Ka Makaainana, Volume VII, Number 17, 26 April 1897 — Page 1
This text was transcribed by: | Rozlyn Marnell |
This work is dedicated to: | To My Loving and Supportive Husband, Stephen C. Marnell |
Ka Makaainana.
Pio Kela Hiena Limakoko
Ma ka mokumahu Mokolii mai o ka wana@ Poaono nei i lawe pio ia mai ai o Noa, kela hiena pepehikanaka hilahila ole o Kamalo, Molokai, o ka holo mahuka ana a paa pio hou i ka hopuia. Auwina la Poakohi i hala, la 19 nei, ina Pelekunu, i paa ai oia i ka @opuia e J. Alii a me Kalima, he mau kupa no no ia wahi, e like no me ko Noa kamaaina ia laila. I ka po ma hope iho o ko Noa mahuka ana, o ia ka Poaha, la 15 nei, ua moe oia i kuahiwi malu@a ae no o Kamalo a i ka Poalima ae, ua iho aku oia ilalo o ke awawa o Pe eku@@ a hoea i kauhale o J. Alii, he aoo, noi i ni, oiei, ua make oia ika pololi. Ua aeia mai no a laveia a loko o ka uahelehele, haalele aka, alaila, kii mai oia a ai.
Pela i hoolakalakaia ai o Noa a @uo palaka, aole no hoi i bahai o Alii i kona ikeia malaila, aia a oa waalahi ke ala no ia, akahi @o oia a hoike ia Kalima, he keiki no nana, i ka Poakahi i oleloia ona i hopu io ia ai. M@muli o ka hoolala mua ia ana, ua hele aku o. Noa e kii i ai mana, a o ka wa no ia o Kalima i lele aku ai a pu iaia a paa. la lakou nai hoi @ iho ai i kai, ua hoao o Noa e holo mauka hou maloko aku no o kahawai, a e ole ka e kaheaie--"Ma o mai oukou!"--@e he ia he poe lehulehu loa, ua ku okoa o Noa a nolio ilalo, a pela oia i paa hou ai i ka hopuia. Ma ia hope mai, ua nakiikii kaula ia oia me ke kiaiia e kekahi poe lehulehu loa, a ua hoouna mua ia aku la nae hoi ka lohe i ka Hope Makai Nui, a ua pii aku no oia mauka a ma ka Mokolii hoi ka hoihoiia ana ae a paa iloko o ka halepaahoa ma Pukoo.
Ua hoao aku o Noa e uku ia J. Alii no'ka hanai ana iaia me ke dala i ai@ueia ai mai ko Akana halekuai aku, a ua lawa ka noeha malama. I ka wa ai wale no oia e kokoke ae ai i kauhale, a pau no, hoomamao loa aku no i kuahiwi. Ua hele mua aku no kahi poe huli iaia ilaila, ea nae, ma kona kiekiena o ka noho aua, ua hiki no iaia ke alo ae. Nui kona maalea a maka hoailona ka oia e hoike ai i kona pololi, a mamua hoi o kona iho ana e ai, e hoomaopopo mua mai ana oia o Alii hookahi wale no ka i hele aku. 'Aohe no i hoikeia aku kona poe pili, oiai, aia no lakou ilaila. He $20 ka wakana i haawiia, a ua hoopiiia ae a $100 i ka Poalima, la 16 nei, eia, nae, ua loheia ma Honolulu nei he $300 ka i ha@wiia e ka Hope @amuku.
Ma ka Halewai o Noa Kahi i paa ai i ka Poaono nei a i ke ahiahi, iho i hoihoi loa ia aku ai no Kawa. He kiao palanaiki no kona, ano lolo, lae hi-o i hope, auwae ano kii, iho pia me na maka nana mai malalo o na kue, a he kohu ano aiboe a hiena no. He loma a he monio kona hiohiona ano nui. Ekaeka na wahi aahu, aohe papale, me ka paa no o na lima i ka hao o ka laweia ana ae e Makai Kale Opunui. Ua loheia ke auhi nei ka oia oa Ku a me Paahao i hana i ka hewa, a o laua hoi na ia nei, aka, ua haule aku nei no'oia i hope, na E@oka, kekahi o na kiu a D. Kaapa, i lawe loa mai nei ia no kona hopena.
