Ka Makaainana, Volume XI, Number 9, 27 February 1899 — Page 8
This text was transcribed by: | Jane Field |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
LAWA OLE KUMUKUAI
No ka Lilo o ka Mokumahu
City of Columbia
Aawakea Poalua iho la, ma ke alo iho o Kalakaua Hale, i hooliloia ai ka mokumahu Kulanakauhale o Kalumebia ma ke kuai kudala i ka mea koho kiekie loa. Ua helelei kilikilihune iho ka ua i keia manawa a ua konoia mai ka lehulehu e komo pono aku iloko o ke ololo e pii ai i ke alapii o ka Aha Apana. I ka hoomaka ana o Luna Kudala Mogana, he $500 ke koho mua, he $1,000 iho a he $1,500, a ia koho hope i paa ai a hiki i ka lilo ana ia Hale Evana, o na makai o ke awa nei. Aohe no he emi aku a koe mai o keia kumukuai a ua hoi ole hoi ua lilo o ka hoomalu a hoomaemae ana iho nei.
Ua oleloia mahope koke iho no o kela kuai ana, ua haawiia aku kela mea pomaikai i koho ai he $6,000 me kona haalele ole aku i ka Halewai, a ua hooleia aku. Mahope mai ua pii ae ka haawiia a ka $7,500 a hoea loa i ka $9,000, a he ole ka aeia aku. Aia iluna o kela moku he 700 tona lanahu a he pahu uwila hou loa o ka hookomoia ana mamua o kona holo ana mai ma keia huakai pakalaki no nei.
Eia nae hoi, aole keia mea i ae loihi ia e noho me ka olioli no ka haawina, pomaikai i loaa iaia, aka, ua komo ae no he hoopii hou ia na na poe no e hoopii nei no ko lakou uku imua o ka Aha Kaapuni i ka Poaha iho la, e noi ana aole keia kuai e hoaponoia. I mea kakou hoi i keia noi, ua waihoia aku he mau palapala hooia (afidavita) lehulehu. Ua pane aku no hoi ka mea i lilo ai ua koho oia a hiki i ka hooliloia ana mai iaia, a ua manao hoi oia he kuai kupono a ku loa no kela i ke kanawai.
No ka nui hoi o na lilo e pili ana me na hihia e kue ana i nei moku, ua manaoia he mea pono ke hoolohe koke ia. I ka Poaono nei i hooloheia ai ke noi e apono ole ia keia hoolilo ana a ka Ilamuku imua o Lunakanawai Pere. Ua hooholo mai no oia, mahope iho o na paio ana o na loio ma na aoah a elua, e hoapono ole ana i ke kuai, a ua kauoha mai e hoaoia e hoolilo hou aku i ke awakea Poakolu iho. Elua mau kikoo dala i hooiaio a i hoaponoia i waihoia aku me ka Aha no $3,000 pakahi ma ke ano oia ke koho mua ina e kuai hou ia ana, hookahi na Hanale Walakahauki Ma, a hookahi na Loio A. S. Humepere.
__________________________
Kakahiaka Poalua iho la ka mokumahu Gelica i ku mai ai mai ke Komohana a na hala loa aku no Kapalakiko ia auwina la iho, hora 3. Ua ukali no ka mokumahu Auseteralia mahope aku ona, i ka hora 4 mai. Piha no o kai o na uwapo i ka lehulehu.
Waikahe o ke Aumoe
Ua po @ o Ewa ma i ka auwina la. Poalima nei me ke poipu ua, a ua nee ae hoi mauka o Kalihi a hoea loa i na awawa o uka koke ae nei a hoopue mai la. He mau hakui pohaku ka i loheia a me ka olapa ana a ka uwila ma ka huli malalo mai, o ke ahi no nae hoi ka oi a hoea mauka pono aenei. E pohina mai ana o uka i ka hoopue mai a ka ua, e kalae malie ana no hoi o luna ae o ka ponaha aouli me na wahi ao kaalelewa kakaikahi a e konane ana no hoi ka mahina o ka po o Mahealani.
Ia hoopue no a pehu ka wai o kahawai o Nuuanu i ke aumoe ana ae a iho ahiu mai la no kai nei, e lawe ana i na mea a pau ma kona ala. Ua hoolana hou ia na kauhale o uka aenei o Makaaho a me Kamanuwai, aohe nae hoi he wahi ola i poino. O ke alahaka helewawae keia o Makaaho, ma kahi o Misi Luke Pibode, na lilo pu i ka paoia ae o na kia a aia i kai o Kakaako kahi i muu ai, ma kahi kokoke i ke hale waapa o ka Hui Leilani. Wahi o ka oleloia mai e na poe i ike, he keu no ka hoi o ka nui a me ka ikaika, i kokoke aku no i ko ka waikahe o ka auwina Ia Poaha o Maraki 24 i hala.
