Ka Nonanona, Volume IV, Number 17, 10 December 1844 — Untitled [ARTICLE]

12ioa t l)ck. 3, 184 4.

Alohu oe e ka Nonanona; Ke makemake nei na makaainana, e hai mai oe i ke ano o ke kanawai no ka hana a\ijMini. I ko makou heluhelu ann, aole e hf3le na rnakaainana ma kahi loilii.e hana'i. Aole hoi e hoohanaia lakou i na heheelo-l ma makaainana wale no. UuoluoIu makou e hana i ka nu'lii, a me ka ke aupuni, mamuli o ka' olelo a ke kanawai, Aka, ina i haaleleia ke; kanawai, a e hoohanaia makou mamuli o ka'manaō kahiko o naMii, alaila ua lilo ke kanawai i mea ole, a e hoi hou ana keia aupuni ma kona' ano kahiko. E pai paha oe ike kanawai i ike makou, a akaka. Na na makaainana. E na makaainanu o E'wu; Kuinoa uu paiia ma ka Nonanona 15 ilio nei, ku pimku kannwai, no ka lu;lo ole tna kahi loihi i ka poalua a nie ka Imna aupuui. E nana pono oukou* i koīu , pauku: uiu ma lea Mok, 44; pauku 3, o ku Imko kanuwai. Eia nao ilalo iho kokahi olelo muopopo loa, a ke pai hou nei uu, i iko na kunaka a pau. Ma ka pauku aliiku, ua akaka ka< howa o k« kuahaua aua i na kunuku o holo ma kahi loilii o haua i ka haim aupuni a mo na luuui a pau no tm liaku. Iloko oko kalana a o ka okana wulo no u hana'i.Aole nae koia ho' kannwni; ho olelono a ua liko loa no nae kona ano uio ko ko ku-i nuwa», a t» ka poo pnle uo i koia 01010 hoo-| lalia, ua howa umoli lakou. [No i kauolmiu iy\ nu Lunnkaanwai Kiflk.io o ao uka i kn poo l<unuiuihuu a i uu Kiuainu. 1. Aolo pono i ka lunamilmu ko .lawo i na ia i kapu ia, kd loaa walo mai i ko ku-

iiakn, iim inimao k« kanakue lu;lo i ktt upeiki kuu pulm, (i i kolii lawaia umi keila luwuia unu, u i louu ku iii ku, ō no ia i oleloia, noīo iu o oliim, aole ia ho ia ku. Aka lioi, im 'iko rrum iu ka ia ku, a loau i ke kunaku, uu pono ka ljnu ko uiuhelo ia o liko mo ko kunuwui. % No ka hina ana o ku lopa i knhl loihi o ku huuu, u iko ku luuu i ka holo afjA nmi o ko kunuka i kuhi loilii, hinu o ka lopu i ka luna, i iīiou o uku ai, uu hewa ia Imna a ku luua. Aku, oku ka bpa i kahi kokoko o ko kanuku, a pau i ka helo hiua ka loim i ka wa kupono. 3. No ko kuai ana o ka luna mo na knnaka i ka la huna, uu pono iu liunu unn, oiu ku howa. Ina i muuuo ka luna o liuna i kunu u pau o kona lu hunu, aolo i puU kuna hunu, u munuo iu e hunu uku i ,ko nu mnkuuinuna muu lu e hoopau ui i kunn hatm uu )iowa ka luna ko hunu ia pola, uka he kuai, ua pono. 4. No ka uku ana o ria meu keiki okolu. Aolu pouo ka hana a nu luna n pau ma iu wuhi, o helo no imu i ku lu hunuoko konohiki, o uku no i ku mukuhiki hookupu liuj>tihiH, uolo nuo e uku iu i ko kn ninn, (j hoomiia no lui uuhuu unu oiu uinn. A o ua mou koiki olmj olimu, u oi uku, uolo lou lukou o hiinu iki i ko ko ulii, n mo ko nu konohiki, aolo hoi o ltv)okupu, e liko mo ko kunuwui. 5. No ke kupu o nn kui mu Iluwail, o uu kou uhi, uu kupu iu, uku, e muliolo iu ke ulii nio ku luwuiu, u i knpu na konohiki i ku lnkou in, uolo nuo o knpu ia ka limu, u mo ku papni, muukrt uiui, nolo hoi o kupu loihi i0.1,,0 hiki hoi i lui hmu ko hoolo i »ku kupu loiiii una, u o liiki hoi i ku hmn ko hot)ponopono nui ia hunu. . Aolo nuo o pono i ku luuu ko kupu oknna, a |tainiiu hoi, mo ku mou, o na kou nhi wulo no ko liuwuii, aolo hoi o hiki iu iu ko kapu okanu i ku hoo, u i ku uhu, uolo pono ku lunu, ko liunu pelu. (>. No im kumiku ai nina ma Kuuui, a huuleKo i ka uinu i ku wu nahelehelo, un he-