Mau Hoololi Oihana i Upuia
Poaono iho, Mei 1, e pau ai o Lunakanawai Apana D@ ha Vena, oiai, aole e kala oia i waiho ai. Owai ana la kona pani? Ke loheloheia nei e hookohu ana ke Aupuni ia W. Luka Wilikoki. Ina oia ana, maikai, Eia nai paha hoi kahi apiki, nawai ana la e pani kona makalua ma ke kulana mahele a unuhi olelo no ke Aupuni a imua hoi o na Aha Hoololokolo? He uku ana paha hoi ka loaa o kahi mea e aku i like me ia ka makukau, a i ole no hoi ia, kokoe iki aku paha hoi i kona ike. Ua loheia nai hi, eia ka kekahi poe loio haole ke lawe hele nei i kekahi palapala no ke kakainoaia, no ke noi ia Wilikoki aole e haalele i kona kulana mua. O keia pie loio haole ka, he poe malihini wale no, i ake loa hoe kahi o lakou e lilo i Lunakanawai Apana. Hemu aku ia @.
O ke kulana Hope-Loio Ku hima kahi, a ua loheia aohe ka he ae o Loio Kuhina Kamika i ko E.P.Kole waiho ae. Ke waiho oia, he elua no mau mea kupono loa no ia wahi, oia o Akoni Rosa a me Kale Kalaikona. Aia no i ka mea laua e waeia mai ana.
Auwiaa la Poalua iho la, maluua mai o ka mokumahu Mauna Loa, i huli hoi mai ai o Konela Kimo Poe. Ma kahi hoi o kona hoomaha, na hele hana aku oei oia no Hilo, uo ka nana a hoomaopopo ana i kahi mau haha Aupuni @ malaila. A mai leila ae oia a Kailua i Kona a huli hoi loa mai nei me ke ola kino maikai.
Mau Kepari Oki Pahi
Mawaepa o na hora 8 mo 9 o kakahiaka Poaono nei, na ikeia ka holo ana o kekahi Kepani mauka o alanui Maunakea a hoike aku la i kahi hoalabui ona ina ia e hele ae ana a kahio Imai a me Okatsu i noho ai, ma kekahi keena o luna o ka hole inu kope Pake ma ke kihi makai o alanui Pauahi a ma Ewa o alanui Maunakea, mamua pono ma kahi aoao mai o ka Hale Kaawai Pake kahiko, eike no oia'i kekahi mea manaonao. Ua hele pololei mai keia mea i hoikeia aku ai a kahi i oleloia, a iaia i pii aku ai iluno, ua halawai mai la me ia he wahine Kepani, nana ka inoa o Okatsu, aa paumaelo i ka hiolo makawalu a ke koko mai kona helehelena a me kona a i aku, a aole i emo iho, haule ana oia ilalo ma ke ano pau o kona noonoo. Iaia nae hoi i komo aku ai i ko laua keena, e waiho mai ana o Imai, ke kane a kela wahine, ua oki oia i kona opu a u@ hu ka naau, a e kahe makawalu ana no hoi ke koko no kona make loa aku paha.
Ua hoike koke ia aku ka lohe ia Kauka Kobaiasi, a nana ae hoi i ka Halewai, a o Kapena Poo Waipa a me kekahi makai ka i hoea ae ma kahi o ke oki pahi, ua hiki mua ae nae hoi ke kauka a me elua mau kauka kokua, a e lawelawe nui aua i ko lakou ike ma ka hoopakele ana i na mea elua i eha. Ma ka hoikeia mai, ua eleu no ka na kauka lawelawe iloko o ka hopohopoia no ko laua ola.
