Ka Makaainana, Volume XI, Number 5, 30 Ianuali 1899 — "E NIHI KA HELE ANA." [ARTICLE]

" E NIHI KA HELE ANA."

Ano hoi, ua ola ka lahui, ua puka aenei he wahaolelo hou. He lehulehu na inanaoio an», eia nae hoi, o kana mau hana ka mea nana aku. Ke hoomaka e nei no ko Kole hoomaopopo iho ua hoea mai i kā hopena o kona waiwai ma ke ano kokua a e hana mai aria hoi ke Aupuni Amerika iaia e like la me ka mea i hanaia ai iloko o na la ,i hala kahiko ia Benedica Anola. He mea oiaio he waiwai loa na poe e knmakaiA ana i ko lakou ainaa me k« ; aupuni a lakou i hoohiki ai e kakoo no ka manawa wale no, i mea hoi e kokua ai i kahi aupuni poholalo, a i ka wa hoi e ko ai o ka mea i makemakeia, ua haalele a kapaeia mai ke kua ukuia mai paha hoi me ke dala paumaele koko, eia nae hoi, me ka hoowahawaha mau ia. He wahi mea kamahao ka.i ikeia i kahi mau la i hala ae, oia hoi, i ke okiia ana o kekahi kumulaau o ko Kauka M.akalu wahi, a i kekahi kulana kupilikii loa, ua lilo i mea hana nui, a i'ko Key. Kauka S. E. Bi : hopa kaalo ana ae malalo, ua olu wale mai la no ka hoi keia kupilikii a ua iho maalahi mai \ la ka laau ma kana huakai no ! lalo nei. O ia ka mana a me i ka ikaika ume o kahi Bihopa. j A ike kakou la i ko keia pooI hina niana kamahao oi kelal kela loa. Makau ! . Lehulehu no ka hoi na "manaoio kalaiaina" o ia makamaka omaka hou a ke hele no hoi paha a pau i ka hooko pono ia, o ka hōea mai ho ia o kona | milenio e hooluolu ai.' O ka , makou nae hoi e hoaiai ae i nei wa, aia makou me ia ma kahi | hapa a aole, hoi ma kahi, 110 j ; ka mea, Ua like ole no ko ma- ! kou mau manaoio ana me ko \ | kona. Malia paha na ke au o j j ka manawa makou e hoohuli- j I huli, a i ole 110 hoi ia, e noho | aia 110. " a». ; j Eia ka Loio Kuhina a Pere- j sidena o ka Papa Ola ke liapai hei i ka noonoo ana no ona ili- ; na kupapau hou no kakou. I T a ' waiho ae oia 1 koia kumuhana | imua o ka ha!a>\ii o ka Papa Ola x malaniaia i k i auwina la ! Poakolu iho la. O kahi ka hoi ' c makemakeia nei, aia ilalo o ' Halawa, Ewa, a maluna*aku o ' na kaamahu e laweia ai na.ku- j papau, oia hoi, ua hoomaopppo- j ia iho uei ka ia mea ine ka Hui Alahao Oahu. Eia ka hoi ke j Aupuni ke kukai palapala nei , me ka Ahahui llina Oahu uo \ nei uiea ' 0 ke kumu e ulu uei o keia !

noonooia no ona ilina, mamuli mai no hoi ia o ke ano piha 3oa aku o na ilina o nei wa; a o kekahi kumu oi loa aku no hoi i pa.ha, eia ke akea a ln ula loa i aku nei na palena o ke kulanaj kauhale nei, a nolaila hoi, ua j hala ka wa pono no na ilina I maloko nei. I ka nana t aku no, : me he la e hooki ana ke Aupuni i ke kanu hou ia aku o na | kupapau ma na ilina kahiko» e laa me Kawaiahao, Koula, Maemae a me Makiki, a ke manao .. nei hoi e uwai aku a kahi mamao loa. Aia hoi makou ma ka aoao kue loa i keia manao, no ka mea, he mea hoonui loa mai ia ! i na hoolilo ana o ka lehulehu a oi loa aku hoi ka pilikia o na poe ilihune. O kekahi n© hoi, ' e hoohalikeia mai ana paha hoi nā kupapau a kakou me he mau opeope la ka laweia aku a 4 hookauia i ke kaa alahao, lawe loa aku a hoolei ma Halawa. Me he la ka hoi eia ke Aupuni r ke hoomaopopo e nei no na makahiki he hookahi haneri mahope loa aku nei oko kakou au, i ka wa paha hoi o kakoue pau loa aku ai i ka nalo a laupai mai hoi ka aina me na poe hou. Ke manao nei makou mai oi loa aku no ka pono ina e lawe a© ke Aupuni i kahi o kona maii okana aina nunui kokoke m&i a hoolilo ae i ilina no ka lehulehu. Aole anei hoi he mau aina kokoke mai 110 ke Aupuni ma ka huli ma Kalihi, a i ole ia, ma ka huli ma Waikiki ? EJ hewa kahi o ia mau wahi, he kokoke iki mai a emi ik? mai no hoi paha na lilo. A no hoi inae hoaoiake puhi ana i na kino kupapau i ke ahi, he oi aku ka maemae a me ke emi, a he wahi ipu lehu v, r ale no ka mea malama. Ua ahona paha e lioao kakou ia mea mamua ae o keia kakakii loa aku i Hikauhi a'i Hikalalau. Nui loa ka hoopilikiaia o na lahui Asia e nokeia mai la ma o. Aia o Vitoria ke kue la i na Pake a o Kalepoui hoi i na Kepani inaloko o ko laua mau ahaololo pakalii, oiai hoi uaaha hookolokolo Ilawali, i mea Iiooluolu aku i ko o poe, eia ke hookauinaha nei i ua Takc, E hoiko aku nao hoi makou, mawaho ae o ka hoike ma kalii wahi okoa ae o nei Iielu» ua hookomoia īuai 1 iloko o nei malama he poe Asia. 0 ka hapauui hewaliewa loa i.komo mal» he poe kauwa kuapaa uo na uiahiko. Kia ke pll mahuahua uel ke kumukuai o u& % kulaua ma hele mahiko a g uui Jo$ mai

