Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 52, 2 ʻAukake 1906 — Halawai Makaainana Nuia ka Aoao Kalaiaina Kuokoa Home Rula. Iloko o ka Manawa Pokole Wale no he Anaina Nui o na Kanaka Kai Akoakoa ae. Wela no ka Hao a ka Home Rula, A no ke Aha o Wailuku: Panipaniia ka wai o Iao. O KA HOME RULA KE PAIO ANA NO NA LIMAHANA [ARTICLE]

Halawai Makaainana Nuia ka Aoao Kalaiaina Kuokoa Home Rula.

Iloko o ka Manawa Pokole Wale no he Anaina Nui o na Kanaka Kai Akoakoa ae.

Wela no ka Hao a ka Home Rula, A no ke Aha o Wailuku: Panipaniia ka wai o Iao.

O KA HOME RULA KE PAIO ANA NO NA LIMAHANA

Ua malamaia ka EUlawai Ma- f Nui a ka Aoa-i/Kuokoa j Home Hula ma ke ahiahi Poa- i ka-bi oei, lalai 30, u-Ta 7 me 30; miuufce, ma ka Aala Paka, elike; ine ua hooholo aua a ka Aha Eiele Nui o ka Aoao Home Ilnla maeuuli o ]-a noi a ka n)?a Hanohano J W Kalua, "ke ahi o Wai-i luku- Paniwai o I-io." | 0 kahi ī ku ai ua poe hni■ lelo , oia ia ahiahi maloko uo ia o ka \ bu)e-pnhi o!je hou i kukuloia ; malaiia; a o k.a llome Hula. ka Aoao Kahaiaiua mua loa o loko ; ne-i o ke Teritora uaua i boa*i 1 mua i ua ua!e l-i, ma ke ;va > ka- : laiaiua. / i 1 ka hiki aua i ka wa i huolahaia ai no fea lawelawe ana i im | hana oia p o, ua nni na kanaka i i akoakoa mai ma ke kahua h-ii-olelo. 'He euaina kanaka hoi iaj i manao mua 'ole ia; pela ka nui e hiki mai ana, iloko o ka wa pokole, s a me ka hooiaha mua ole īa ana hoi. ! Ua uoho hoomaluia ka h.-ila-i wai e Peresidena Charles Kahiliauiani Notlej', o ka Aoao Kuo-; koa Home Piula, a o ka Moho holo balc-ta Elele Lahui hoi a ia Aoao no ka Ahao-lelo Lihui' ma i

Was~uetoua. He pee h o.) sj.s pila'kekahi ma ia abiabi ny U hoonlu-m-ihieh-e aua i '<ē' o lra mauawa eae kn 1,-ikon man mele.elia a md k» ]„k' u u ,cz kileo ka*:i. lii Aiii o Wail'-ku. V-\ 'i iolaaoa aku ku Lunahoomain Mr N< tiey i ka Me.i Hju •- hnnn J W Kai ka n e;i ka Looheaoia ma ke itvl"Malu i :<e hv > W a 11 5 k u 'oIki" . Iam i ku eu; i ai, na ka; o i ake la ke j)]j f iiua he m,\xi leo oLoL'::-, o ka hauoli, oi-ii he k-niiaL.:;>v iu;i .,le ka iLeia aua o k.i M>3£, Il'iuohauo nia ira awai Lc;io!ti;' pclitika a na Eōaje EuL» uJ~ Honolulu nei. \ ua iio L.'i lue.i a keia uupep ; i i ho:*.? ,, ai i ke :ikea. "He' oiaio o J W Kalan.V Ua haiolelo mai ia oia niiL.:i o ke kahua haua !-• tf- rm , hooholoia ai e ka ALa E.e> i uolio ai ma ia la. Ua heoil nui ke kalele ana o k>iua :: : z olelo hoaka ka nialuua o ke iī nawai auiian waiv,-ai paa' a n.e

