Ka Nonanona, Volume II, Number 2, 21 June 1842 — Page 5

KA NONANONA.
"E ka mea hiamoe, e hele oe i ka nonanona, e nana i kona aoao a e hoonaauao iho." Solomona.
Buke 2. HONOLULU, OAHU, IUNE 21, 1842. Pepa 2.

NA KANAWAI HOU.

                Ma keia ahaolelo i Aperila iho nei ma Lahaina, ua hooholoia kekahi mau kanawai hou, a me kekahi mau olelo hou. I ko'u ike ana, he maikai no ke nui o keia mau kanawai, a ina i hookoia, pomaikai keia lahuikanaka. O ka hewa no nae ia mamua, aole i ko pono na kanawai maikai. No na kiaaina kekahi hewa; no na luna kekahi, a no na makaainana kekahi. Pela paha auanei keia mau kanawai; maikai ma ka pepa; aka, ma ha hana ana, he kekee.
                Eia na kanawa, a me na hua nui maloko.
                He kanawai no ka poe i kipakuia i ka aina e.
                Eia kona ano nui: ina i noho pono ka mea i kipakuia ma Kahoolawe, a lohe pono na 'lii, e hiki ia lokou, i ka wa i akoakoaia iloko o ka ahaolelo, ke kala aku i kona hala, a hoihoi ia ia ma kona wahi. Aole nae pili keia i ka poe moe kolohe.
                He kanawai hou no ka hana a na lunaauhau.
                Eia na mea nui iloko. I. He hapaha ka uku no ka mea hele ole i ka la koele o ke alii, me ka lohe ole o ka luna. He hapawalu nae ka uku o ka mea hai mua i kona hiki ole i ka hana. Ina hiki mai ke kanaka ma ka aina awakea, he hapawalu ka uku; ina mahope iho o ka hina ana o ka lepa, he hapaumi.
                II. Ina pai e ka hnnwi u n kn lunu i haawi aku ai no kekahi la hana, aole hiki i ka hora 3, hoi no na kanaka.
                III. Aole hele na kanaka ma kahi loihi i ka hana i na la koele. Ma kahi kokoke wale no.
                IV. Ina hihia ka lunaauhau, e hookolokoloia oia, a ku ka hewa, uku no oia he 10 dala: ina hana hewa hou, o ka pau no ia o kona noho luna ana.
                V. Mai hooloihi na luna i ka hana mahope o ka manawa i oleloia: mai haalele hoi ke kanaka i ka hana mamua o ka hoopau ana a ka luna.
                He kanawai no ka poe pio i mahuka.
                Eia ke ano nui, ina i mahuka ka lawehaa, i hookolokolaia a i hooukuia hoi, e hahauia oia i ke kaula, ke loaa mai; 25 kaula. A ina manao ka lunakanawai e hooemi, e hiki no. Ina mahuka hou, papalua na kaula.
                He kanawai hooponopono i ka hookolokolo ana.
                Eia kona ano nui. O na hewa liilii a pau, aole hiki ka uku i ka $100, e hiki i na lunakanawai ke hookolokolo. A ina he hewa nui, oi aku ka uku i ka $100, e hoonohoia i iure, a na lakou e hookolokolo.
                Aole e hoohewaia kekahi kanaka e make; a e lele i ka aina e; a o kekahi mea ano like, me ka iure ole.
                Ina i hookolokoloia ke kanaka no kekahi hewa uuku, a makemake oia i iure, pono no. E waiho mua nae iloko o ka lima o ka lunakanawai he $25, alaila, e hoonohoia ka iure.
                I ka wa hookolokolo i na mea nui, aole olelo wale mai na hoike, e hoohiki lakou ma ka olelo a ke Akua.
                Na ka lunakanawai, e hooponopono a e hoomalu i na ahahookolokolo. E hooukuia ka me hoohaunaele me ke kaumaha loa.
                I ka malama o Iune o kela makahiki, keia makahiki, e akoakoa no na Lunakanawai kiekie ma Honolulu, a e noho makaukau, e hookolokolo i na mea hihiu a pau i hoopiiia ia lakou.
                Pela no ma Lahaina i ka malama o Dekemaba.
                Aole hookolokolo iure ma kuaaina; ma kahi o na kiaaina wale no, he hapaha ka uku no ke kanaka maoli i hoonohoia ma ka iure no ka la hookahi. He hapaha imua o na luna kiekie. Hookahi dala no ka haole no ka la hookahi.
                Aole pono e noho iure ka poe ano ino a me ke kolohe. E hoohiki ka poe iure a pau ma ka olelo a ke Akua.
                Aole e hoohewaia ke kanaka e make ke like ole ka manao o ka poe iure a pau. Ina he hookolokolo haole wale no; aole kanaka maoli iloko; alaila, he poe haole wale no ka poe iure.

He olelo hoolaha.

                Eia kona ano nui: ua hookaawale loa ia ka waiwai o ke aupuni; aole alii, aole kuhina, aole kiaaina, aole luna e ae, e hiki ke lawe i kekahi waiwai o ke aupuni nona iho; ua laa no ia no ke aupani wale no.
                Aole hiki i na kanaka ke kuai lilo loa i ko lakou aina me ka ae ole o ke alii a me ke kuhina. No ka mea, no ke aupuni ka lepo.
                He kanawai no ka auhau a me ke dute a me ka waiwai o ke aupuni.