Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 80, 28 February 1906 — Wai Maawe i ka Pali-Wai Apu Lauki! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

Wai Maawe i ka Pali-Wai Apu Lauki!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA

Alaila, hoi mai la o KeeauraQku me ke alii a me na auwaa kaua a pae i Laupahoehoe. Maanei e ka makamaka heluhelu e-kamailio ai kauā no na la elua a me na po elua o ke kaua ana o na koa o Kamehameha me na o H ilo. I keia mau kaua ana, ua ike hou ia no ke koa lua ole a me ka ikaika o Kamehameha, oiai :ia like oia me ka puhi pakelo e olali ana mawāena o na koa o Hitō/ lluna no ke kanaka make, haule no ilalo aehe nao ai ika papaa- Elua, ekolu, eha a elima ihe e leie mai imua ona i ka wa hookahi, e lilo ana ia mau ihe lehulehu i mea palepale wale iā no 'e ua Kameham£ha nei kana ihe kaulana. I kekahi wa he makawalu ka ihe e lele mai ana maluna ona, mamua pono u ai—ma na aoao mai a malalo mai no hoi — aka, he pale ana na ka lau o ka lima, he ekeu ana ae hoi na ka laau ihe—he mahiki ana ae ana kapuai wawae—he oni at>a na ke kipoohiwi —he ue aoao ana na ke kino —he hanai ana aku na ka umaunia imua—ua lil-o ia mau makawalu ihe i wai auau no ua Na'i Aupuni nei. E naua ana o a ma kahi hahana* loa o ke kaua a ko Hilo poe e hoouka mai ana i kona mau koa, oia kana wahi e lele aku ai a hoomaka aku la i ke kaua me ka ikaika lauiia ole. E lele ana oia ma keia ame keia wahi ana e ike ai ua o-pa pu ia niai kona poe koa. Ano keia mau hana aiwaiwa a Kamehameha i paa ai ke kaua'no keia mau la eiua a me na po elua. He oiaio nae, he nui no na koa o kona apao i make ma keia kaua ana, a ua oi aku nae ka make o na koa o Hilo, a o ka pakela nui kanaka maoli no o Hilo, loaa ai na hoopalup&h&a ana o na koao3 ua Na*i Aupuni nei. A i ke kolu o ka la o ka lele kaua ana, ka wa i lele mai ai o Kahahawai a me Kahuewa me iva kea o Mau*, ua komo hou o Kamehameha iloko o keia kaua, a ua hooi ia kana maa hana koa. V Me kona mau koa i hoonawaliwali ia e ka luhi a me na ehaeha o na kaua mua iho, ua lioomau aku Ta no oia i ka nee f ana kfiua v Ca paa ke kaua mai ke kakahiaka mai a hoea ika auina la, a nee no ke kaua. 1 kela wa i ike ai o Kamehameha i na kipoohiwl o ke kaua a keia ac4o mai e pii aua ma kela a me keia aoao o kema mau koa, a hoomaopopo iho la o Kamehameha, he kaua hoopuni ka Kahahawai a me na niamaka kaua o Hilo e nee mai nei, nola* ila, ua haawi ae oia i ke kauoha i kona mau mamaka kaua noi e nee hoj>e lakou, a e hoakoakoa i na koa e ;*ee ana ma na welau e hoi i ka huna paa o k? kaua, a e loaa hoi ia lakou he kulana hiw.ohonoho k«ua hou V K IIOOMAI'ĪA AKU A\A.)