wauvai lewa.- Oia ūoi, o ka \v siwai paa e oi ana kma w.ii \v +i io m 0 $2,000; h pel.i hoi h.o iv 1; \va;wa\ I>■ w, t i oi ; s ', ai l; 01 i a iu K,,«ruu;i 0 k.i ,>2 0()0, aiuih-, t> uia i 1 \ kenel .. uo ilihi hookair.. Ua hoiUe ae oia, ni.i e h00iio11)';\ ,he l.'.n;vw;ti o kpiu ano; ;t'l;iiia, t lo,\a v>n i ke dila i ka waihona o k*o ;uipuni a e holo nna i > m;in da!a i loV(i o tia mea e hoojiomaikaiifi ai ka aina; a o ka'oi aku 0 ua poe p. hana ana ma na han ) lima 1 ; ; ap-iu), | KāriT?;i!io mni oia no ka pum j miK' ka poan'ik ii o na liaiaoan a |•> lok'-; uei o ke Ter:tore. Aia i r;r'.)'.'ko 0 1 e K.;-,l:utahaiv< a t,n A'«ao Knokoa Iloaie E-.il-. he pankn e hoomanpopo ana i nkn hana o ua Umahana Amenku apau, mokanika a auo e ao p tha iloko nei o keTeritore. He mea pono e hoakakaia roa kela kanawai ka ukn o ua pMahaoa ma la nme keia aoo hana. Hs kakoo ana fe:eia a ka Aoao Home Eala i ka poao no ke kanaka hana. Hoakaka aai oia, he mea pouo loa e hoihoi ia ca okn koin& hookolokolo ame iia uku hoopai e obi ia ana e ia raau aha me ea elala Voaa no na laikim no na pomaikai o kela ame keiaKalana. Aole pono e hoihoi iakeia man cla!a no ke Teritore. 0 ka hoi ana 0 keia man dUa iloko 0 ke Kalana, he iioopaipui ana mai ia i be dala iloko o kela ame 1 keia Kalana, a ua hoowaiwai bnlokoia hoi ia mau Kalana ma 0 loaa hou; oa loaa hoi 6 ! lawe ia nei e ke Teritore. [ Ua piha nwila ikiaoli no ka |haiolelo a oa ahi nei 0 Wailuka; iiui ke ohohia o ke anaina./ Pan ka haioielo a.ka mea hanohano J. W. K-vlpa, kahea mai la ka Lnnaōoomalu ia C. S. Kookoo o Wailuku, kekahi nohoi o na.kakaolelo noeau 0 Maui, I kona huai ana mai nohoi i kana ipu olelo, ea; he Ku no i ka nani. He mau kanaenae kana ia Manu Hilo ma, "e hnli kanaka auwana nei; .3 hoihoi. i ba homo 0 ka oiwi." Hoike mui oia, aohe makemakeia 0 ka maunu hoohui moho a na Demokarta e Apa mau nei. He maunu ekaeka ia papa'i ka pihi e hoi ai. Hol?E 'PETiEST.DENA MoKIMANA.

I ha p*o o ka ke Kookoo uhau ana i ka puhakn o Hooolulii, a pnla mai ba wai o ke aloha Homo Kula; na kahea ka Luaahoomalu ia Mr. W Mosaman, ka Hope Peres-deaa o ka Aoao Kalaiaina. ka Adimarala Toga o na aumokukaua politika Home En!a v o Hawaii. H< okaka mai oia i kona kula na iloko o ka Ahahui Kalaw.ina, he liope Poreridiiiua oia no ua aoao la, mamuli o ke apono ana a ka Aha Elele i noho ai. tna ia la i kekahi olelo hooho|o i lawe ia mai e-kekahi Elele e hoomauana i na lana nui mua o ka Ahahui. Aiaila, hoike mai oia i kekahi' mau olelo a Mr.. 13 i raia.na - ,

|\ka Moho Pei'f*s : {'l.>n:i a ka Aoao Dv;tr.o.C'lla r> li'ioiL .ika ana ihm kei.i Kuu. Jj h'), ui;. h,) ; . M a k;i w 4 .» L;tr jina i ninau niai i Uei-v.iL! o I! >•! < ■ . «iuilOi, no ka poe no Uikou La h*pa uui 0 «H 1)1 uvt 'koho li A na hai ia uku iu », » n . l nika HMWAIĪ. A O liapnii', n.koaha la i hiki o!e ai »a hiAoa ka-Uoo-pouopouo i oa liam o ko lakon aupnni. Ua hooikaika Ua niea haioielo, he mea pono i ua kanaka IlHwaii ke haawi ia ka mauao iokuhi no ka pa-i ana i ke aupuui [ma ke balot i. Hoike tuai [oia i ka nku hana o na paah'-uia 1 ji;i kekahi o n o ka Aoao Knakoa līame Ilnla. i uo;vhe\vy oia i ko ls liepuhalika * pepehi ana i kf> i.aoawai e pili :na ia me i. Ua komo ke kaua.wai o ia ano iloko o ka A-ha i olelo, ak«, ua ami-a-p«aa ia a ba Kepnhalika; ka poe ia. lakou ki mana nui o ka Ahaolelo i bak aku uei. Hoakaka mni oia 'ao- ■ le keia o koa manawa "e boi'ks aj>kana rai»a manao k<iUia.irta $kea' • 'oiai aole oia i «aeia, i moho Seousoa ame Laaamakaaiaaaa. Aia a 'hoea eoai ia wa o koua uha» nawa ia a huai -pm ai i >43 au nui ame ke m ik*t 0 kona mau manao kulaiaina', no ka pono n-ii feā popoi iki 0 ka lehu lebu. Rev. J. E. Kekipi 0 ea . - Kaauao. —Ma-hope o Mr. Mossman, na kahea ka Lunahoomala ia Bev. J, E. Kekipi, kahu o'ka Ekalesia Hoomana Naauao 0 Lahaina, Maui. * I ka huai ana mai .0 ki ipu makani a ia kakaolela, aole i kana mai ka huai 0 ka' lau ulu 0 Lelē. Ku- , hikuhi. m'ai la i keia olelo ī&aa mau a lakou nei ma ae, oia b,ov "a'o fcua,i D3. Mikanele ia kakou, aia ke Akua ika lani; pinana k'akou ilaila e imi- i ke ; Aku», a eia . lakou nel ke Mpapa nei ia lalo; hookahi no ka hao a ka wai nui. koe wahi opola ole. I hoi hou iho kokakou hana i lalo nei, ua hele a kahi ka neo. O ko kak'ou vra , keia e na kanaka Hawaii e lokahi ai ma ke koho ana i na Lunamakaainana ame na Senatoa oka Kuokoa Houie Eula. Jboike neiai ia oia. 0 Maui Hikina a rrie Maui Komohana, he poe Home Ryla lakou, a he kakaikahi na (-Kepuhalika. E »ho nae hoi ia, he oki loa ka Aoao Demokarata,

