Ka Nonanona, Volume IV, Number 1, 30 April 1844 — Page 4
4 KA NONANONA. (APERILA,
e uku. "Nolaila ka! Aole loaa! He mea kupaianaha keia; akahi no a lohe au i keia hana! Ua lilo na mea hihia i mau Lunakanawai a ua ahewa lakou i ke kanawai auwe!" Kainoa he mea kiekie ke kanawai, maluna o na kanaka, i maluhia na mea a pau! aole ka!" Pela no hoi ko'u: Aka ke hehi nei kekahi poe i ke kanawai malalo o ko lakou wawae.
Eia paha ke kumu o keia mau hana ino, e hoolohe oe. Iloko o keia makahiki i hala la iho nei, hapai ae la ko Kohala nei i wahi hana naauao a me ka nani loa, oia hoi e haalele i na hale kala opala, a e kukulu hou
i mau hale pohaku paa. Manao kekahi poe lokoino, he hana luhi ia. Nolaila ohumu iho la lakou, a holo ka naauao e imi i kekahi mea e pakele ai lakou ia hana, a lohe koke mai la lakou i wahi olelo mai Waimea mai paha, penei "Ina e kapa oukou ia oukou keia hana lahi a me ka uku no hoi, no ka hana ole."
Nolaila hapa iho la lakou ia lakou iho ia inoa hou a haalele iho la i na hana maikai la, a lawe hewa aku la i ka lakou mau keiki mai na kula aupuni aku.
Ua paipaiia lakou, aka aole lohe. Nolaila ma ia hope mai manao ka Kahukula e ohi i ka uku pono, no ka lakou hana ku e i ke kanawai, aka, aole hiki ia ia. Hoole like ko laila poe a pau, no ka mea, papa mai la kekahi kahuna pope "Mai ae iki oukou e uku." Hai aku la no hoi ua kahuna nui, ma ke akea, aole loa e uku ka makou mau haumana, ke haihai lakou i keia mau kanawai." Pela mai kekahi poe. Oia ke kumu o ka pilikia maanei.
Eia hoi ka hope mai:--
Nana aku la na makua a me na keiki maanei i ua mau hana ino la, me ka uku ole no hoi, a komo pu ae la lakou malaila. Aole nae o lakou i komo iloko o ka hoomana kii, kakaikahi wale no kela poe, aka iloko o ka palaka a me ka molowa ku e i ke kanawai.
Ua haalele na makua i ke kukulu hale kula. Ua haalele no hoi na kamalii i na kula. Aia no na kumu, haumana ole, aia no hoi kekahi mau hale kula hou, ke waiho wale la, paa ole. Ua paa no 13 a o na mea i koe, 12, paa na aoao mamua, aka ano ke helelei la na pohaku, no ka ae ole o na Kamaaina e kii i laau, i mea e paa ai na hale. Mamua aku nei kauoha mai la ke Kahukula e hoopaa koke, aole o lakou i lohe. Kokoke nae ka laau, aka ua pepehi hewa ia ke kanawai kula make pu na kanaka, a ua ike kaua aole e hiki i na kupapau e hele, "aku, auhea na kamalii i koia manawa? Make pu paha me na makua!" Pela paha kou ninau ana mai. Aole loa o lakou i make! Pau no i ka lalau wale, ai no kekahi! ano ke walaau ikaika mai la lakou! Eia ko laila hewa. Aole mea nana lakou e malama, a o hoouna'ku i ke kula a e ao mau aku i na mea e pono ai lakou, a e hoopai no hoi ke kolohe lakou a ke malama pono ole kakou i ka olelo maikai. Nolaila ua lilo lakou i mau mea hihiu loa, me he poe bipi laka ole la, kahu ole la.
Ma ka noonoo ana i keia mau mea, kaumaha loa kuu naau, auwe ko keia aupuni e ala ana mailoko mai o ka haumia a me ka naaupo o ka wa kahiko, ke noho pela, keia hahauna hou! Aole e lana iki ka manao no ko keia pae aina ke ole e pau koko aku ua mau hana ino nei. Auwe no hoi keia hanauna hou! ke hoi hope la lakou, me he puaa i holoiia la, i kona haluku ana iloko o ke kiolepo. Pehea la ko lakou hope?
Aka, aole anei he laau no keia mai? Aole hoi he kahuna lapaau ma Hawaii nei? Ua poho wale anei na hana naauao a pau maanei? Aole loa! aia no ka laau lapaau ma kekahi mau kanawai paa! aia no hoi ke kahuna lapaau me na'lii a me na luna e kau like ana a e pau pono ana i ke kanawai maluna o na mea hihia a pau loa, a i ole ia e poho wale na hana e pono ai keia aupuni.
Manao kekahi poe, ina e kapa ia lakou iho "he poe pope, e hiki no ke ku e mau i ke kanawai kula me ka uku ole, a ina e ku e uku ole lakou, pela e hana na kanaka a pau.
Nolaila e pau loa aku na hana kula ke ole e pau aku keia mau hana. A ina aole e hiki ko kau like ke kanawai maluna o na mea a pau, a e hoopau i ka hana ku e, he aha la ka pono o ke kanawai? Pono no paha ke holoi aku.