Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 45, 18 Ianuali 1906 — Ku-e ia Kela Bila Dala o Hawaii! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

Ku-e ia Kela Bila Dala o Hawaii!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hwmaiiia. Alaila, ae aku la o Kamehameha a me na 'lii i keia manao a Kekuhaupio i hoike mai ai iniua o lakou, ma ka olelo ana: <l Ua pono. ,v Ia wa no i hoomakaukau iho ai lakou no ka holo ana no kahi a lakou i hooholo ai. Ua holo aku Ia o Kamehameha a me na 'lii makuakane ona, d me na kaikaina, a pae ma Kaawaloa, a ma Napoopoo, a o kekahi poe 'lii hoi a me na kanaka ma Keei lakou i noho ai. \ I ka lohe ana o ka Moi Kaviikeaouli Kiwalao, ua hoea mai o Kamehameha ma Kaawaloa, na hol.o mai la ia e halawai pu me Kamehameha. I ko laua halawai ana, ua ike iho a nwe iho la; a 010 ae la no hoi ka pi-he a ku-makena a na 'lii no ke kupapau e like me ka mea mau i keia lahui. A pau ka uwe a me ke kumakena ana, ia wa i olelo mai ai o Kiwalao i ke kaikaina ia Kamehameha: "Auhea oe; e make ana paha kaua la! Eia no ka makuakane o kaua la ke puV mai nei no, e kaua kakou. Elua wale no aiumoi paha kaua e make atui, Aloha ino kaua!! O keia makuakane a Kiwalao i olelo mai ai ia Kamehanieha, ma ke ano oia ka mea makemake e kaua ō Kamehameha me Kiwalao. oia no o Keawemauhili v ka īuea nana ka olelo kaulana: j "E ō —u ika maka oka wauke.j oi opiopW

Ma keia hoike ana mai a Kiwalao no kela manao kaiia o Keawemauhili, e hiki ai ke hōoiaioia, he huaka'i kaua no keia a Kiwalao i au mai la i ke kai me ke kino kupapau o kona luaui makuakane Kalaniopuu. . * . I ka pau ana o ka Kiwalao kamailio ana, pane aku la o Kame hameha: . "Apopo makou holo aku e ike i ke kupapau o ke alii." Ae mai la o Kiwalao. A pau ae la ka ike ana a na 'lii, hoi aku la o Kiwalao no Honaunau. I kekahi la ae, holo aku- la o Kamehameha a me kona mau ? lii e ike i kekupapau o Kalaniopuū ma HaJe-o-Keawe, ma Honaunau. I ka hoea ama aku o Kamehameha ma i Hale-o-Keawe, ua olo ae la ka pi-he uwe a me ke kumakena ana a na 'lii. A i ka pau ana o nei kumakena ua ku mai la ka Moi Kiwalao ma Akahipapa, ma ka aoao komoha na o Hale-o-Keawe, a kukala mai la oia i ka olelo kuahaua .ali.it "Auhea oukou e na ame na Makaainana: |31ua maua i kauohaia e ke kupapau. Owau a me kuu kaikaina. u ke kauoha i kuu kaikaina (o Kamehameha) o ke akua o maua, o Kukailimoku; a me ka aina i loaa iaia niai ka makuakane mai o maua. 0 kona aina no ia. O ko'u kauoha hoi, o ke Aupui i. Owau ke Aliimalnna o ke Aupuni. Aole hiki ia'u ke kii aku i ko iala kauo}ia; aole hoi e hiki iaia ke a> i ko ? u haawina. Oia ke kauoha paa a ke kupapau oiai kona wa ola; n I ka lohe ana o na 'lii o Kona i keia mau olelo a ka Moi Kiwalao, ohumu iho la lakou me ka olelo ana: < u Kahaha! Kupanaha!! Kai no e m&hele ka aina. I ekolu moku o kekahi, a i ekolu hoi o kekalu. Oia ka pono, waiwai like hoi. Aole ka! ilihune !oa kakou. O ko Hilo poi» alii a mo ko Kau ke waiwai» oiai o ka lakou % alli kela» E kaua! e aho ke kaua!! n O Kamehauieha nae» aok ona mnuao iki o kaua: aka. mainuli o ka manao ana o na % lii o Kona o Ulo ko niau aina i na i\!t*o Ililo* nolaila» paipai lakou iu Ka« mehameha o kaua. :