Ka Makaainana, Volume VII, Number 15, 12 ʻApelila 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

Aia «leale nnai Wa wai, ii!a, manao ae kak'-u uo kik -u ibc. Mauraa ae aae hoi o ia wa,e hoouiau 110 ko kakou maUma aua i ka .aaluhia iloko o ks mtli«, a wahi mai uei hoi a kahi oleloia aiai ia oiakou» —īleko o k& muaiuU a uie ka ekeoiu ole ae ka. Ua hiki. he mfa no ks kou • pono ai ka noho mumule a ekemu •!#, • pouo e hana a • koolohe kakou pela, a 1 alehle mn\ hoi ka wai e like me ia i leh#ia mai nei uo Vo Amfrika Hnipuia hoouna uiau mokukaia lioa tnai, alaila, ? h wa auauei boi paha kakou e «Miieai ae ai a tu x h 1 liono «kn i ka »uiu. 0 ka maoaolana ia iloko o makou, ke Uaa n<*i uo hoi pela io aku uo ♦hoi peta io aku ana no pah« l\o : ke hoea mai. Uuiia k* nh■>? Pieua nae hoi koa pualu o k kou uei iua i kahoohokaa boc• w*kjiw*&*U aui e Kuiiiui Kxi>* * ko ua Aiu& E« i u U«le aiu

akn o keknhi m- 4 ■» slpic',,a 0 kuk pu me i;-i N - ia ih noi hou :k u h.kou o hui ;yiib resideua a iuo sa Aha Kuhiua, a : o ka Poakahi ī htna ka la i hooholoia ai uo ia halawai ana. la 'd in& ia.iji.a uawu hoi i oleleia do keia liha-kiikikuka, ua hele aku na a'nikoa alakai a i ke kooio ana aku i ko k'a Pereaide:ia keena, o ia hookaki wale 110 ke ii'iho niai «na, uole na Kuhina, ua auhe« a ua pubtG' nui, iio ka /uea, ua noho k« wiwo a iue ka web iluna o Kupg. Wahi o ka oleloia, i ha-na ka o Kupa pelu i mea e ukiuki ai o na koa pualu k h»aU]e, oiai, ua hiHnai oia ui no lakou i ua koa kui.i ui a uje niakaainana o lakou. E:b nsc 'io-i, na ooke aku na alii i ke kainaiiio i ka PeresideuH f o k-\ ao, o kp u, n o

ke knnou no hoi kana i na mei a pau, a pau hon k'ii h-pena w j Uw€li (?) i ke me ko -Kupa lihi Uikm' ole aku. He mya maa mau » 'e k» :uea kalepa e ■ ho-uuka iho aui i ke k;iruukuai o.kaiva mau niea kuai,.eia uae hoi, o ,tu ''kakou alpuui maiKai loa M a ine kona poe kakoo, eia lakou ke hana eoau n§i ma k eia anoh a n a k u ole i ke kalepa maikai ina ka uiea e pili ana ia Hawaii nei am« Aiueri kh 110 • p ia. Uaike i a k e knpilikii i kahi wa a hiki ole Ke hoolilo'aku i ka waiwai i »ihueio. Eia iho he m&u hooaiahao āna

no J. L Kivin-i mai k»kahi ō k a n amaa f> alapal a' i a Ku hin a Nui Balaine: o kekahi hora kuhihewa, mahope koke ih.p o ks make ana o kt Moi i ua haawl at he hapanui o i\a luuakaaawai iloko o kekahi au. ō ka manao laulea &aikai * * * i keleahi olelo hooholo kahua alakai hana * * *eia nae, 0 ka hmaka7iaival oi loh o ka noonoo riiaikai —e Araerika, © Makale, ua haaioi ae he manao okoa." Uhu, kolekole no! Ke lawe hou mai nei makou i na oieio a Peresideiiß j pau: "Mamuli o kekahi haoa ku 1 ke ano kaua aku, i hinaia tne ke komo kokua aku o kekahi elele kalai aupuni o Amenka Huipuia a me ka loea mana o]e hoi mai ka Ahaolelo aku, ua hookahulihiaia ae kr Anpuni o kekahi lahui mwaliwali, he lahui hoa'ioha a hiliaai paiilthia nae hoi. Nolaila, he a nui koikoi ka i hanaia, a i ka noonoo pono ana hoi i ka kakou ano iahui a rae ka nana pu ae no hoi i ma pouo o ka lahui i hoopilikiaia, «a kouoia mni kakon e hooponopono hou aku i ke mo i hanaia." E ae an n nne i o Amerikā Huipuia ē lawe aku ia Hawaii aei

nit iekāhi kuleana iuo a pr.opoior.ia 6 like la me ia ae ]&?

oka iia nupepi Loohuiaina uae hoi ia e makemake ne? ia kakou Hawaii e hoolilo aku kakou i ko kakou pono o ka hauau-

ia ana mai ma keia aina ia Ame rika Huipuia, i mea ka e pau ai oka hewa o na poe i hoopoiuo mai ia kakou, Ae no hoi pah'a!

