Ka Makaainana, Volume XI, Number 9, 27 February 1899 — Page 8

Page PDF (905.92 KB)

This text was transcribed by:  Jane Field
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

LAWA OLE  KUMUKUAI

 

No ka Lilo o ka Mokumahu

City of Columbia

 

          Aawakea Poalua iho la, ma ke alo iho o Kalakaua Hale, i hooliloia ai ka mokumahu Kulanakauhale o Kalumebia ma ke kuai kudala i ka mea koho kiekie loa.  Ua helelei kilikilihune iho ka ua i keia manawa a ua konoia mai ka lehulehu e komo pono aku iloko o ke ololo e pii ai i ke alapii o ka Aha Apana.  I ka hoomaka ana o Luna Kudala Mogana, he $500 ke koho mua, he $1,000 iho a he $1,500, a ia koho hope i paa ai a hiki i ka lilo ana ia Hale Evana, o na makai o ke awa nei.  Aohe no he emi aku a koe mai o keia kumukuai a ua hoi ole hoi ua lilo o ka hoomalu a hoomaemae ana iho nei.

          Ua oleloia mahope koke iho no o kela kuai ana, ua haawiia aku kela mea pomaikai i koho ai he $6,000 me kona haalele ole aku i ka Halewai, a ua hooleia aku.  Mahope mai ua pii ae ka haawiia a ka $7,500 a hoea loa i ka $9,000, a he ole ka aeia aku.  Aia iluna o kela moku he 700 tona lanahu a he pahu uwila hou loa o ka hookomoia ana mamua o kona holo ana mai ma keia huakai pakalaki no nei.

          Eia nae hoi, aole keia mea i ae loihi ia e noho me ka olioli no ka haawina, pomaikai i loaa iaia, aka, ua komo ae no he hoopii hou ia na na poe no e hoopii nei no ko lakou uku imua o ka Aha Kaapuni i ka Poaha iho la, e noi ana aole keia kuai e hoaponoia.  I mea kakou hoi i keia noi, ua waihoia aku he mau palapala hooia (afidavita) lehulehu.  Ua pane aku no hoi ka mea i lilo ai ua koho oia a hiki i ka hooliloia ana mai iaia, a ua manao hoi oia he kuai kupono a ku loa no kela i ke kanawai.

          No ka nui hoi o na lilo e pili ana me na hihia e kue ana i nei moku, ua manaoia he mea pono ke hoolohe koke ia.  I ka Poaono nei i hooloheia ai ke noi e apono ole ia keia hoolilo ana a ka Ilamuku imua o Lunakanawai Pere.  Ua hooholo mai no oia, mahope iho o na paio ana o na loio ma na aoah a elua, e hoapono ole ana i ke kuai, a ua kauoha mai e hoaoia e hoolilo hou aku i ke awakea Poakolu iho.  Elua mau kikoo dala i hooiaio a i hoaponoia i waihoia aku me ka Aha no $3,000 pakahi ma ke ano oia ke koho mua ina e kuai hou ia ana, hookahi na Hanale Walakahauki Ma, a hookahi na Loio A. S. Humepere.

__________________________

 

          Kakahiaka Poalua iho la ka mokumahu Gelica i ku mai ai mai ke Komohana a na hala loa aku no Kapalakiko ia auwina la iho, hora 3.  Ua ukali no ka mokumahu Auseteralia mahope aku ona, i ka hora 4 mai.  Piha no o kai o na uwapo i ka lehulehu.

 

Waikahe o ke Aumoe

 

          Ua po @ o Ewa ma i ka auwina la. Poalima nei me ke poipu ua, a ua nee ae hoi mauka o Kalihi a hoea loa i na awawa o uka koke ae nei a hoopue mai la.   He mau hakui pohaku ka i loheia a me ka olapa ana a ka uwila ma ka huli malalo mai, o ke ahi no nae hoi ka oi a hoea mauka pono aenei.  E pohina mai ana o uka i ka hoopue mai a ka ua, e kalae malie ana no hoi o luna ae o ka ponaha aouli me na wahi ao kaalelewa kakaikahi a e konane ana no hoi ka mahina o ka po o Mahealani.

          Ia hoopue no a pehu ka wai o kahawai o Nuuanu i ke aumoe ana ae a iho ahiu mai la no kai nei, e lawe ana i na mea a pau ma kona ala.  Ua hoolana hou ia na kauhale o uka aenei o Makaaho a me Kamanuwai, aohe nae hoi he wahi ola i poino.  O ke alahaka helewawae keia o Makaaho, ma kahi o Misi Luke Pibode, na lilo pu i ka paoia ae o na kia a aia i kai o Kakaako kahi i muu ai, ma kahi kokoke i ke hale waapa o ka Hui Leilani.  Wahi o ka oleloia mai e na poe i ike, he keu no ka hoi o ka nui a me ka ikaika, i kokoke aku no i ko ka waikahe o ka auwina Ia Poaha o Maraki 24 i hala.