Ua noke no ka hoi ia uka o Kalihi, o ka hoomaka ana ia auwina la. Pau na pohaku ku moewai kahiko i ka hooneeia a muu iwaena o kahawai ma kahi e hiki ai ke a'e a ke kaalo aku. Aohe na poe mea kaa o uka loa i hiki ke iho mai no kai nei i ka Poaono nei. Ma na wahi kahawai a auwai a pau, ua nui launa ole mai ka wai.
_________________________________
Lele na Peahi Lima a Elua
Ma Niulii Mill nei, oiai o Lukua (k) e hele ana no ka lawaia me ke giana pauda a iaia e kuni ana i ke ahi me kona mau lima elua, ia wa ua kani koke ae la kela kiana, a lele aku la na peahi lima elua. Ua telepone koke ia o Kauka Bona a hiki mai la oia, a okiia iho la na peahi lima elua a muumuu a hiki i keai wa.
Ke waiho nei oia no ia pilikia me ke kaumaha a luuluu, oiai, o ko ke kanaka mau kokua nui iho la no ia e pono ai ke ola ana. A he kanaka hana no oia ma keia hui o Niulii nei malalo o ka malu o ka Luna Nui, R. Hall. Me he mea la he keiki hookama oia na keia mau haole i keia wa, ma ka loaa ana i keia poino.
Ma ka Poalima, la 17 nei, keia hana me ka weliweli nui. Pono loa ka leo o ka Buke Nui, - "he wa ko na mea a pau."
J.M. KAWELO
Niulii Mill, Kohala, Hawaii, Feberuari 25, 1899.
_________________________________
Poakolu, la 15 nei, i piha ai ke 96 makahiki o Misasaa Kulika, makuahine o Kale Kulika i make. Ke noho nei no oia me ke ola kino oluolu a me ka mau no o kona noonoo maikai.
Mea Aihue o ka Wanaao
Ma ka wanaao La Pule, la 19 nei, ua lilo ma ka aihueia mai loko aku o ka halekuai o Ahuna (Pake) kekahi mau dala i hiki i ka huina o $700. Maloko o kekahi pahu laau kahi i waiho ai a ua lawe aku kela kolohe i ua pahu dala nei a makahi e kokoke ana i ka hale o ka Luna Leta o Koloa nei a wawahiia a lilo aku na dala a pau. Ua hoike koke ia aku keia mea i ke kapena o na kaiko o Koloa nei, a nee iho la ka huliia ma ka meheu o ke kolohe, aole nae i loaa. A aole no hoi he mau hoohuoi iwaena o lakou auna like o loko o ia hale hookahi. Malia nae paha o loaa aku i keia mau la iho.
KEKIOKEKALANUNU.
Koloa, Kauai, Feberuari 25, 1899
KELA A ME KEIA.
______________
O keia ka pule hope o ko nei kau kiure.
Poakolu iho e noho ai ke kau kiure o Lihue, Kauai.
Apopo e ku mai ai ka mokumahu Garone mai Seatele ma Hilo ae.
Eono eka ko a Keoki Wilikoki ma Lihue, Kauai, i pau mai ne i ke ahi.
I ka nana aku nei ka Peresidena o ka Papa Ola i ke kulana ola o ko Hilo poe a ua huli hoi mai ia.
E hoomaka ana ke kau hoomaha Alahouana (Easter) o na kula Aupuni i Maraki 22 a pau i Aperila 10.
Aumoe Poakahi i hala loa aku ai ka mokumahu Aorani no ka Hema o ke ku ana mai ia kakahiaka mai ka akau.
Ua hoonoa a kuu akea ae nei o Kuhina Damona ia lalo o Moanalua i ka lehulehu ke hele aku ma ua auwina la Poaono.
Eono mau apana aina kulanakauhale i hooliloia ma ke kudala i ke awakea Poaono ne a ua loaa he $16, 120. Mahope aku ua hoakaka.
He ahahui hoolaulea no na poe holomoku ka i weheia iho nei ma na keena mua iho nei o J. K. Kaulia ma. Ua noa i na poe holomoku a pau.
Ehiku poa Pake i hoopaiia e ka Lunakanawai Apana i kakahiaka Poaha nei e uku he $4 pakahi no ka piliwaiwai. Ua ae nui no i ko lakou hewa.
