Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 62, 7 Pepeluali 1906 — Lei Au i ka Hala o Pooku e! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Lei Au i ka Hala o Pooku e!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

Ma keia wahi o ka kaua moolelo, e ka makamaka heluhelu, e pono i kou mea kakau moolelo ke hoike aku i kahi mau hoakaka e pili ana ia Ahia, ka pukaua nunui o ka aoao huiia o Keoua Kuaahuula a me Kiwalao a me kekahi mau mea e ae i hoikeia ma na helu i kaahope ae nei, a e pono hoi ke hoakaka hou ia ma keia wahi. No ka mea e pili ana ia Ahia, kona nui a me kona kiekie, ua hiki paha ke manaoia aku kona kiekie, aia mawaena o ka 10 a me ka 11 kapuai. A penei kakou e hoomaopopo ai i ka pololei o keia: Ma ka hoike a ke kuauhau S. L. Peleiholani no ke kiekie o Keeaumoku, mamuli o kona hoomaopopo ana i ka loihi o kona kapa hulumanu (ahuula) i pau ai i ke ahi, ua hiki aku kona loihi i ka 7 kapuai. A ua hiki paha ke kohoia ko Keeaumoku kiekie i ka ewalu kapuai. Nolaila, ina e hoomohala pono ia ko Keeaumoku kino o 8 kapuai mai luna mai o ke poo, a i ole, e ku ae o Keeaumoku ma ka huli kua ana, he kua a he kua me Ahia, me he mea la e loaa ana he elua a ekolu paha kapuai ka oi aku o ke kiekie o Ahia; nolaila, ua hiki ke kohoia ko Ahia kiekie, aia no mawaena o ka 10 me 11 kapuai. He nunui maopopo maoli no keia a kaua, e ka makamaka heluhelu e ike ae la: O kekahi mea hoike hou aku a ka mea kakau ma keia wahi, oia keia: O keia kanaka o Ahia i hoikeia ae nei, a me Keahia i oleloia ma ka moolelo a S. M. Kamakau no Kamehameha, e like me ka mea i ikeia ma kana buke kakaulima, e waiho nei imua o ka mea kakau, ma ke ano o Keahia ke kanaka i paa i na lima o Kamehameha, "iluna no make, haule ilalo, ha'iha'i," he mau kanaka kukaawale no keia a i elua i kekahi a me kekahi, wahi a ke kuauhau S. L. Peleioholani. *** *** *** Ano, e ka makamaka heluhelu, e ku iho kaua ma keia wahi a haawi iho i na noonoo ana a me na hoomanao wale ana ae i kela hooili kaua kaulana o Mokuohai, ke kaua i lilo i pohaku kihi no ko Kamehameha kau ana i ka wekiu kiekie loa o ka lilo ana i Moi no na mokupuni huiia mai Hawaii a hoea i Kauai-o-Manokalanipo. Aia kela kula o Keei i uhi paa ia e na aa ooi o ka pohaku pahoehoe, ke waiho lahalaha 'la imua o ke alo o na puali hakoko elua—ka Akau a me ka Hema, a i ole, ko ka Hikina a me ke Komohana—aia he mau tausani kanaka i lako pono i na mea kaua o loko oia mau la, ke nee mai la mai ke kukulu hema mai, a ke nee aku la hoi mai ke kukulu akau aku no ka paio a me ka hakoko ana me ka weliweli, pela no hoi ko ke kukulu komohana a me ka hikina. (E HOOMAUIA AKU ANA.)