A, nia ko l«kou manao nae e hlo aku aua ka kakou i mea auo uui ioa ma ua haua hoolioiUoi kalepa o ka honua nei, a tnamuli.k? hoi o ia e pono ai ia koa ke kiola an« aku i ko kakoii kuokoa a iilo i panalaan no kela Repubalika nui. He hewa ka ko kakou uoho iho me ke kuokoa, he ike h he uaahaloia mai ena mrna eae a pau loa, a panai like aku no hoi i ka nohō'na hoaMoha a e hoom«lu a hooholomunia ioai hoi e lakon a pau. Eia iiio ka <naiiao o kekahi mea kakau huke oili mala;na mau(Century M>-g. zine) © pili ana n<> Per sidena Kalivi lana i pau: u Oi*ii no hoi, aia he manao like' ole e pili ana ika naauao o ka Peresidena Kalivilana kahua alakai hana Hawaii, ua kalelna nae hoi e kahi poe loea ma na launa ana o na aupuni na hoalaia ae ia wa he ku. lana maopopo loa i hiki ke koho a uiia aku iloko ona keneturia

e hoea mai ana ma ke ano hfc mea waiwai no ka iehuleha " ♦ * ♦ "He oiaio aole loa he loea kalaiaiea ALnerika i hoike oi kelakela loa ae i kela poao i ike kakaikahi ia a me ka hoopale> kana hoi oka inanao aa oiha-

aa " * * * . "aa ko nae hoi iaiā kahi loea i hiki ke kakauia aku me ( ua hua-palapaia nunui' ma ka mool<«lo o Araerika nuipuia'." Ke oleio ae nei Ka Makaainana a me na kane a me na wahine oiaio a pau ma Hawaii nei— Ameue a Anoene. Ua heo aku nei>tna ka mokumahu Getika o ka molehnlehu Poaono, la 2 nei, o Ede Keoni, keiki a Pi Ki Keoai, * me kona ohaaa me ka lohe mua ole ia hoi no kona holo. 0 ka kahi manu iiwi ia o ka lawe olelo ana inai, he «lele aku la no ka oia, ua koe nae hoi i ua wahi manu Ja, aohe oia i lohe i k» ano o kana huakai. He mea hiki ole uae hoi keia ke hilin«jia. 0 kahi Lunakanawai Kiekie pauhananuu no ka hoi kēkah\ a e hala loa aku ana no W»Binet«na e hooikaikn ai ka no ka hoohuiaina, eta ns« e hoopaakiki akn'anā'ka oia no ko AdimerBĪa Waka hookohuiA <«ai i Kuhiwa Amerika i Hawaii i|iei a ia Parata paha hoi o 4l«bam, kooa knikoeke, i Kauik#l4-Kene

rala Amertkra i Hawaii nei. Ē liln-helo mai air»n paha hoi ara. E mahaloia rae hoi kanawai Kiekie. ua hana iho r ei oia i kahi haua i kupono © h©omauiaaku a » hoohalikeia aku no hoi e kahi po® e ne. Wahi g ka hoikeia mai, ao e ka oia e nnuhi ana ī kona uku no ka manawa ona e ka«wisilo ai. īloike ka makee o nei ewe a Kauka. He keu keia a o ka hana hiwahiwa ma kona aoao, a ua p6no loa hoi e hana like ia ena luna aupuni e ae. Na Kuhina Kupa oka Oihana Hoonaauao no la hoi na olelo mamua iki aku nei do na kumu hana ole, mamnli o ka hoopoinoia ana o ka ike o na maka o kekahi kum'u wahiue, no ka inoino oka haaaia ana o ka hal®kula, a no ke keakeaia aaa hoi o kahi mai ka hoi ana ao ke kahua o kana hana, aohe kuleana e ohi ai i kahi uku ke ole nee hoi e hana no ia uku. Pololei no[

