Ka Makaainana, Volume VII, Number 24, 14 June 1897 — Page 4
This text was transcribed by: | Maka Maumausolo |
This work is dedicated to: | Ted Makalena Sr. |
Ka Makaainana.
HE NUPEPEA OILI PULE.
F. J. TESTA (Hoke),
On@, Luna Nui a Lunahooponopono
Wahi Noho, ma Honolulu.
KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma
Waialeale¸ kokoke i Alanui Konia.
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Ko@e $ .10
No Hookahi Malama .25
No Ekolu Malama .75
No Eono Malama 1.25
Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:
No Ekolu Malama $ .50
No Eono Malama 1.00
Hookahi Makahiki 2.0@
UKU O NA LUNA NUPEPA
5 Inoa 15
10 Inoa 20
Maluna aku 10 Inoa 25
POAKAHI, IUNE 14, 1897.
Eia mai ke pahola aku la ka li@ a o ka hoa’loha no Ka Ahailono o Hawaii, ka makamaka houm a p@la no hoi no ka waha olelo i loli ae kona ano mai K@ Aloha Aina Oiaio a i Ka Loaa Kalaiaina hoi i nei wa.
KOKOKE loa nei hapaha a me nei hapalua makahiki e pau, nolaila, e hoomanao mai no na makamaka ma ka hoomau ana i nei hapa hou ae. Ina e hoe holo ana ka manao pela, mai no a hoopoina i ka makou a i ko makou kuleana, oiai, i mau no ke aho i ke komo aku o ko waho ia loke. E hewa anei hoi ia la?
HE MOI aliiwahine maopopo loa, o ia ka olelo hooholo a Harriet Prescott Spofford, kekahi wahine Amerika loaa ma ka haku a kakau manao, makekahi manao ana i kakau ai e pili ana no ko kakeu Aliiaimoku a i hoopukaia ma ka nupepa kii Harper’s Bazaar o Nu Ioka. Ua hoopukaia iho nei ia manao maloko o Ke Kuokoa namu.
PIO loa ka manaolana no ka hoohui@n@, koe wale no paha a ma ke koho balota e maopopo ai. E awiwi ae ka pono me ia mea a o ka pau ae no hoi ia! O na nupepa i uku hoomau ia ke kue mai ana, eia nae, e oi loa aku ana no ka emi @nai o na lilo ina lakou e hoomaopopo ole ia aku ana me ka nanamaka pu aku. Ke nele me ke kumu o ka hewa, o ka puu ae no ia o na nuku a hoomaka nui @ nunuha.
UA oili aenei hoi he ahailono, wahi a ka oleloia mai, he kukini mama loa ka i like aku me ka anapu ana a ka uwila Eia nae hoi, ma kahi o Ka Ahailono o Hawaii, aole loa e hiki ke ko’u iho i KA MAKAAINANA nei, no ka mea, ina aole na makaainana , aole loa he wahi waiwai iki o ka ahailona @na. Malia nae paha hoi o lilo ae i ahailono aloha aina mamuli o @ ka lo@a kalaiaina ae o na lawelawe ana. Pela io ana anei? O ka kakou no nae hoi ia e kilo p@@o aku ai.
NA OLELO A KE INO.
Ua lilo ka hoi na hele makai kai ana iho nei a ka lehulehu ia luna o ka mokuhae Piladel@pia, mamuli hoi o ke kono akea a ka Adimerala Amerika, i mea o oleloia ai no kakou i ka nele me ka manao a noonoo makee no ko kakou kulana pili lahui. I lawa no paha hoi a apo aku nei kakou i kela kono a hele aku nei, oiai, o ka ae ana ia, ua loaa koke a@ la he mea e kamailioia ai, me ka oleloia iho ka i ano like iho paha mo keia—aia ua poe Hawaii l@, aohe o lakou hoomaopopo ae; ua nele ka makee hanohano a me ka oiaio o ko lakou manao kupaa; ua hoike mai lakou i ko lakou makemake io no i ka manao hoohuiaina a me ka noho pio hoi malalo o kekahi noho’na hoomalu repubalika.