          Ua noke no ka hoi ia uka o Kalihi, o ka hoomaka ana ia auwina la.  Pau na pohaku ku moewai kahiko i ka hooneeia a muu iwaena o kahawai ma kahi e hiki ai ke a'e a ke kaalo aku.  Aohe na poe mea kaa o uka loa i hiki ke iho mai no kai nei i ka Poaono nei.  Ma na wahi kahawai a auwai a pau, ua nui launa ole mai ka wai.

_________________________________

 

          Lele na Peahi Lima a Elua

 

          Ma Niulii Mill nei, oiai o Lukua (k) e hele ana no ka lawaia me ke giana pauda a iaia e kuni ana i ke ahi me kona mau lima elua, ia wa ua kani koke ae la kela kiana, a lele aku la na peahi lima elua.  Ua telepone koke ia o Kauka Bona a hiki mai la oia, a okiia iho la na peahi lima elua a muumuu a hiki i keai wa.

          Ke waiho nei oia no ia pilikia me ke kaumaha a luuluu, oiai, o ko ke kanaka mau kokua nui iho la no ia e pono ai ke ola ana.  A he kanaka hana no oia ma keia hui o Niulii nei malalo o ka malu o ka Luna Nui, R. Hall.  Me he mea la he keiki hookama oia na keia mau haole i keia wa, ma ka loaa ana i keia poino.

          Ma ka Poalima, la 17 nei, keia hana me ka weliweli nui.  Pono loa ka leo o ka Buke Nui, - "he wa ko na mea a pau."

 

          J.M. KAWELO

          Niulii Mill, Kohala, Hawaii, Feberuari 25, 1899.

_________________________________

 

                   Poakolu, la 15 nei, i piha ai ke 96 makahiki o Misasaa Kulika, makuahine o Kale Kulika i make.  Ke noho nei no oia me ke ola kino oluolu a me ka mau no o kona noonoo maikai.

 

Mea Aihue o ka Wanaao

 

          Ma ka wanaao La Pule, la 19 nei, ua lilo ma ka aihueia mai loko aku o ka halekuai o Ahuna (Pake) kekahi mau dala i hiki i ka huina o $700.   Maloko o kekahi pahu laau kahi i waiho ai a ua lawe aku kela kolohe i ua pahu dala nei a makahi e kokoke ana i ka hale o ka Luna Leta o Koloa nei a wawahiia a lilo aku na dala a pau.  Ua hoike koke ia aku keia mea i ke kapena o na kaiko o Koloa nei, a nee iho la ka huliia ma ka meheu o ke kolohe, aole nae i loaa.  A aole no hoi he mau hoohuoi iwaena o lakou auna like o loko o ia hale hookahi.  Malia nae paha o loaa aku i keia mau la iho.

 

          KEKIOKEKALANUNU.

          Koloa, Kauai, Feberuari 25, 1899

 

KELA A ME KEIA.

______________

 

          O keia ka pule hope o ko nei kau kiure.

 

          Poakolu iho e noho ai ke kau kiure o Lihue, Kauai.

 

          Apopo e ku mai ai ka mokumahu Garone mai Seatele ma Hilo ae.

 

          Eono eka ko a Keoki Wilikoki ma Lihue, Kauai, i pau mai ne i ke ahi.

 

          I ka nana aku nei ka Peresidena o ka Papa Ola i  ke kulana ola o ko Hilo poe a ua huli hoi mai ia.

 

          E hoomaka ana ke kau hoomaha Alahouana (Easter) o na kula Aupuni i Maraki 22 a pau i Aperila 10.

 

          Aumoe Poakahi i hala loa aku ai ka mokumahu Aorani no ka Hema o ke ku ana mai ia kakahiaka mai ka akau.

 

          Ua hoonoa a kuu akea ae nei o Kuhina Damona ia lalo o Moanalua i ka lehulehu ke hele aku ma ua auwina la Poaono.

 

          Eono mau apana aina kulanakauhale i hooliloia ma ke kudala i ke awakea Poaono ne a ua loaa he $16, 120.  Mahope aku ua hoakaka.

 

          He ahahui hoolaulea no na poe holomoku ka i weheia iho nei ma na keena mua iho nei o J. K. Kaulia ma.  Ua noa i na poe holomoku a pau.

 

          Ehiku poa Pake i hoopaiia e ka Lunakanawai Apana i kakahiaka Poaha nei e uku he $4 pakahi no ka piliwaiwai.  Ua ae nui no i ko lakou hewa.

