Ka Nonanona, Volume II, Number 19, 14 Pepeluali 1843 — Page 92

92 KA NONANONA. [FEBERUARI,

hau ma ko'u noonoo ana a ma ko'u akamai iho, aole ma ko hai manao, aole ma ke ao ana i ke kuauhau; ma ke akamai wale no ka hana ana.
                Aka i kuu manao, ina e ala hou mai o Kauakahiakaola ma, ka poe kuauhau, mai ka po mai e olioli lakou i keia, no ka mea, ua pau ia lakou i ka nalowale; olioli lakou ke ike hou.
                E mahele ia ke kuauhau i na wa i mea e maopopo ai.
                1. Eia na wa; ka wa mua mai a Kumuhonua a hiki ia Wakea oia ka wa mua. Ua oleloia ia wa, e na kanaka he wa ia iloko o ka pouli, he poe akua ia poe kanaka.
                2. Mai a Wakea a hiki ia Heleipawa oia ka wa elua; ua hoomaopopo ia ko lakou manawa, he poe alii maikai kekahi, a he poe alii ino kekahi; maloko o ia wa ka mana mua, i hoomaopopoia, i laha aku ai ko kela wahi ko keia wahi. Ua hookomo au ia Nanamea, oia ke keiki a Nanaulu; a o Pehekeulu kana keiki aku. Oia na kanaka hou ma ia wa i mea e maopopo ai i ka poe ike ole.
                3. Mai a Heleipawa, a hiki ia Umi: oia ka wa ekolu. Ua hoomaopopoia ko lakou manawa i hanau ai, a ua hana ia e kekahi poe akamai i ke kuauhau, ma ke mele a ma ka hoi o na'lii. A ua hookomo au i na keiki a kekahi poe iloko o ke kuauhau, ma ko Puna, o kana keiki o Ua, a o kana keiki aku o Auanini; a o ka Molehai keiki me Huanuiikalailai, oia o Kuhelani, a o kana keiki o Kaka. A mawaena o ia mau mea, he mau kanaka inoa, aole au i kakau; o Kainaina, O Kapounuikuaoloke. Ua kakau au ma ke kuauhau he mau inoa pokole. O ka Hanalaaiki mau keiki, O Mauiloa: a o kana keiki aku o Alau; a o na keiki a Kanipahu me Hualani, a o ka Kanaloa mau keiki o ka Kalahumoku mau keiki, O ka Kahoukapu mau keiki, me Hukulani a me na moopuna mai o ka Makau mau keiki a me kana mau moopuna, oia na mea hou i hookomoia e au maloko o ke kuauhau ma ka wa ekolu. Ua hookomo au me ka noonoo, a me ka maiau i mea e maopopo ai ka heluhelu ana a me ke kuhikuhi ana o kela mea o keia i maopopo i na kamalii.
                4. Mai a Umi, a hiki ia Kamehameha. Oia ka wa eha: ua kakau au i na keiki a Umi a me ka nui o kana mau keiki, a me na wahine; aole nae i pau loa na keiki a me na wahine, ua koe aku no kekahi. A ua hoomaopopoia ka nui o na wahine a me na keiki a kela mea a keia mea; i maopopo ke alii i nui na wahine a me na keiki, a ua nui na kanaka e ma keia wa, aole lakou noloko o ke kuauhau i hoomaopopoia e like me ko'u noonoo ana, a ua hooakaka iki ia ko lakou pilikana iki ana, a o ka nui ua koe aku no.
                Auhea oe e Unauna ka haumana kuauhau a Auwae. Ua maopopo loa ia makou i na haumana o ke Kulanui kou ike a me kou akamai: ike ae nei makou ia oe, pakela loa aku ka poe ma Honolulu, a ma Amerika a me Beritania, a ma na aina naauao a pau loa ia oe.
                E U. e. Aole o'u makemake e hana pololei loa e haalele i kekahi mau keiki, a ma na keiki wale no i ku i ke aupuni wale no e kakau ai. Ua ike oe i ke kuauhan a Kepookulou, ma ke kumu Hawaii. Maopopo anei? Pau anei ka pohihi malaila? Ina paha heluhelu kekahi kanaka a paa naau loa ia kuauhau, a ninau mai kekahi mea e ia ia. "Ehia keiki a Umi?" Olelo aku oia, "hookahi, o Keliiokaloa, a o Kukailani kana keiki aku, a o Makaualii kana keiki aku, a o Iwikauikaua kana keiki aku, a o Keakealani kana kaikamahine, a o Keawe kana keiki aku," alaila ninau hou oia, "Pakahi wale no anei lakou i na keiki?" Alaila heaha kana olelo ilaila? He hoka.
                O ke kuauhau ma ka mooolelo Hawaii, ua maopopoia ia makou, ua pau kekahi hemahema, a nolaila makemake makou e lohe i kekahi mea hou e maopopo ai e pakui hou aku a manamana loa.
                O na kuauhau a ka poe i kapaia he poe akamai, ua hana pololei lakou, aole hoomanamana, ua hookoa ia na manamana; ua kapaia he kuauhau okoa kela mana keia mana; aka he hana naaupoia i ka manawa kahiko. O ka mea hou ka i oi aku mamua o na mea kahiko.
                Auhea oe e, U. O na mea au i ike ai, ua hookomo wale ia me ke kuleana ole