Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 153, 24 May 1906 — Ha Lawaia Kaukini na ke Kiamanu! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]
Ha Lawaia Kaukini na ke Kiamanu!
HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.
Ka Na=i Aupuni o Hawaii.
KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.
'O ko Kamehameha haawi ae la no ia i ke kauoha i na mea apau e hoi no Hawaii. Aka e ka makamaka heluhelu, mamua o ko kaua nee loa ana aku no mua, e ae mai oe e hoike aku kou mea kakau i keia mahele pili i na hoonee kaua ana a Keoua Kuahuula, mahope iho o ka make ana o Keawemauhili. Ua laweia mai keia mahele e ka mea kakau mai ka buke mai a ka haku moolelo kaulana S. M. Kamakau. Mahope iho o ka make ana o Keawemauhili ia Keoua Kuaahuula, a make pu nohoi me Kaoo, kekahi alii, a he kaikoeke nohoi oia no Keawemauhili, ua luku nui aku la o Keoua i na koa o Keawemauhili. Ua lilo ae Ia o Hilo ia Keoua; alaila, kupu ae la no ka manao iloko ona e hele e kaua ia Hamakua, Waimea ame Kohala a e hao wale hoi i na waiwai o na makaainana o Kamehameha. Nolaila, ua hele mai la oia a iho ilalo o Waipio, a wawahi iho la i na loko i'a. I ka hoea ana o ua o Keoua ilalo o Waipio, ua hoomaloo iho la oia ia Lalakea ame Muliwai ame na loko i'a no apau o Waipio. O na lo'i ai keia a na kanaka, ua pau aku la i ke kohi-ku ia e na kanaka o ua o Keoua. Wawahi aku la lakou i na kuauna o na lo'i a hao aku la i na waiwai o na makaainana o Waipio. A mai Waipio mai, nee mai la oia a Waimea, a hao iho la i na waiwai o na kanaka, a pau nohoi lakou i ka pepehiia e ko Keoua poe. Pau na kane, na wahine, na keiki, na elemakule a me na luahine. Ua nee loa aku la keia luku hoomainoino a Keoua Kuaahuula i na kanaka a hoea i Kohala. A i ka lohe ana o Kamehameha ma Kaunakakai, i ko Keoua Kuahuula luku hoomainoino wale ana i kona poe makaainana ma Kohala, ma Waimea a ma na Hamakua, ua hu mai la kona aloha no lakou me ka helelei ana iho o kona mau waimaka, a olelo ae la ia: "Kahaha! Kupanaha!! I hele mai nei hoi e imi i mau keiki hou; haalele aku nei ia oukou i na keiki makahiapo. Aloha ino!!!" O keia na huaolelo walohia a Kamehameha, i hoopuka ae ai iwaena o na 'lii e noho pu ana me ia. He mea oiaio, ua hoi mai la o Kamehameha ame kona poe kaua mai Kaunakakai mai. Ua haalele aku la o Kamehameha ia Molokai i ka malama o Kaelo, wahi a ka moolelo kakaulima a S. L. Peleiholani. Ua lilo keia hoi ana o Kamehameha ame kona poe kaua i Hawaii i mea hoomama nui loa i ko Kahekili noonoo. (E HOOMAUIA AKU ANA)