 

          Aohe makou e holo ana no ke kau kiure o Lihue, no kela hihia laibila koi poho ia makou no $5,000 oiai hoi, ua hoopau a ua unuhiia ae e ka aoao hoopii.

 

          Poalima; la 17 nei, i piha ai ke 75 makahiki o M. Luisoua, kekahi o ko kakou poe kalepa kamaaina a poo o ka hui o M.S. Kilinapama Ma maanei.

 

          He hookuhakaha paikau po mahina ka ka Regimana Ekahi i ka po Poaha nei iwaho o Kulaokahua a hoi mai me ke alakaiia e ka bana.  Maikai no.

 

          O ka la apopo ka la ku mai o ka mokumahu America Maru, eia nae, ua hoea e mai la no oia i nei kakahiaka a haalele mai no i nei ahiahi no ke Komohana.

 

          Poaono nei ka mokumahu Fausana i ku mai ai mai ke Komohana a ua haalele iho la he 616 poe kupa Amerika hou o ke ano Kepani ianei a holo loa aku oia no Potalana i nehinei.

 

          Ke ao palepale nei na makai o Wailuku, Maui, i hiki ai hoi ke hoopapa pu me na poe hou e komo mai ana i ka aina nei ma neia mua iho.  Ua hoolakoia lakou me na mea paahana e pono ai o ka hoomaamaa ana.

 

          Ua hopuia mai nei ka o Saito, kela Kepani i pue ai i kahi wahine Kepani a make, ma Kona, pela i loheia mai nei ma ke Kinau.  O keia ka mea a ka Ilamuku i haawi makana iho nei.

 

          Ua hoaponoia iho nei e ka Aha Kiekie ia W. C. E. Balaunu ka malama ana i ke keiki a Ruttman i kiolaia ai, i koiia iho nei e ka makuahine e hoihoi hou mai iaia e malama ai.

 

          Ua hoolaulea ae o Kama'lii Kawananakoa i kahi poe hoa'loha ona ma kahi papaaina hoomanao i kona la hanau ma ka Hotele  Hawaii i ka po Poakahi i hala.  Nui ka lealea o ia po.

 

          E ku aku ana he halemai no ka lapaau ana i na ma'i pepeiao me maka ma o kakou nei ma keia mua koke iho ke loaa he kahua kupono.  Ua hoalaia aenei he hui e ko kakou poe koikoi.

 

          Me ka nawele malie i hooloheia iho nei ka hihia pepehikanaka o Kiule Titoma.  No ka paa o Lunakanawai Kanale i kahi hihia e ae, ua hoopaneeia ka hoolohe ana no kahi mau la e hao wale nei.

 

          Ohuohu a paihi na moku o loko nei o ke awa i ka Poakolu iho la, ko Wasinetona la hanau.   He ki pu aloha ko ia awakea a he aha puhiohe ma ke kahua o Iolani Hale pa, a iwaho o Maki Ailana ia po iho.

 

          Kue loa o Kuhina Kupa i ka nunui launa ole mai o na kohokoho ana no ka halekula hou o waho o Kulaokahua, alanui Beritania, a eia no nae hoi ke hoolaha nei no ona mau kohokoho hou.  Kupaianaha no ka hoi oia.

 

          Ke konoia nei kahi poe i ka aha mare o R. P. Waipa-opio ia Misi Megareta Fenanade i ka po Poakolu iho, mauka o kahi noho o na makua o ka wahine opio ma Kalihi.  A pela no ka hoi ma Makawao mawaena o A. F. Tavarese ia Julia Akana-liilii, ma ia po no.

 

          Ua loheia mai nei ua poino ko Kuakahela ola ma Milolii, Kona Hema, i ka la 18 nei.  I hele oia i ka lawaia a ua ikeia aku kona waa e lana mai ana i ka poina-nalu, i palahuli ulia, a ua pau i ke okaoka.  Ua manaoia he giana pauda kona mea i poino ai a e noiiia aku ana hoi e ko ke Aupuni aoao.

 

          Ua hoea mai ka moku hali lanahu Burutuso a moku iwaho i ka po Poaha, la 18 nei, mai Guama mai.  Ma ona la hoi i loheia mai ai ua pilikia kekahi mau mea paahana o luna o ka mokukaua Seninetonaa, a e kali ana ka hoi @@@ a loaa aku mai ko nei Hale Hana-hao.  Ua holo loa aku oia no Kapalakiko i ke awakea Poalima nei.

 

          Mawaho ae o ka America Maru i ku e mai nei, o ka mokumahu au moana e ae o nei pule, o ka Honakona Maru i ka la apopo mai ke Komohana no Kapalakiko, a o ka Moana a me ka Alameda i ka Poakolu iho, mai Kapalakiko mai ka mua a mai ka Hema mai ka hope no ka holo loa aku no na awa a laua pakahi i haalele aku ai mahope