wu nn luna ma ui wnlii, no ko lakou kii oU>| akii u hookolokolo u lioilioi iniii; inu e h<*l<f knnaku ui uiim, i ku \vu nuK<olulido ku uinul e ku no ku )unu } ;ino ka ikaiku, u i pono o)o ia iu, c kokuii 110 kc kiuuina inaimili o ku lunn. 7. O -ka liana nupuni, ina e liuna iu ku liunn uupuni nia keknlii knlunu, u mii keknlii moku puliu, aole e luinu ko kelu kulunu okon, u nio ko kein oknnn okou, u i Imnu k«> Konu, a lielo inui ko Kooluu, uolp lukou e Imna. A inu he linnu uupuni ko Muui, holc e lianii ko o Ouliu inuliliini, i me ko Knuai moi, n me ko nn moknpuni n pnu ko liiki mui lukou i ku vvu e liuna uupuni unn o Lnlminn nei, nole e Imnu. 8. O kn uku nnu o ke kino i ke <lnlu, o ka makahiki nm Ilawaii, a nelo' i ko <luln uiuoli, a loaa ia iu kekalii wniwui e ae e kn]>ono unn i ke dulu, he kapu muinuki puhn, v, 2 iwilei un. pono iu knpa, uu kupono. Nu linpa 4 ho ko knpu hookuhi, noloponoi ku lunuuuhnu ko pukui hou iho i uku no kelu nmu kupn e 4 n e knulele hou iho i mau wniwui o np, i knn'i ko kino o ko kunuku, a o ka luna e huna hou iho pelu, o kona pnu no ia. 9. No ko kapu nnn o ka luna i ku hee niQ Huwaii ; a me ka uhu. O na koa ahi wnle no ko Hawaii mnu ia u kn lunn o knpu ai, aolo pono i ka luna ko knpu kn hee n puni kona knlnnn, n me konu oknnu puha nna i noho luna'i; no ku ineu, nole nnu iu e ne o kupu ni, no na konohiki wnle no na iu e ne, inn mnnno na konohiki e knpu i ku hee, o non na ia o ao a pou na koim mnu honnina; aolo pono ia lukou ko knpii i kn limu n i ka pupui mnuka; u ina kupu i kn ulm, oiu walo no, n noa na in e ne na konu mau hoauina» aole pono i ke konohiki ke kapu i kela mea keia mea o alunu wnlo ni, uka hoi, e linna iu a kupono e liko me ke kanuwui, o liopponopono uku nne kn lunn, ke ike nku iu i ku hann iioaiipo u ke konoliiki, n me ko kinainn paha, i knpu wule uku i kelu mea keia meu me ko alolm 010 i na makaainana. 10. Kia ka hewa nui o na luna. 0 ka hele ana o im meu keiki elima, eono, ehiku i kn hunn a na konohiki, aolo hoi o nn luna hoole uku ia Imna naaupo ann n na konohiki, nole hoi pela ko kanawai, no nu mea keiki leliulehu, ua hewu inaoli ku linna

unn ii nu īuna mu iu i»cn, 110 ku nrica, na lia liina noo liooponopono i ku iiiliin mawuoimo na lionoliiki a ino na lioaaina. O ka hookupu aiia kokuhi o ka inea keiki ekolu i ke dalu o ko kino i ka muknliiki hookupu hapulua, aolo īine o ku lunu liook; aku ia liuna, lohe no iu, u iko no hoi, ue aku no ia, o liana i koiu liowa. 11. O ku hoouku nha o ka lunuuuhnu i nu luuhine u nio nn olomukiilo i ko <luln o ko kino, ua hewu loa iu liuna u ua poe luna nei. Imii keiu lu wa nui, o kn uku ui;uuku u ku luna i ka poe nnike, a koi uku i ka poo ola o uUu inui i ko elulu, 1110 ka liooknumuha ana'ku i ka poo olu, uu Jk» e loa keiu hana ana a ua poo luna noi i ko kanawai. 12. liia keia liewa nui, no na kwninu. 0 ka hoopni j)ono 010 o nu kinuina i ka poo 1 hiliia n mo im lunukunawui, i ka poo i lii[hin, nolo i nmopopo in(ia ku hewu, paa.,a no i kn hao; ua he>va ia hdha, ein ka j)ono, 0 ku hookolokolo mun, a ku pono kn hewh, u pili pono i ke kino o kn nriea i hewn, nlailn pono ko hoopuī a mokn pna i ka )iao. I«'J. Eiu keia hewa o nn lunu n mo na kianinn pnhn. Oka uku ana ■-» ka poemai 1 ka hapawalu, a i ka hnpuhn, no ku nolio »na iku lu lilniu nupnni, u me. ka lu panlmn, ua hewo keia huna u na lunu a me na kiauina, uole pono ku uku nna o ka ineu inni, u mo ku men i noho e kokun i ka men mni, un hewu lon kein hnnn, un liko muoli no kein hnnn nnn, mo kn hoole mnoli i ke kanawni. Auhen oukou o nn lununuhnu a pnu lon, n me nu lunnknnnwui, ume nu kiuainn. Un hoopiiu inui nu o nn meu n pau a ua hiki mni m pnlupuln n pau iu'u, me ka mnnno ii(i hewu ko knnuwni, u i ko inakou imi nnu no keia mnu men, nole i loun ku hewn mu ko kanuwai: aku hoi, un lonu in mnkoii me nuMii u mo ku poo i kohoin, no nu lunnauhnu wnle no kn hewu. u mo nn lunuknnnwni; u mo nu kinuinn, no kn oukou liana unn kn hewu, no kn men, uu wailio muoli nku oukou iko knnnwni me ku pono v n mu ko oukou innnno wnlo iho no kn oukou, hnnu unu, nolniln mni kn puka unu mni o koia hewa, a mo koia hiliiu. ITo 01010 no nku kein n mnun in oukou e nn lunnnuhnu ? n me hn lunnknnnwni, a me na kiaaina. A hiki nku keiu 01010 iloko o ko oukou mnu liinu, u iko oukou, a lohe

