Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 72, 19 Pepeluali 1906 — KA Moolelo Hawaii Kahiko. [ARTICLE]

KA Moolelo Hawaii Kahiko.

(ANCIENT HISTORY OF HAWAII.) Hoomakaukauia e J. M. Poepoe no KA NA'I AUPUNI. MOKUNA I. Na Kuauhau Kahiko e Hoike ana i na Kumu i Loaa ai ka Pae Moku o Hawaii nei. O KA moolelo kahiko o Hawaii nei e pili ana i ka hoolou ana o Maui,—oia hoi o Maui-a-Kalana, wahi a kekahi poe kuauhau kahiko, a o Maui-a-Kamalo hoi ia i kekahi poe paa kuauhau, a no ka hanauna kanaka Helu 23 mai nei no ia mahope mai o Wakea, a oia ke keiki muli loa a Akalana (k) me Hinakawea (w); a o ka hanauna 1031 paha ia mai a Lailai (w) mai, ka wahine a ke kanaka mua loa ma ka moolelo Kumulipo,—oia keia: Ma ke kamaaina o keia Maui i ka moolelo kahiko mai kona mau kupuna mai, no ka aina maloo, a he hookahi no aina o o keia Pae-moku o Hawaii nei, ua manao oia e hoolou hou a e hoopili hou i na honua aina mokupuni apau a lilo i hookahi; nolaila, kii oia i ka makau kaulana ia Manaiakalani (a ua oleloia, maloko iho nei no o ke keena hoikeike o ke Aupuni kahi i waiho ai o keia makau; a eia paha maloko o ke keena hoikeike o ke Kula Kamehameha i keia wa) no ka hoolou ana i ka i'a, oia o Pimoe i hoikeia ae la ma ke mele. Oia ame kona mau kaikuaana, no lakou na inoa, o Mauimua; Maui-hope ame Maui-kiikii, kai hele e hoolou i keia i'a, Ma Hamakua, Hawaii, kahi a lakou i hana ai i keia hana. I ka paa ana o Pimoe ia lakou, ua olelo aku la o Maui-a-Ka-lana i na kaikuaana, imua wale no ko lakou mau maka e nana ai, aole e nana i hope. A ia lakou i holo mai ai a waena moana, ia wa lana ae la o Hina-ke-ka, ma ke ano he kaliu waa. I ko Maui-a-Kalana ike ana i ua kaliu nei, lalau iho la ia a kau ae la iluna o ka waa. Ia wa o ke ku a kanaka maoli ae la no ia o Hina-ke-ka, a he keu nohoi a ka wahine ui pahee o ka ili, ua hele a lamalama. I keia wa i huli like mai ai na kaikuaana o ua o Maui-a-Kalana i hope, a ike i keia wahine a ka u'i nui wale e kau ana iluna o ka waa, o ko lakou manawa iho la no ia i hoomaka ai e aumeume; a iloko o keia wa a lakou e aumeume ana no ua wahine nei, ia manawa i paina ae ai a moku ke aho e paa ana ia Manaiakalani (ka makau) a o ka lilo iho la no ia o ka manao hoohui a hookui mokupuni i upuia ai e Maui-a-Kalana i mea ole. Ua kulike keia moolelo (kaao) me ke mele i hoikeia ae nei. A ke hooia nei nae ka manao o keia moolelo kahiko mai ko kakou mau kupuna mai, he hookahi no honua aina kahiko ma Hawaii (huiia) nei i ka wa kahiko. A ma keia wahi e ulu ae ai ka ninau: Pehea i loaa ai keia kulana kakaawale o nei mau mokupuni e ku nei i keia wa? Ma ka hookolo ana i ka moolelo kuauhau Kumulipo e ikeia ana he eha manawa i hoea ai na hoee poipu ana a ke kai i kapaia ke Kai a Kahinalii ma Hawaii nei. (E HOOMAUIA AKU ANA.)