ana no lioi ka loaki ma,i ka» iiou īiial ona lae o ria paaua pegāna e kupono loa ai iioi i ka olu o na poe paa kuleana uKaristiano.'\ Heaha no la hoi ia, pii ino ka waiwai, a na ono ia e iioke mai i ka lakou kue, owai ka nana aku. Ua kaapuni hele iho nei o Peresidtna Kole a me Loio Kuliina Kamika ia Oahu nei a} ke ahiahi Poaono nei i u huli hoi mai ai. Ia iaua ka hoi i hoea ai i Ewa, ua waiho na iuna oihana o ia apana i ka lakou mau hana a pau aku i ka ukali nia- | hope o ke kaoo o ka peresidena. | He keu no paha kela poe, wa- ; ihoia ka malaina a hoomalu ana ia laila ikekahi mau makai elua. Apiki no ka hoi nei ano hana iloko o keia au hou o kakou. Kc manao nei no paha hoi o Hope Makai Nui Kauhi o ke au T ao nei o na Moi a kakou ana i haalele mai ai i ke kaunu ana i Muliwaa a ahai aku la , oia iaia iho aka hohonu. He au repubalika hoi nei a he au hou hoi malalo ona kapuai Amerika, 110 keaha la hoi nei mau ano hana painuu mai i ke poo o kahi Aupuni i niake | maopopo loa, E pono oia ame kona mau hoa e hoomaopopo 'hala aua nalo loa aku ke #ii o na Moi, a aole hoi keia o- ke au e pelu ai kuli a kokolo ma na opu no kAoni I aku i na lima. He ona moku ka Ilamuku i nei wa, oia hoi, no ka "Palla of Cl7de," ake noi nei no kahi hoopaa hoŌAiileana Ha.waii ia* laia nae hoi i noi iho nei, aoU ka Luna Dute Xui 1 hoomaopōpo mai, a eia hoi he hihia imua o na Aha e waiho nei no ka hooloheia i ka Poaha iho.' Aia ka hoi a hoohulia kakou, o ka wa 'nui loa iho la ka hoi nei o na moku e hooliloia ai malalo o ka hae Hawaii, ka hae hoi o kahi Aupuui i kinai make loa ia e lakou nei ma ae. O kahi hua paha hoi keia i ioaa mai uei iaia ma Kalepoui, A o kahi hua liou ae lioi, eia oia ke nel e ho?iahu iaia iho a me koua mivu hope, a o j\au ana 110 amc na kakauolelo, me ua aahu i kupono no ka oihana a lakou e paa hei. He mea kahiko uo nei! kē axi hala, a i keU au hou nae eia no ke hap&i hou nei. "N oka ike | paha hoi kahi iko Kalea komo ai hei ka makemako e hoopili aku. Me he k ka~hoTT ka hoaaku e v ikc me ma * , no%l lualamaia iu&i

aaa he kau kalkawa, o ka Ahoolelo Aoaenka. Aobe i akaka i nei wa ina paha hoi e apoaoia mai ana ke Kuikahi Maluhia, a ine he la f DO hoi paUa e onouia &ku ana ka ninau Hawaii iloko o ka poopoo no kahi wa. E pahoīaia mai ana hoi na kanawai dute a ine paahana o Amerika i o kakou nei a e i'oaa ana hoi he ooea na ko kakou poe mahiko e mimihi iho ai no ko lakou pnpuahulu i ka wahanui ana no ka pōliolaia inai o ka hoohuiaina. 0 iakou nei ma ae no ke mihi a ke uwe ana a hiki i ka wa o na niho e uwi ai, aole hoi o kakou, he mea noho hoolai a olu--olu wale aku no īa ua kakou. Eia nae hoi, ua waiho nui a ka hora umiknmaaiakahi lakou e lu mai ai i iih paahana Asia i o kakou nei, i mea hoopōmaikei i ko iakou apuhi ana ia Amerika Huipuia. Me he ia eia lakei nei ma ae ke hana nēi me ka manao ana—"iiuna uo ka ua, waele e ke pulu o ialo nei." Ua ■' hiki, he wa hookolokoio no la hoi ko uā me» a pau. Keikei koke no kamalii ouiaka hou ma ka lahui ana ia kakou a pau a.lilo e no a i alukai uo ka lehulehu." Hele pela, hoi e aioe! Mai oi aku ka pooo ina i uai oiua i kahuR kakele a akaka lea ka Iilo i alakai, ia . pai ana no, aohe' oleio aua i koe, ua kaa io iio-enamua a he alakai maopopo loa ka ōleio «ua. I uei hoi, ua pai mca, a pehea uaai «nala mahope akp', o ke au wale no o ka , inanawa ka i ike.