Ka Nonanona, Volume III, Number 23, 2 April 1844 — Page 222

222 KA NONANONA. (APERILA,

ke kumukuai. Aka, i kekahi manawa, nui loa ka ua, aole hiki ke hana i ka paakai, a ino ka moana, aole hiki ke lawaia, aole hoi e hiki ke holo mai na waa me ka ai kuai. Nolaila kekahi pilikia o na kanaka.
            Aole nae i nele loa ka aina i na mea ulu, ulu no ka niu, ka lauhala, ka uwala; a ma Kawaihae uka, nui na mea ulu malaila. Nui ka ai i kekahi manawa, a ua wi no nae i kekahi manawa, no ke poko, a no ka la, a no ka palaualelo kekahi. Maikai ke kulina, a me ka uwala kahiki ma ia wahi.
            2. Na kula. Eha no kula, 150 haumana, eha hale kula hou, he mau hale pohaku i paiia me ka lepo. Ua penaia ko loko o kekahi me ka puna. Ua lako iki no kekahi i ka papa a me ka noho. Aole nae i lako loa, nui no ka hemahema i koe. Hookahi no kula naauao, ke kula ma Kawaihae kai. Ua hele aku kekahi poe ma ka mokuna 15, o ka helunaau, a me ka helukakau, a ua makaukau iki no hoi kekahi poe ma ka Palapala aina. Ua oi aku ko lakou akamai ma ke kakaulima. Ikaika hoi kekahi poe i ka hoopaa naau i ka ke Akua olelo. Ma kekahi hoike, 264 pauku i hoikeia mai, 3 mokuna ka kekahi, a 7 ka kekahi.
            Ekolu kula hawawa, no ka hawawa no o na kumu; aneane paha i poho kekahi kula.
          3. Ka noho ana o na kanaka. Ua hewa no kekahi noho ana, a ua pono kekahi.
          Eia kekahi hewa o na kanaka, o ka noho wale me ka hana ole. No ka loaa ole o ka hana kekahi, a no ka palaualelo no kekahi. Ahea haalele na kanaka i ka palaualelo?
            Eia hoi kekahi hewa. Ua haalele kekahi poe ekalesia i ka pono, a ua hoi aku i na mea o keia ao. A ma ke kauwahi o Kawaihae uka, ua komo ka aoao Farani, a ua lilo kekahi poe ilaila, he mau hoahanau kekahi, a he mau keiki kekahi, aole nae he nui wale.
          A o ka hookamani paha kekahi hewa o kekahi poe. Ma ka inoa, he mau hoahanau, a ma ka noho ana, ku e paha, a hana hewa malu no hoi, kuhi paha lakou, aohe Akua ma kahi mehameha. Oia paha na hewa.
          Eia na mea e maopopo ai ka pono o ka noho ana, ke ku e aku i ka hoowalewale. Nui ka hoowalewale ma Kawaihae, ku pinepine me na moku malaila, he rama kekahi mea maluna, oia kahi kumu hoowalewale. Aka, aole au i lohe, ua lilo aku kekahi i ka inu rama, ua lanakila paha na kamaaina maluna o keia enemi nui. Pela no hoi ka mea kolohe, a me ka hookamakama. He kakaikahi no na mea i lilo aku ma ia mau hewa. Pomaikai ke ku paa mau lakou.
            Eia kekahi. Ua mau no na halawai ma ka la Sabati, a me na la noa. Nui ka poe hele i ka halawai; he hapa wale no ka poe hele ole. Maikai na halawai a pau ma Kawaihae, no ka ikaika paha o na lunakahiko.
          Ikaika hoi kekahi poe hoahanau i ka hoopaa naau i ka palapala hemolele. Ka lakou hana no ia i kela la i keia la.
            Eia hoi kekahi, ka maikai o ka halepule ma Kawaihae, he hale pohaku, a ua hoolakoia i na moena, a me na noho maikai. A i ka hele ana o kanaka i ka halawai, ua kahikoia lakou i ka lole, na kane a me na wahine, a ua papaleia kekahi poe wahine. Nolaila, aneane like ia halawai me na halawai ma na aina naauao.