Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 31, 9 Iulai 1906 — Moolelo Hawaii Kahiko. [ARTICLE]

Moolelo Hawaii Kahiko.

HoomakaukoMia e J. M. Poej)oe no KA NA'I A UPUNI, MOKUNA 111. Ka Moolelo o ko Wahea ma Noho ana ma Kaīihi— Ka Loaa ana ®~>ke Ahua, Ulu o Kameha'ihana,. oka mokupuni "Koolau," wahi a Bihopa, he mokupuui hou mai ia [YouDger islaiid] 0 ka 'mokupuni "Waianae," wahi tio a Bihopa, he aneane poepoe ia, a e moe ana kona ana waena' Joa mai ka akauhikina a ka hema-komohana; a he.25 mile kona loa a he 16 mile ka laula. Nolaiia, ua lilo.kela palahalaha me na oawa e moe la mai Ewa akn nei a hoea i Waialua, he hookn ina i keia wa no ka mokupuni elua o Oahu nei—ko - ka liikinii a m'e ko ke komohana, oiai nae i ka wa: kahiko lq-ī, he moana-kai wale no ma ia wahi, ao ke kai hoi ia nana i hookaawale na mokupuni elua. E like me ka mea i hoikeia ae nei, aia malalo ae nei o Waiunue, he wahi «ina i kapaia o Ohiki~ī o Aole anei o ka inoa kahikō loa keia oia 5 mokupuni- a o kahi no hoi ia i uoho ai o Papa a me Wakea; a mai laila mai, hoi mai Jaua a noho mauka ae nei o Kalihi a hpea i Waolani? 'Aia ma ke Mele Koihonua i kapaia o "Uliuli wahine o Nuumealani" i ikeia ai ko Papa- (Haumea) haalele ana ika <4 honpo" oia hoi ka aina i pili uma uma, -a i pili poii ai oia me kana kane o Wakea 0 ua aina la, oia no o Ohiki-Lelo i hoikeia ae nei A ua hoike nohoi kela mele i ko Papa kau ana i ka 'moku o Ahu-a~Lua," oia hoi, ka mokupuni hikina o Oahu Dei, a noho i Wawau (oia nohoi o Wa-wao) O keia Wawao e oleloia nei ma ke mele, a ī ole, o Wawau paha. ma ka manao o ka mea kakau, o?a no o Waolani ae nei. 0 Waolani, oia ka "wao" i nohoia e na lani alii mai ka wa mai ō Wakea a me Papa. Nolaila, ina ua loaa ke kuleana koho wale i ka mea kakau moōleio, oia Aberahama Fornander, e olelo ae a e hoike ae hoi maloko o kana buke moolelo "ka Lahai Poluneeia;" o "Lolo i-Mehani," kahi a Wakea ame Papa i'noho ai, aia ia wahi ma Da Paemoku "Moiuccas;" mamuli hoi o ke kumu, ua loaa kela inoa Oilolo ma kekahi o na mokupuni o ia Pae . Aina; nokeaha hoi e hiki ole ai ia Hawaii o keia au e nee nei, ke.olelo ae, o Lolo-i-Mehani nei» kahi i noho ai o Wakea ame Papa, oia no o OhikiLolo ma Waianae ('Oahu) ae nei? Aole anei ē hiki k@ olelo ac; o ka inoa o kela mokupuni komohana a S E Bihopa e olelo nei, oia .no o Ohiki 1010, a i ole, o (rilolo, Jilolo, a o Djilolo paha, ma ka olelo o na Pae* moku o Molnei? Aole anei e hiki ia kakoo* o Hawaii nei, ke ole ae, o G-ilolo o na* Paeaina o Moluea, no Hawaii aku nei ia īnoa, mai ka iuoa Ohiki-1010 aku e hea ia nēi ma kekahi aina ma Waianae A'Oahu)