lion mai inaun i keia muu howu muhopo iho o ko oukou loheuna, n me kei ike nna, o kn |hmi iio iu o ko oukou liunu i na huna o ke mipuni, no ku meu, nole i kupono ku oukou luina unu me ke kunuwni o ku uinu, oiu kn inniin nlelo uo iu oukou, u i hunu hou oukou, o ko oukou puu no iu. ~ Ua lionimnia' ma l.alminA"-Moul, i keia la umikumumnha o lulai i makaliiki o ka Haku-1843. Kamkiiamkiia 111. Kkkawi.uoiii. | E ka Nonanona y —Eia ka mea hou ma Honolulu nei. ! Ua kuai o M. Makale ke kahuaa Pope i kahi aii*a hoolimalima a R. Charlto», maka Wailele a liloka noho ana ia Makale no na makahiki i koe. A hiki aku o Kanikela olelo aku la oia i na kanaka, aole oukou e hemo, e noho oukou malalō o ka hakuaina hou e like me ko oukou noho ana malalo o'u: ae mai la na kanaka, aka, a hiki i ka \va e kipaku ai ka hoaaina hou, pau )oa na kunaku i ka hemo. Eia na kumu o ke kipaku ana wahi a Makale. "Eia nu kumu o ko'u |>ai unu'ku in lakou la. 1. No ko lukou hooke, a ino ka hoino, n nu: ke kuumuumu (t rne ka hnunuele. I ko'u lohe ann, ua olelo lukou; aole uinu o ka Kumni, Farini lnpuwule, Puluni lioopunipuhi, Kunmi aihue, ia meu ukp iu mea aku. Olelo hoi lakou me ka hulo nui, a mo ko kuliea ana'ku i ka poe o Wailele, E olioli kakou* e ahaaina kukou, no ku mea, ua hoi ka ea. o ko kakou aina, aole uina o ku Furnni, ua hoi.ka nina ia Wahaheo, o ko kumu mua ia o ko'u pai nna'ku ia lukou. No ka pnakiki o uu poe lu ina ko liikou manuo kue a me ka hoino. 3. No ka olelo ana mai o ka poe noho malie, e pau loa lakou i ka haale|c i ka nina ke hemo ole ua poe hooke la. 4. No ka niaopopo ana mui, ua pani ia ka hou o ko lakou lae, ma ka lakou ai

unu a mo kc kuai aim lioi puim i ka ai i kanu mun ia'i, 1110 ku kalii ole o ku liou <> ko lnkou 3ae, no kn mea, ltc ni no ma kn uiha i ka munawn i hoonohoiu'i lukoū> a inn lui Inkou ui unu hoi i ku ui o ku uinu u hiki nmi i ku munuwu i heino ui lukou. 5. No ku lilo oie o ku olelo i hauwiiu tnai i kinohoi mu iu ainu, olelo nui i haulolo olu iu'i a Mr. R. Churlton t 01010 liko loa mo ku olelo o nu hnkuuiim iu inanuwu, mulunu o ko lukou honuiiiu. Pehea !a keia? Ua kujDono anei keia i ka pono a me ka oinana mau ame ke kanawai o keia aupuni? 12 noonoo oukou. . Na Makaikai.