E like nae hoi me ka mea i hoomaopopoia, ua hoao maoli no ke kane e lawe i ke ola o kana wahine ma ke oki ana i kona p@, a mahope iho paha hoi o kekahi lawelawe lima pu ana me ke wahine, ua moku kukonukonu aku la iaia kana wahine ma ka a-i, auwae, papalina a me na lima. Ua manao paha hoi ua make iaia ka wahine ua noao iho la oia iaia iho ma ke kaha pahupu ana i kona opu a hamama, i kapaia hoi ia ano hana e lakou Kepani he "harikari." Ma ia hope mai, ua hopuia o Kimamura, ka mea nana i hoike mua ae i ka lohe, ma ke kauoha a ke Kapena Poo, a ke pa@ nei noka nieniele ana.
Ua manaoia he lili mai no ke kumu, wahi a ka oleloia, no ka lilo loa ka o ka wahine ia Kimamura. Awakea ae, ua laweia ae ke kane no ka Halewai, a wai laila aku hoi no ka Halemai o ke kauka, kahi hoi i hoaoia ai no ka hoopakele ana iaia, aka, ua make no oia i nehinei. E waihoia ana no ka wahine ma ko laua keena, ma alo no o ka malu o na kauka lahui o lakou, aohe nae hoi he manaolana no kona palekana Ioa.
He ku i ka manaonao ka nanaina o ko laua keena, i ka hele a kiheahea o loko i ke koko, a i ka ike no hoi kahi i ko laua waiho mai me na palapu. Ke nieniele pono loa ia nei keia mea i hanaia e laua. Ua oleloia ae he wahine hookamakama ka kela, eia nae hoi, i ka makou ninau pono ana ia Agena D. Nahoolewa o ka Papa Ola, he makai oi iaia ka nana a hoomaopopo ana ia ano poe, ua hoole loa mai oia, me koua hoola pui mai he wahine maikai e noho maemae ka ua wahine la i eha iho la i ka inaina a me ka piha lili o kona kokoolua.
Ka Ai Mua o ke Kau
E like no me ka makou i hoike aku ai ma ka helu i hala pela no i hookoia ai ka wehe ana o ke kau kinipopo mau malalo o ka Hui Kinipopo Hawaii Nui, i ka hora 3:30 o ka auwina la poaono nei, ma ke kahua mau iwaho o Kalaokahoa. I ka manawa i oleloia, ua eo i ka Hui Regimana Ekahi ka hoi mua mawaho a o ka Hui Holu maloko. Ua luhiehu ae no o waho i na poe makaikai. He keu a ke an popopo a keia paani mua ana o nei kau, a e ikeia no mahope ma ka keluna o na ai-puni i loaa i ka Hui Hoku a eo, he 22 ke ia 8 ai-puni. Penei iho na ai-Puni ma na konio like ana:
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hoku 12 0 1 1 3 0 0 5 0 - 22
Reg 1 1 0 0 4 1 1 1 0 0 - 8
O na hui Regimana Ekahi me Sana Lui ko keia Poaono ae.
Poaha iho e ku mai ai ka mokumahu Alameda mai na Panalaau Hema no Kapalakiko.
Piha u no ka halawai a na poe Pelekane i ke ahiahi Poakolu nei, a ua hooholoia e hoomanaoia ka piha ana o na makahiki he kanaono o ka noho alii ana o ka Moi Vitoria aohe nae hoi i maopopo loa ka la e malamaia ai. A ua hooholoia no hoi e hoalaia i halemai ao na poe ma'i i hiki ole ke heelaia ma ke ano he kia hoomanao ku mau loa aku. Ua haawi mua ae o A., Iana he @500 no ia hana maikai.
Kakahika Poaha nei i ku mai ai ka mokumahu Dorica ilokoo 9 la, 9 hora a ma 35 minute mai lokohama mai. He 551 eamoku Pake ana i lawe mai a aia nui i kai o Kahakaaulana kahi i hoomaluia ai. Elima no ohua kapena no nei i Hoopaeia mai me ko lakou hele mau ae imua o ke kauka awa i kela a me keia la a pau ka wa hoomalu o @ la. No ka ae ole ia o na ohua lehulehu e ae e lele makaikai mai ia uka nei, ua holo loa aku no ia ahiahi molehulehu iho ao Kapalakiko.