0 ka oi nae hoi keia i nei au, nolaiīa, e baro ae paha hoi kakou 110 Alapaki. laia e noho lawelawe oihana ana o ke Aupmii Moi iloko o na maka hiki loihi i hala, aole oia i nootioo a i hoomanao iki no nei mea, nka, ua hāo no ka akau ' a me ka heina, aohe ka nana ae. Ih wa, ua like me eha makahiki holookoa kona hoJn hoomaha . :;■■■■■■■.■, ■■■-.■"■:. . • aoe, ke huiia kel» a me keia wa ana i hele ai, a ua ohiiia no e ia a pau. Huro hou a huro hou aku! Ke haanou la ka o Kakina ma o eia ka ka lahui oiwi ke pau I awiwi nui loa aku nei *a i ka holomoku e kakauinoa no ka hoohuiaina, a o ka hoohuiia aku ka o keia mau paemokn & Amerik« Huipuia ko lakon punj honua hookahi e palekana m mai oa K«pani, e komo ku« n n ka hoi ma ha ano hana a pau. Eleu io no ka hoi ua hoahui la o Sat»na ma: ka hoopunipuni. Aohe ia ano hana 1 ikeia a hiki mai i nei la. j Ma ko na oiwi aoao hoi, ua 1 ahona na Pake a me na Kepan; j i na poe Amenka o ke ano i j ikeia maanei, no ka men, ua j laule* like ko lakou n®ho apa. | Tna ua hilmai io ke Aupuui. a me ka auua hoohniaina no N na Haw&ii, uo keaha U hoi ke ka- ; hea ole ae ma ke koho e ! oaaopopo loa io a! ko Hawaii » nei hopena kalaiaina. Aole ]oa | • loa* iki ana ka maluhia kalaiI 4 «nl H&a* o kakon nei aia wa!e do | a l«aa k& hoomahna mni e ka j mtft a ka hapanui o ka !ahm e | hooholo ai a i makem&ke !oa a? j »o hoi. J Nui ka hohono a roe ka polo- . polona o uei wa, fia hoi a eia ka

kek.abi.poe e hana nei r*la]o o ke Aupuoi ke 9ku man nei 5 ko lakou inaii poo ae, i mea ka hoi e paa,inaa ai ma ka haue: Ina pela, na ekaeka io ne. Ua oleloia o keia ka kek&hi o na kuoau hoopii n na lala o na pualikoa paalu, 110 ka mea, ua ppkeia kahi ukn uuku e loaa aoa j 4 kahi poe o lakou me ka haaahooīkaika oaaoli oo i mea puhi kika | wp.le ia n.o a i-mea hana! ai hoi i i na pr>e palaualelo maluna ae o | lakou. He hana keia i ike ole | ia mamua, a eia ke ku nei ka ea i oka polopoloaa no lakou nei I raa ae i ka./ 4 noho mai 8 Hle'* ! iloko o ko lairou aahu oka heaaolele hoopalaimaka. Pehea hoi ia? A.ole loa i makemakeia ka nao hoohuiaina, a pela no h«i dq@ ka inea i oWloia e hookohuia mai «na o Adlmerala Waka T Kuhina no Amerika Huipuia i Ilawaii nei. Ua like no koea hoihoi o)e loa ia e like me ke kumuhaua & j h.6wa no i k& loihi t»ua ana o kona alelo maanei ma ia mea. Ina oia e hookohu io ia mai ana,alaila» « lilo uo ia i hana e hooma- } ma< > Iq*. aku ai i ka mahae o

wa iD»w««na o Am«rika a tni ka Uhui HawaiL * » ' ■■■■■-..- . .•■; ' ' •' £ia ke Aupuni ke kabea*tiei i n* kohokoho no ka hāna ana i ke alanui pali o Nuuanu, m© ka hoikeia ae hoi e na lahui Haweii, Amerika a me Europa ma ka o da poe ike ol# i na hanaliniA makaukau. He maunu keia no ko Auaerika Huipuia poe,: !oaa *i hoi ka rnea hoikeike a haanou ak* aoa o, eia nae, ua lohi loa eeia ipanao ana e haaa pela. Ua ike kahiko ia mai no ko lak*u

ii6i ix»h £0 epa t & e haua wale aku oo ®ohe e puoiia mai. He oūi oa ano e p«pehi ai ika pepoki a oaake kona mau ola eiwa.