K@ oiaio nae hoi keia mea, o ka laweia ana mai o ka lono a me ka hoike i o makou nei alaila, aohe no he ino a he lapu wale aku a koe mai. O ke ano hana iho la no nae hoi ia a na poe manao lapuwale. A oiai hoi, ua hala @enei ia mau la me ka hiki ole ia makou ke ao koke ae i ka lehulehu, uolaila, aohe no a kakou hoomaopopo aku no ia ano olelo moowini a naau pokole. E kala no hoi i ikeia ai o na ano hana iho la no ia a lakou nei ma ae e hana ai no ka paepae ana i ko lakou aoao o ke ano kalaiaina ekaeka a haahaa loa, o hapuku ana i kela a me keia opala no ka hoino, hoohaahaa hoowahawaha a hoouaaikola mai ia kakou. Aohe nae hoi o makou manaolana iki ua hilinaiia mai kela ano olelo haknepa hilahila ole.
O ka makou wale no nae hoi e pane a o pale ae ai ma ko ka lahui aoao, aole loa i heleia aku ma ia manao, aka, ma ke ano hooko aku i ka leo kono akea, a ma ia hooko ana aku hoi, he kapae ana ae ia i na manao kekeue, aka, o ka ike a hoomaikai wale aku no i ka leo kono, a o ia leo kono, o Amerika Huipuia no ia. No makou iho, a no kakou no paha hoi ia a pau, aohe o kakou hoino makawelawela ia Amerika Huipuia a me kona poe, aka, aia nae hoi ko kakou kue ana i na poe Amerika palaina ole wale o kakou i hoopoiuo ihe me ko Amerika Huipuia kokua mai no nae hoi ma o kona elele la maanei. Ma o ko kakou hele ana e makaikai, na panai aku kakeu i ka hoike eiaio loa aohe ka manaoino me kakou, a aole loa hoi ka manao @ hoina aku.
Ua panai aku kakou i ka hoomaikai, me ko kakou noho no iloko o ka manaolana e hanaia mai an@ no ka pono no kakou e ka lahui a me ke Aupuni o Amerika Huipuia. Me keia mau hoakaka ae a, ke hookuu aku nei no makou i ke ino e hoi no a kona wahi i hoea mai ai, oiai, ua a@a ua lawa a ua aikena makou, a me kakou no paha hoi a pau, me keia mau ano olelo a na poe @puino wale mai no ia kakou. A ina paha hoi pela io ko lakou nei ma ae hilinai ana no ko ka lahui oiwi makee ole i ka aina, a hoao ae no ka pono loa me ke @oho balota o maopopo ai, a o ka puana hoi mai ka pahu balota mai ke hopena oiaio loa e akaka lea loa ai o ko ka lahui kumu manao, aole loa hoi ma kahi ano e ae. O ia la, i lohe pono ua ino!
PUU LEPO IHO LA KA PAHA!
Ina ua oiaio ua olelo i laweia mai i o makou nei me na mea i hanaia ma kela ahaaina no ka Home Makuahine Kapiolani, alaila, ua lapuwale io no ka hoi. E lilo ana paha hoi keia ano hana i kumu e hoihoi ole loa ia ai ma nei mua aku ke hoaoia e haawi ahaaina hou ae e like me keia iho la, ka wa elua hoi iloko o ekolu makahiki, aka, aole o makou manaolana iki e hoea ae ana pela.
O ka makou mea no nae hoi i maopopo loa, aohe i ike a i hoomaopopoia mai ka papapai oiwi, o na haole wale no ka i ikeia ae, a me he la ka hoi aole no kakau ka pono i manao ia. Ina nae he wahi hana hoounauna, ua hanaia aku no me ke kunukunu a kaniuhu ole, a no ia hoi, ua hoowahawaha a kuhaia mai la. He hana mau no keia i maa, i ka hoomaopopo ole ia mai o na nupepe maoli, a nee aku la nae hoi ka hoomaopopo ana i na nupepa haole. No ia ano hana no hoi ke kumu i ulu mau ai no o ko kakou hoowahawaha ana ia kakou iho, mai na Alii loa mai no ka hoi a hiki i keia au a ka @@haa e hamo palahinu vaniki nei, a o ka oi loa aku hoi mai ko kakou poe ponoi mai no.