Aohe makou e holo ana no ke kau kiure o Lihue, no kela hihia laibila koi poho ia makou no $5,000 oiai hoi, ua hoopau a ua unuhiia ae e ka aoao hoopii.
Poalima; la 17 nei, i piha ai ke 75 makahiki o M. Luisoua, kekahi o ko kakou poe kalepa kamaaina a poo o ka hui o M.S. Kilinapama Ma maanei.
He hookuhakaha paikau po mahina ka ka Regimana Ekahi i ka po Poaha nei iwaho o Kulaokahua a hoi mai me ke alakaiia e ka bana. Maikai no.
O ka la apopo ka la ku mai o ka mokumahu America Maru, eia nae, ua hoea e mai la no oia i nei kakahiaka a haalele mai no i nei ahiahi no ke Komohana.
Poaono nei ka mokumahu Fausana i ku mai ai mai ke Komohana a ua haalele iho la he 616 poe kupa Amerika hou o ke ano Kepani ianei a holo loa aku oia no Potalana i nehinei.
Ke ao palepale nei na makai o Wailuku, Maui, i hiki ai hoi ke hoopapa pu me na poe hou e komo mai ana i ka aina nei ma neia mua iho. Ua hoolakoia lakou me na mea paahana e pono ai o ka hoomaamaa ana.
Ua hopuia mai nei ka o Saito, kela Kepani i pue ai i kahi wahine Kepani a make, ma Kona, pela i loheia mai nei ma ke Kinau. O keia ka mea a ka Ilamuku i haawi makana iho nei.
Ua hoaponoia iho nei e ka Aha Kiekie ia W. C. E. Balaunu ka malama ana i ke keiki a Ruttman i kiolaia ai, i koiia iho nei e ka makuahine e hoihoi hou mai iaia e malama ai.
Ua hoolaulea ae o Kama'lii Kawananakoa i kahi poe hoa'loha ona ma kahi papaaina hoomanao i kona la hanau ma ka Hotele Hawaii i ka po Poakahi i hala. Nui ka lealea o ia po.
E ku aku ana he halemai no ka lapaau ana i na ma'i pepeiao me maka ma o kakou nei ma keia mua koke iho ke loaa he kahua kupono. Ua hoalaia aenei he hui e ko kakou poe koikoi.
Me ka nawele malie i hooloheia iho nei ka hihia pepehikanaka o Kiule Titoma. No ka paa o Lunakanawai Kanale i kahi hihia e ae, ua hoopaneeia ka hoolohe ana no kahi mau la e hao wale nei.
Ohuohu a paihi na moku o loko nei o ke awa i ka Poakolu iho la, ko Wasinetona la hanau. He ki pu aloha ko ia awakea a he aha puhiohe ma ke kahua o Iolani Hale pa, a iwaho o Maki Ailana ia po iho.
Kue loa o Kuhina Kupa i ka nunui launa ole mai o na kohokoho ana no ka halekula hou o waho o Kulaokahua, alanui Beritania, a eia no nae hoi ke hoolaha nei no ona mau kohokoho hou. Kupaianaha no ka hoi oia.
Ke konoia nei kahi poe i ka aha mare o R. P. Waipa-opio ia Misi Megareta Fenanade i ka po Poakolu iho, mauka o kahi noho o na makua o ka wahine opio ma Kalihi. A pela no ka hoi ma Makawao mawaena o A. F. Tavarese ia Julia Akana-liilii, ma ia po no.
Ua loheia mai nei ua poino ko Kuakahela ola ma Milolii, Kona Hema, i ka la 18 nei. I hele oia i ka lawaia a ua ikeia aku kona waa e lana mai ana i ka poina-nalu, i palahuli ulia, a ua pau i ke okaoka. Ua manaoia he giana pauda kona mea i poino ai a e noiiia aku ana hoi e ko ke Aupuni aoao.
Ua hoea mai ka moku hali lanahu Burutuso a moku iwaho i ka po Poaha, la 18 nei, mai Guama mai. Ma ona la hoi i loheia mai ai ua pilikia kekahi mau mea paahana o luna o ka mokukaua Seninetonaa, a e kali ana ka hoi @@@ a loaa aku mai ko nei Hale Hana-hao. Ua holo loa aku oia no Kapalakiko i ke awakea Poalima nei.
Mawaho ae o ka America Maru i ku e mai nei, o ka mokumahu au moana e ae o nei pule, o ka Honakona Maru i ka la apopo mai ke Komohana no Kapalakiko, a o ka Moana a me ka Alameda i ka Poakolu iho, mai Kapalakiko mai ka mua a mai ka Hema mai ka hope no ka holo loa aku no na awa a laua pakahi i haalele aku ai mahope