Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 111, 5 ʻApelila 1906 — Kauna Laua'e Ala o Kalalau! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Kauna Laua'e Ala o Kalalau!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

KE KUMU I KUKALAIA AI 0 'K-E KANAWAI MAMALAHOA. A mawaena o na manao waiwai nui he lehulehu a ua Mea Hānohano nei i hoopuka ae ai, oia ka inoa o ke Kumu Kanawai mua loa a Kamehameha i kau ai i makia no kona aupuni, » oia ke "Kanawai Mamalahoe." Nolaila, ma ka hoomaopopo ana o ka mea kakau, he mau inoa kini kohu 110 keia a i elua: Ina no e olelo kakou. no ka nahoahoa ana oke poo o ua Na'i Aupuni nei, i ka paana i ka hoe a Kaleleiki, oia ke kumu e kapaia ai ke kanawai ana 1 kau ai, he Mamalahoa (Kanawai); alaila, ke kohu wale la no. A ina 'no hoi e olelo kakou, mamuli o ka pa ana i ka "hoe" a Kaleleiki, ame ko Kamehameha kopalapala ana i ke koko o ke poo ona i ka pohaku pahoehoe ana i ulaa mai ai a nou aku ia Kaleleiki ma, oia na kumu i kapaia ai, he u Mamalahoe,' , ke maikai wale la no. A ina hoi, ua kapaia kanawai u Mamalahoa,' ? mamuli o na apana manao okoa elua, oia ka ''mamala" o ka hoe i pa ai ke poo o ke ali', a o ka hookele waa hoi ona i make ai, ka "dioa" i pili ai ina keia wahi. ke maikai wale ala no ia mai W'aialua a ka Lae o Kaena 0 ke au manawa i kukalaia :ti keia kanawai, he au paewa nui no, ke nanai.i na nmhole niooielo like ole e hoike ana i ka wa i halawai a o Kameluuiieha uie keia poe kanaka lawaia o / u Puna. Ina he poiolei ka olelo ana a S M. Kaniakau nia, o ka wa i hakaka ai o Kamehanieha me Kaleleiki ma; oia no kela wa mah\>pe iho o ka hoi ana nuti o Kaniehameha mai ke kaua mai o "Kauaawa.'' a noho iki ai i Laupahoehoe; a niail'aUa aku holo ai oia no Keaau. Puna; alaila, ke olelo nei o Aberahama Eornander, o ka M. H. 1783 ia. Aka, hoike hoi ka Papa Kuhikuhi Manawa a Haniuela M. Mahdona. kekahi o na kakau moolelo kaiiiana o Hawaii neK aole i kau o Kanieliameha i l;e Kanawai Mamalahoa (Manialahor) ia wa, aka.eia mui i ka V, U. 17\U, oia ke kaua i kaj aia o '•Kepuwaliaulaiiia." Oia hoi kaua moana kaul.tna loa i hooai mawama o KamehauH ua atih na koa huiia o Kaeokulani, Moi o Kauai ann- Kain kili. Moi o Mnui, mnwaho aku ona paii hula-ana, e kokoke ana i Wainumu.. A penei kahi moolelo jiot\iVic i hoikeia »na 1 all a. •• I.olu' o Kann liameha ua he kupueu. ua lnki ae ma Waipio, a ua hoohioloia ka paepae o l.iuu me ka makiao hookēlake]a, uoiaUa. ua hoU> k>»ke mai la oia me kona mau koa a lu>ouka ia ke kaua hahana \ kapaia, o ' Kepuwahaulaula.' (K HOOMAUIA AK l' AX A. I '