Ka Nonanona, Volume IV, Number 9, 20 ʻAukake 1844 — Page 52

52 KA NONANONA. (AUGATI,

a i Bolabola, a mai Bolabola mai a hiki ia nei. Ua kani aloha na pu, a ua launa aku, launa mai.
                Eia kekahi; aia ka Amarela (Admiral Thomas) ma Valeparaiso; kokoke hoi aku ia i Beritania. Oluolu no kona noho ana: aole mai, aole pilikia. Hai mai oia i kona aloha nui i ko Hawaii nei ma ka palapala. Nui kona aloha ia kakou, wahi ana.

                Eia ilalo iho ka imi ana o ka Hopekanikela Beritani ma Honolulu nei, o Wyllie kona inoa.

                KA WAIWAI O KE AUPUNI. O ka waiwai o ke aupuni iloko o ka makahiki 1843, ke huiia, eia no ia, he $35,000; a iloko o ka makahiki 1843, he $50,000. Oia ka waiwai i haawiia mai i na lunawaiwai o ke aupuni.

                KA AIE O KE AUPUNI. Eia ka aie o ke aupuni i keia wa; kokoke he $30,000. Ua hooliloia hoi ka hapaumi o ka waiwai o ka aina, e hookaa liilii i keia aie.

                KE KO A ME KA MOLAKEKE. Ua hanaia ma keia pae aina i kela makahiki keia makahiki, 600 tona ko, a me 30,000 galani molakeke. Ma Koloa, a me Makauao ka nui o keia mau mea i hanaia'i.

                KA AILA KUKUI. He 10,000, na galani o keia aila i hanaia i ka makahiki i hala ae nei. Ma Koloa kahi i hanaia'i e Mi. Gudela.

                KANAKA O HAWAII NEI; Ua manaoia he 10,000 kanaka ma Hawaii nei, ke pau i ka heluia na kane, na wahine, a me na keiki. Ina he oiaio keia, ua emi loa na kanaka o keia pae aina. He nui loa mamua. Pehea keia emi ana?

O KAAPA A ME KA PALAUALELO.

Hilo, Augate 9, 1844.
                Aloha oe e Anonanona. Ua hala'nei oe i na aina kahiki? Ina ua hala oe ilaila, e hoi mai oe e paipai hou aku i ka manao o na'lii.
                Eia ko'u manao e hoola hou aku oe; e koho i mau luna no na la hana o na makaainana, no ka mea, ua pilikia loa ka aina i ka wi i keia manawa no ka lilo loa i ka hana ole; he palaualelo ka nui o na kanaka a he hele wale ma kela wahi ma keia wahi, a ke noho hana ole wale iho no.
                Nolaila, pono ia oukou e imi aku i mau luna makaukau i ka hana; aole ka poe hawawa, a hoohanohano wale e like me ka hana ana a na luna auhau o Hawaii nei, ka lilo nui i na luna malalo iho o lakou ka hana, a he noho wale no ka lakou ia lakou ka uku pono ia, o kela poe malalo mai o lakou, he aihue wale no ka lakou i ka waiwai o ke Aupuni; pono ole kela. Mai hoolike i keia poe luna pela, aka, i poe haha no me na lima.
                Oia ko'u wahi manao paipai ia oe, i hoala hou mai na'lii i kela mea a lakou i imi ai; no ke aha la i hoopanee ai, a pau anei keia hanauna, alaila hana ia kela manao? Ina pela ea, mau loa mai ka wi i keia poe aina, lilo loa na kanaka i ka lealea, aohe kanaka nana e hooponopono i ka hana a kela kanaka a keia kanaka. He pono e hoao ka hana i keia makahiki, mai hoopanee oe i ka paipai ia lakou, O kau hana nui no ia i hoonoho ia'i oe ma keia poe aina; o ka paipai i na'iii, a me na kanaka, o ka hoike i na mea hou o kela aina keia aina, i ka poe make ma ka aina, a ma ka moana i ka lanakila ana, a i ke pio ana no hoi, oia no ka'u hana e noho nei. O oe no ka lunakanawai kiekie, ia oe no e hoopii aku ai ka poe hihia, ke noho lunakanawai nei oe maluna o keia pae aina. Oia ko'u manao paipai ia oe. Pau aku la.
Na'u na KAAPA.

BOLABOLA.

                Kaua hou ko Tahiti me ko Farani, i ka la hope o Iune iho nei; aole nae akaka ka mea lanakila. I keia kaua ana, make kekahi misionari Beritania, i ka poka lele wale; o Makena kona inoa. Hookokoke mai na koa Tahiti i kahi o ka poe Farani me ka manao paa i ke kaua, a e puhi paha i ke ahi, i ko lakou kulanakauhale. Hookahi no hale i wela iho nei.
                Ua hoihoiia ke aupuni ia Pomare, a e noho alii nae ka poe Farani maluna o na haole: aole nae i launa aku o Pomare i ka poe Farani malaila; aole holo iuka o Tahiti; ua holo i Raiatea, malaila ia e noho nei. Ua paupauaho na misionari malaila, a manao lakou e holo i ka aina e, e noho ai. Nui ka ino ma Bolabola i keia wa; aole hana, aole kuai, aole kula, aole pono koe.