Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 71, 17 February 1906 — KA Moolelo Hawaii Kahiko. [ARTICLE]

KA Moolelo Hawaii Kahiko.

Hoomakaukauia e J. M. Poepoe na KA NA'I AUPUNI. MOKUNA I. Na Kuauhau Kahiko e Hoike ana i na Kumu i Loaa ai ka Pae Moku o Hawaii nei. "Hoi, hana, loaa ke 'lii Kuhonua O ke Olakuhonua, ka wahine Nonoho iho no laua I hoi noho i ke kane kaikuaana." Ua maopopo loa ma keia mau mahelehele mele i hoikeia ae la, o ka manaoio kumu o ko Hawaii nei poe kahiko, he pu-kolu Akua na poe na lakou i hana i ka Lani ame ka Honua, a pela hoi me na mea kino lani a honua hoi. Ua kapaia keia pu-kolu, a i ole, puku'i Akua, ma ka inoa Kau-Akahi. A ma ka mahele moolelo kahiko, oia hoi, ka moolelo Kumuhonua, na keia Pu-kolu Akua i hana i ekolu lani i wahi no lakou e noho ai, a i ka honua hoi i keehina wawae no lakou. Ua kapaia ka Honua, o ke "Keehina Wawae a Kane." A na keia pukolu Akua no i hana i ka La, ka Mahina, na Hoku a i kini o ke akua. Nolaila, i ka hoohui ana i na mahele moolelo kahiko Kumulipo a me Kumuhonua, ma ka hoonohonoho ana o keia moolelo, ua kapaia keia: Ka Moolelo Kumulipo—Kumuhonua o Hawaii, oia hoi, KA MOOLELO HAWAII KAHIKO. I ka hoomaopopo hou ana i ka moolelo kahiko o Hawaii no ka mea e pili ana i kahi i loaa mai ai keia mau mokupuni, ua ikeia, he hookahi no honua aina okoa ma Hawaii nei, elike no me ia i hoike mua ia ae nei, a mailoko mai o keia honua aina hookahi i loaa mai ai keia mau mokupuni ka-kaawale. E like me ka mea i hoike mua ia no ka mea e pili ana i ko Maui hoao ana e hoohui i keia mau mokupuni me kana makau kaulana o Manaiakalani, a lilo hou lakou i kino hookahi, pela no i ikeia ai ia mau manao ma keia mau lalani mele o ka moolelo Kumulipo: "Nui Maui, ninau i ka makuahine Hoole Hina, aole au makua O ka Malo-o-Kalana o ka makua ia Ono i ka i'a na Hinaakeahi A'o i ka lawai'a, kena Hinaakeahi E kii oe i ko makuakane Aia ilaila ke aho, ka makau O Manaiakalani, o ka makau ia O ka louna o na moku e hui i ka moana kahiko Kiina ka alae nui a Hina Ko kaikuahine manu O kaua ahiku na a Maui O ke kupueu nana i hoolou Ke a ka waha, ka opina o Pimoe O ka i'a ai-moku e halulu ai ka moana Lilo Pimoe moe i ka-ina a Maui Ulu aloha o Mahanauluehu O kama a Pimoe."