maiakpke. E ka i"o 0 kuu.i'o, ke koko 0 kuii koka, ka ī-wi 0 kuu iwi, e aloha ia kakou iho ame ko

kakou ;ihatta; ;\ <» niwi'i mai I k'; :i 1 o ■:}. <-» ;; Vi :i>i ; ; «o-.iO ! < \o N" ;i \o>i w.ihi ue. u.i a kaVou m t- *?:i u! a k '•t!i , nc< o ?<., ! fo : i; ī n • k -j 1 k-ikou i kc? -ai hoeo o HfH> mu'. !io■. a popo'i iho ma l'Mi-i o i<.» L h 11 '< a n -i ka oi wi o [ {a w a i i. Nol.n a, i hook. ht puu wn ; , hooknhi i<a maiuio, moo a ka <j ajaa ma irnua, pa-a liko ua lima i ke kaulako-waa o Halaualnokaiam, a e kahea aka aku au ia oukou: I-ku-aiau - £dhu ! E houho mai oukou: I-kuwa! 1 hea aki) »ku au ia oukou: I ku mau ruau! J ku hu!uhahi! 1 ka lanawao!! E pauo liko mai oukou: "I ku w«! I kahea aku au la oukou: [ ku laoawao! Alaila, moo like na poo |imua, hoomol o like na lima» a kaheaaku au: "I ku mau mau—e! Ko! Aiai!a e huki like oukou apau i ke koho baJota ana no k;i oukou Elele nei, me ka puana aua i na oielo a ko |kakou mau kupuna: j I ku wa! . I I ku wa! Ko! . j E huki —e! Ko! | Umia ka han u! Ko! | A lau i ka waa—o Lauakiki! Ua. ko! - 1 KA. !ULA. KANAW\[ 75 L 3 AKftNETA ■j 110 [f[OI LOAA I)UTE M E 11ALE > ' . lp/PA'o i-IAWAIĪ. ' , E haawi aua au i kuu ika- > ika apau e hoihoi maj o Auie ~

rka Hi ipu'a i < o Un kawou a u !ca a (1 jtu 111 j c; 1} «n .j U t.« e obn-i iie o kol.i iuin l ke-a ni akuh ik i n o k e kok u-i an i i na ku m 1 - k uia n>;>i Hawa 1 i a K'i l ai; a-i e tva liana eae e pono ai ka o;haa-<i u.iauao e pouo ui ke;k. ati)e i.a moo Vn n(i a kakou e iwe uei n:e ka heomaiu.wauui e inii i iv-i iko. Ao!e o ; ;-/• o mau <j ke \c<m>, mai ia kako u n o n i }•;i jn: a me k e ku - kulu waie ann no i na iuile kuīā 'ne tui keiki a kakou. Heaha ko kakt/U wa:wai ia • mau [ <ii. ka'ia a me na •apana [ a.p<i ue ke kapiii ana 3 na halekuhi? () ka poe wai wai no ke hcowa ; waiia ana e ia mau d < a, ina e o!eioia he ieau dala ia ne na {. apu kau a ix me na haiekuia wale no. Aia ka li.aa ruai o keia dala mai ia Amenka mai, aia a 'oonoi aku ka lahui Hawaii, •oia hoi., kakou na oiwi o ka a na. Aoie i pau ka minamina o eia hoa kaukanawai o ka Aha j olelo o Amerika Huipuia ia Wihkek:, ke Aloha A'na oiaio, ka Hemie Kula mua loa nana i hoike aku i ka naauao "O ka lahui Hawaii, ke kanaka Hawaii mua loa i lilo i komite hookipa malihini ma ka Hale Keokeo ma Watinetona. Ka Hawaii Ilome Ilula i lu iho he $1,000,000 .iloko o na pp.keke o ka poe i hoopoinoia e ka pauahi bubonika —ke Aloha Ain<i oiaio i hoonaueue ( ole ika neHio hoohanaia ana o ka Olelo makualiine o ka • aina hanau maloko o ka Aha olelo o 'Hawaii nei—ko Aloha Aina i kokoke e wailio kona mau iwi ma \Yasi neton<i no ka uai 'ana n'o 'ka pono ou e ka lah'ui. ~ * Ao!e no ati e hoohemahema ana i ke k ai makaala ana i