J. MOKL'OII.U PōKi'OE. Ua ku mai oia,- a lioakaku mai i kona maoao no ka rnea e piliana. i-ka Eleie Lahuij oia o Charley K. *, Notiey. Oia ka mohuiilole L,ihui a na Home Rula mai Hawaii a - Kauai e kakoo.ai mo ka iokahi,- f Hoakaka mai oia i kekahi kumu oui o ko ka Aoao Kalaia4na Kuokoa Home Uuia kue loa anai ka hoohui moho; a f oia no keia:-. Ma ka-ae ana.o na .Home R uia e hooh»1 moho ibc na lJemokarata. ua lia'an'i • manaw'aiea aku ka i\oao - Kalaiaina Kuokoa i kona kuleanama ke Kanawai koha haiota, i 2 luna naoa koho balota Kepubalika a i hoolwhi (I) Dbmokalaka. Aole hoi he Home Rala Nele iho la ka Ilome Kula. aohe DDaba nanae nana kooa mau pono koho balota ma ka pahn balota Oiai nae eiua maka kaakaa ma ia wahi no Nana Aoao Eiia. ;

. na Rey>ub«lika; a hookahi hoi maka o ke DemoKarata. E aho nae " ke'kino maka īke hookahi, u)itnnir o ke kino. makapo; - ; A jv.nvai i<e kunni i nele 'ai na Hoiue K r.3n i kein maka kiai Ioko? Eia. no Ka • ae aiia o na Home Ruia & nov)h.ui nioha-holo b:.ilu.ta m-- '<oa-> . mok >rata. 0 l)einokaia"*.a. ame Kepu v alik'a ma Hav;a:i ne-, he ma'u hee ku lua. uO: 4a no h,ĀO o ■ ka lua hee hookahi. kle - -io kii\) 7fōc)"kirhi ; i£m 'a.a nnnra'niana ELVA. Hoakaka mni oin. 'ua hooliolo ka Ahaoleio_ li.ilnu i nohomai nei \Va?metona, ne <winawai.e lioilioi mai una i.K:i uiana hoololi ,a hoononopono i Ke Kana.wai Koiio Ba!ota o ke Teriiori nei, A ma ia ano, ua hookoia ke noi a ka Home "Uula, i hoouna ai i ka Pereßidena anie ka Ahaoielo e noi 'ana e hooponopOno l iou ia na isana\vai la. •' KA HAKU D. KA-LAUG.KAI.AXr • Ma.hope iho o ka pau ana o ka . haiolelo a- ka Lunaiaooponopo.no 0 na Nnpepa Kuokoa Kome. Rula ame ka Na'i Aupuni, ua kahea ka Lunahooinalu i ka Haku D. Kalauokaīani» ka mea i kupaia lva Pohakuhauoli o HawāiiUa. noho iho nei ka Aha Elele "Nuia ka Aoao Kuokoa Home Ru. la ma keia la maloko o" Kahiliau* lani Hdll, a ua lokahi ia o Ghales K. Notlev i Elele e hele aku ai i ka'Ahaolelo Nui iaa Wasinetona, «'wahi a ua Haku Kalauokalani nei i hoakāka-mai ai, a hoomau mai la nohoi i ke kamailio ana. © keia ka me'e i kohoia i kiai no kakon ma "Wasinetona Ua hoohikiia- ka Elele e kakoo i ke kahuahana o keia Aoao Kalai- ' ina, a pela hoi.pae na Elela apau. Aia maloko o keia kahua hana, he pauku e olelo ana, e ku uaawale .- keia Ao:<o Kalaiaina niai na aoao kalaiaina e ae. Repubaiika a Demokarata, a hiki i ka loaa ana o ke kulana Mokuaine ia kakou. 0 ke kulana mokuaina, malaila e hiki ai ia kakou ke koho i ko. kakou mau luna aupuni apau, e • laa ke Kiaaina. na L.uiiakanawai kiekie ame na luna anpuni e ae i. k'upono no ka oihana Mokuaiua. O Kale Aki ka mea nana i vraihoikekahi oleio hooholo ma ka Hale d na Senatoa ma ka Ahaoh. lo 1 kahi wa i .hala ae nei; e noi ana .i' ka Ahaōlelo Nui e- ae mai. ia Hawaii nei e hoolilo ia nei' i. Aupuni Mnkuaina. Aia kelaolelo hooholo maloko o ka Aha Senate o Amerika Huipuia. A-ua hele aku nei ka Eleleßepubalika i ka Ahaole lo no elua kau aole nae oia i lawehi we iki e hoohoiomua'ku i keia kuniuhana. Aka. ina o Kahiliaulani' * ke )\ele ana i keia Kau Ahaolelo ae e paio ana oi.a nie ka ikaika loa e -• liooliloia o Hawaii nei i mokuaina Aia no maloko.o ke Kahuahāna, he kahuahana no' na limahana. . I'ela hoi me ke kahuah; : na e ku-e loa ana i >a hoohui moho e like nie ka na I->emokarata e koi mai nei. He kahuahana kekahi no ka lioomahuahua ana ae i' ka auhau ni iiuua o na waiwai paa; i.ko na waiwai paa nae i oi aku- ka .waiwai i'o i ka $2,O'»U; a pela no hoi ka W' a i w a i -1 e w a n o n a k a a i w a i i : o i oi aku mamna o l:a .'/00. i keneta maluna o ke ehwi. He inii ana keia e h(;omahuahua i ka loaa o ka waiiio.na^aupuni.