Ua lohe mai nae hoi makou, iwaena ka o na nupepa oiwi a pau, o Ka Loaa Kalaiaina ka, i loli ae hoi mai Ke Aloha Aina Oiaio ana, ka i haawi manawalea aku i ka hoouku ana i ka hoolaha i hoopukaia iho nei ma ia nupepa. O ko ka makamaka kuleana no ia, aohe a makou olelo ana, a ua nae mai hoi ka mahaloia nona. No makou iho hoi, ua oi loa ae ko makou ehaeha no ka hoikeia mai o ka hoowahawaha a me ka hoihoi ole ia no ka makou i hana ai, me ka manao ole no e hoouku aku, kaa ae hoi ka ikeia i na nupepa haole. Ua hoea mai no he mahaloia, he mea ole nae hoi ia, a ua komo aku hoi ka makou koi uuku, i mea e ao aku ai i na wahine i lawelawe ai i keia hana maikai no ka pomaikai o ka lahui—mai no a nanakee mai ia makou a me na hoa oiwi e ae o ka papapai, me ko makou manaolana hoi aole keia mau olelo @ laweia aku ana ke k@ manao inaina, aka, he no pono hoi no nei mua aku.
“KE ALEALE NEI KA WAI.”
Olioli makehewa no hoi na poe hoohuiaina e p@iouu nei. I ka nana aku no, he “hoohoihoi makuahonowai” wale no ma na ano a pau, eia nae, aohe e ola, ua nee ka pule umi a ua make loa.
Eia hou mai no ua telegarama i keakeaia ma ke ala, mai Ke Kuokoa namu o ka auwina la Poakahi i hala;
KALABU HOOHUIAINA IA KAKINA—Like kou ume ana me k@ kopa a me k@ kopaa i awiliia ma ke ano laau ume palahehe. Heaha kau e hana la me ka makou mea a pau e hoouoa aku nei ia oe? Ua lawe hele ae makou i ka papale i kela ia aku nei iwaena o ko kakou poe kalepa, a o lakou no hoi a pau, me ke koe nae hoi o na nui kalepa mikanele, ua hoole loa mai i @ paeli hou ae. Hookahi mea i kuai a kulepe ae, aole nae hoi i makemake o ike kona hoohui no ia mea. Mai hilinai mai oe no ka loaa hou aku o kahi panee ana mahope aku o keia. Mai no a hoi mai.
Ua hoike mai ke telegarama maluna ae ua uluhua a ua nauki o hope nei i ka hoouna dala mau aku, i mea lu a uhauha wale no ma o. He manao nei paha hoi ko nei poe ua nui loa ka lakou e lu wale nei, eia nae hoi, o ka mea oiaio loa, aole i nui a i lawa, ua uuku haalele loa, no ka mea aia ma kahi o na tau@ani lehulehu ka hoihoi a kamailio mai o ko o mau nupepa
He mea hene iki ka hoi ia o ka aka i ka ike a@a aku ia Peresidena Kole i ka ia ahaaina nei o ka Home Makuahine Kaioplani ma kona an@ ke kanaka imua o ke alo o na alii. Ua hiki aku ka oia he mau minute mamua iki iho o ka Moiwahine Kanemake, ua kakali iki iho oia a hiki aku ke Alii, ua hele aku oia e kokua i ka wahine ka@@make a ka Moi Kalakaua mai luna iho o kona kaa a kukui hele pu ae la ma ia kahua a nonoho ana ma na wahi i hook@@ waleia.
O ka haohao ka i ulu koke ae