Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 71, 17 February 1906 — Lei Aku i ka Mokihana o Kahikikolo! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Lei Aku i ka Mokihana o Kahikikolo!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

A I KA ike ana iho o Kamehameha i keia mau pohaku, ua heluhelu koke iho la ia i ka manao o ua mau pohaku la a ka makuakane i hoouna mai ai. Elua pohaku, elua no hoi ia alii; keokeo ka pohaku, keokeo no hoi ka manao o a 'lii, aohe ku-e aku, aohe ku-e mai. Nonoi aku kahi alii i ka kekahi alii, e loaa ana no, oiai, ua keokeo like na manao ua maemae. Keokeo ka pohaku punakea mai loko a waho, pela ke aiai o na manao o na 'lii mai loko mai a waho. Ike iho la a Kamemeha ma o keia hoike 'la a Keawemauhili i hoouna mai ai ma o Makoa la, ua like a like ko laua manao makemake ole no ke kaua aku a kaua mai i kahi a me kekahi. Ua ike ae la kakou i na mea e pili ana i ka huakai a Makoa i hoounaia ai e Kamehameha e holo i Hilo; a he mea pono ke hoomaopopoia ko Makoa mookuauhau ma keia wahi o ka nee ana o ka moolelo. Ma ka Buke Moolelo kakaulima a ke Kuauhau Alii S. L. Peleioholani, ua hoikeia ko Makoa mookuauhau penei: O Kakuihewa (k) ka Moi o Oahu nei, hoao oia me Kae'akaloa (w), hanau o Kaihikapu-a-Kakuihewa, Kanekapu-a-Kakui-hewa (k) a me Makakaualii (w). Noho o Makakaualii me Kaleleluaka (k), hanau o Kuioiomoa (k). Noho o Kuioiomoa ia Kalanienoho, he aliiwahine keia no Waialae, Oahu, hanau o Kahikiula (w). Noho o Kahikiula me Nae-huna-palai (k), hanau o Kekuilauolono (k) a me Keakaohaloa (w). Pi'o o Kekuilaulono me Keakahaloa, hanau o Pikoilele (k). Noho o Pikoilele ia Kalona (w), hanau o Kahiwalani (k) Kaiamililima (w). Pi'o o Kahiwalani me Kaiamililima, hanau o Makoa ke kukini mama. I keia noho ana mai o Kamehameha maluna o kona aupuni, ke mau la no ke koi hoomano ana a na 'lii imua o kona alo e kii no e kaua ia Keawemauhili. Aole no hoi oia i ae aku, aole no hoi i hoole aku i ua poe makuakane a poe hoahanau nei ona; aka, kali malie iho la no ia a hoi mai o Kaleipahala mai kana huakai mai i hoounaia ai no Hilo. Oia noho hoi ko Kamehameha a hoi mai ana o Kaleipaihala mai Hilo mai, me ekolu kanaha (120) waa peleleu. I keia hoi ana mai o Kaleipaihala ma na waa a hoea i Kawaihae, ua hanau iho o Kaleioku, keiki a Kamehameha me Kaneikapolei (w). Ike na 'lii ua loaa mai na waa ia Kaleipaihala, ua hooulu hou ae la na olelo houpuupu kaua. Ua olelo mai la o Keeaumoku: (E HOOMAUIA AKU ANA.)