0 ka hoihoi an(i i na loaa o na uku ho n pai ame na koina Ahahook.olo'kolo ame na loaa laikini, no- ke.h'i nie keia Kalana; a oia kekahi kumuhana waiw'ai l,oa. ' H-e- nui aku- n-a. ole!ō'-tuvauao 'a. k a Ha k u D. Ka2auok a 1 a n i. Ea Elele Kah]liaulaxī Gia ka haiōlelo hope loa-. Ta puka innikai ka leo o ka Elele me ka moakaka,, a ua pahee mainohoi ke kamaiho ana. Ua hoike mai oia i kona. haohao, pehea la i-olalani a-i keka h4-4.u!-pep&-4u«>je 0 loko nei o ke kulanakauhaio, ma ka hoolaha ana i kekahi manao i kue loa i ka mea oiaio i hoikeia maloko o ke kahuaha-mi 1 hooholoia e ka Aha .Elele. Ma ia'kahuahan a, ua hoikeia ko keia Aoao Kal auii.na kue loa ana ina manao e hoala a e hoeueuia nei e kekahi poe o loko eei o keia kulanakauhaule. he kue na kan-a* ] a Hawaii i na haole mamuii e ke apo a ka ili. mai nohoi. t)ia, aohe mea i lianaia e ka E.e'ie Repubalika ma ka Ahao'.elo Lahui. 'He ole a neo maopopo. ona haawina elala i hooholoia e ka. Ahaolelo: he mau dala ia no 'ke aupuni Federala. oia'hoi ke aupuni Amerika ma H awa'i nei. 0 ko Amerika kuleana no. ia o ka nana mai i na mea e pono ai kana mauhana ma Hawaii nei. Aka, ke olelo nei nae ua Elele Re puhalika nei, i ole i£., loaa ai ia •niau haawina. Pela io ka hoi, a pehea ka hoi ka Bila Kana-wai hoihoi loaa dute ana' i kupaka mai nei? Ua holo anei? Aole. . Aia' ka a mahope; kai nohoi, he Eepuhalika kaanao ana'i lilo ai i Elele, a he Repubalika hoi 'ka Ahaolelo,- a ma ia ano Repubalika o.kahi ame kahi, e hooho.lo maalahi wale mai hoi ka Ahaolelo Laiiui. 1 ka pau ana o ka haioleio a ka Elele me ka piha naauao me ke kuluna ko'a a wiw r o ole. Ua pau na hana o ka halawai. Kekahi qjea ano nui loa i komo pu ma na.hana o Seia po, oia ke kani ana o na pila Yaiolina. Gita. Uku-lele me na leo himeni,-nia ka wa i pau ai ka haiolelo ana a kela arne keia niea haiolelo.