I hoouooia ka o Hakawela a me Kini aku nei, i bo! e hiki ai ia laua ke haaa a ke liooikaika aku no' k% liookoe ana mankau wahi o ke Kuikahi Panailike. Ke hiki maihoiia ia laua, aohe eko ka moeuh&ne hoohuiaina polopoloua a lakou nei ae Ake nr*r mai hei mea h elua, alMila, » ka lakou nei wa ae pahn hana hope ]oa en«M aku ai, o ia ke knkuluia ae o k6kslii Mokaaina Amrrika Huwaii nfl 0 ke aupuni pauaUau {teritori} kn makemakeo tT.*!e a me poē hoa'loha, i hiki ai hoi ke hoohoka ak\; i na, poe i auamo pn al no o lakou o a ine IS$5, a ua ike e h uo boi nei ano olakou ma a* elakou

uih bku V» s e mo ke hli»lih imi- o K -ia , -ret'Ub»iika n'.ku it«'omHreil a"' a me ko f a kona poe ln:o da a uku liaua. Nr.i ko'lakon nei tua ae hauoli ua ikeia ium. ik-i ke Kuhiua ■o k-eia Aupuni oeha«\ e Peresidekh Alakiuil'* O makou pn n<v hoi knhi hiiuoli, uo ka mea, he hoik'e aoa aati ia i k» mānao iisaikhi rloko ona t;o kooa kulana, aele uae hoi ia ike ana uo ka hoihoi i keia Aupuui Ua okoa a ua inuaiao lor aku Lio ia. Eia na'e hoi, o ka mea i oleloia e nt. nupepa Amerika ua noi ke Aliiaimokn e ike ia Peresi-" deua Makiuile, a makou a'o hoi i hoifce aku ai he wa \ hala ae, ua hoikeiiī m»i uei e Kapena Pama 1 ke Kuo&oa uatnu a hon■p.ukaia ae'-i ka auwiua la Poaouo nei, aohe he oiaU'. Ua koho a

ua pu wa!e iu nnpppa, no ka ekeion ole .ke Alii aku, a mai ka la heohiki a Mkraki 27 ku uei, aol»e uoi e ke Alii i hoouiia. E hoole wale aku n• kb, f;ol?e e .hoolohoia mai eua iiupepa Hoku o W?.siuftou9, a e ke T\rib:une-a nie La paha o Nwloka, n» nupepa i ki pei r ve n.'i poe hoohrr"aiua. Nana n r > h >i i hoiue m«i tiei na hele aku o Keoni Pnk», i hiki iho i" o knkou uei, wh ke ano haioielo ne nn kii hooleleuka e pili ana uo nei, e hoikeike ana i kupono o„ko nei lioohuiia aku. Wahi no o kana hoike mai, ua*'hoike.ae ka mea liaiolelo i kon* ike ole loa i kana mea e kawailio af a ua lilo oia i mea Jhcakaaka a paheneheneia. Hilahila! Huhewa no hoi ua pae hewa 'laī . • J Ke noho tnal ie la no ka ke Alii uaē ka hana 4 me ka €keEQU a neen ole. Ua nui a ua lehulehu loa k-v na lioa'loha malaila e hana la nona. E like no "hoi me ia ano o ke Alii, pela e€Thoi paha kākou e ho >halike aku ai. Ua hiki mai nei a e& īwaena o kakou lie elelo paahana Aai Kalepoai m«i uei, i heīe mai nei e nana b e h&kile pono i ke ku lana o ko kakou mau paahana. Ina e hoomaopopo pono ia, aohe na oiwi'a me laole i hoihoiia, aka, o na Pake a me na Kepani, a olakou hoi na poe e hana nui nei no na luna oihaua o k&kou nel. Ke manaolana nei makōu e ike pono ana oia i nei mea. A hiki mai hoi i keia la, aohe soea j loheia i»ai uokahi moku» mahn Kaen» o ka h<4o aua tn& kana hu&kai ma ke aoo inoknkaua no keia Aupuni. Mhlih ha ua hala loa aku e hoohu i m« a « i .'i Auiērika Huipuia

no Hawaii nei,"iua hn\ « ae c»le ia ko lakou.nei raa te manao, | alaiia, bof]«kia', iiku koa kula a hiu ae i ka hae Hewaii iluoa o ia Anpuui ma Kapalakiko a- ma Saua Diego pahs. Auwe lvq ka hoi e, > weliweH!