tia pe ;i') _Ji )i<jaiu ) <) ioko nei 0 k:i ain i, : o!r< ai e ho-a m<<i ka h. 11 a n:e ka o: aku ka i k a i ko keia wa * knkou e r!<>iio n"). Me ke;a pumi ke koi ni>l '<• ?Ma -I;; t < a i) au niai»,'. e ;i;u-.\v: -,\ ouh 'ii. e -.<' u a•: lu-k", aka- , ainaua, •< ka o; k. j nun hil; i• ai ame na j :11;:eio a:i.i n ,-> l'.na c,\; a o ko; <• iioi me ka iokaiii i ki.'u h ; ',t>; eiai iuohe haku ma!i;k • a mal;t jkeke ni >1 ina o'n, ka<. kino a 1m e ko u ma u w) !u wai w a i | uuku. Ao'e au i ike ia ma < j iie heep 1 m<uui: a nni)o hopope wale aku mala : o o k;) pee nui o ka waiwai a o ka lakou loaa p ; .ha. A i ko'< |hocki aiM i ka'u leo ■•onoi a j O'.kou, no u oouoi nei ke noi | P'; nei au ia ouk<-u e koh.o i;-< • Haku K-iia ;i':.a 1). Ka'auoka I iaui, iKa Makua.l. K«»- ii i

I mau nioho no oao ok; Aha Senate. E koho j.• ololfi i na Moho Lunam>ika.iinana a pao o k.i Apana 5, i loaa ia oekou m pukaaa wiwo oie e pmo ;ii iloko o ka H ale Ahaolelo; a i poe kiai hoi n(/u, oui am e: kaawale aku ana ma \V«s ne tona no ke kakou pouo Owau ma Wcisinll onn a o n-i Sen:i toa me na Lunam;jk alnat,a Home llu 1 a ma Hawaii nei. e loaa auanei he lati-ki!a hnaheo ia kakou k.i hihui; a loaa lio ia kakou ke keehina mua a maopopo loa lhii e )i!<; o iiawaii nei ī Mokuaina. E koho pololei oukon i n luna 'd\ au o ke Kalana noka Aoao Kuokoa liome Kuhi. īa Al'ierahama r;tatnl-rz. i lunakiai - holo puuj," >a Ka muela Noa i loio no ke Ka lana, ia Keoni xsoka, i puuki;' ame na moho holo hi!ota e ae āpau o ke Kalana ame ka, Apana ma Oahu nei. .

L n i \\ 1.1: :u\ n i Meikuar' i!i ' oka I.viht:i <);vj) u a w irMi. i. Ke <11 ir, o hooikri, r a kv-no a oukou, d>= j *t,ki: i, .* r.H o \ kn»:, »;a rna i kiukane «t ( .kr,:ī anie ko) ' .k; 'i {.īlikai.n a;.nu i ' '< n.< i ke kv hn Im| ( . ; ' i,l ' '"i ' *>\ ! -i;\ 1 ilki ! ;i il n>. ]\ 1.,. n , . a \. M M j ii■ •i■ ; \v ; „ :* ■ ; n.i. a \\ \ | k i M ~!u'' n,) o '•> 'i' i i \o: i i i,a il.-n e K»ih. () ' iiku. «»;,'? ir.it t haki; n,.ka..ir an ~ ko'.i p ,, ]. )n;l i o i a k.i, ;i kc wa'ho nei a\ , \\\i 'iu. ;h-ko o ko ke Aku.i ii'. m:i am o ko oukoa man I "nanao u.kahi no kt) kakou : ian.iki'a ma ka pahu balot*. |( Ma k\ Lokahi kakou e i ianak U ai; a na ke Kuee j '<akou e 1 i■: o pio ai maloko 0 j n a 11 ru a e k o kak o u ma u ho a j "Oaon 1 oni polii^ka. ! Me o.k u kun a : oha n;;i, a |hui h'.ui kakou_ iioko o na : lia'.o'i ana. no k-o kakou li ■ m-.k l . an a ri;u ka !a koho ba ! ot,i. No V ern.a:. • (] lOOli' E hoou.anao i ki olele a | isra: — : " Aia i.oi, i;a i.-iw' a.ku 'iii iaia | 1 n • \a kanaka. :

[ I Al kai hoi, a i Lun i, no na j Laiiuikanaka ! A aia n)a ko lehova Sabaota ko kukou JanakiJa Cihas. KahiijauEari Notley, Ha Na Aupuni o Hawaii.

CHAS. KAHELIAULANI NOTLEY

APELAHA.MA FERNANDS2 Moho Lunakiai HoSo Laula i*o ke Kallania

K /< h i /.< ;u , i K<nn)uh \<';f, l ;;<t k<t :,<<;■<<{ \ );i<t!-(rxt «i k<t A',<;