Ka Makaainana, Volume VI, Number 24, 14 December 1896 — Page 1

Page PDF (925.54 KB)

Ka Makaainana.
BUKE VI - Ano Hou. Honolulu, Oahu, Dekemaba 14, 1896. HELU 24.

POINO IA OLA.
-
Lilo i ke Kai a Nalowale Loa i ka Hohonu.

                      Ma ka po o ka la 23 o Novemaba i hala, ma Pilaa, Kauai, ua lilo i ke kai a make o Joe Keawe Ono. A penei kahi moolelo no keia ulia pono: Ma ke ahiahi i hoikeia ae la, ua holo aku keia Joe Keawe, Kahaulelio, a me Kane i ka lawaia kukaula, a ia lakou e laweia ana a ua aneane hapalua po paha, ua hoomaopopo iho la lakou e ano inoino mai ana, oiai, e pa ikaika ana ka makani ma ke kukulu hema mai a e auiui ana ka moana. No keia mea, ua hiu ae la lakou i ka heleuma a kau na pea, a hookomo aku la no ka aina.
                      I ka hiki ana aku ma ka nuku o ke awa, aole no i ano ikaika loa mai ka nalu, a ua hiki no ia lakou ke hookomo, eia nae, me ka hooikaika nui lakou i hana ai a komo maloko o kuanalu. A oiai lakou e hoe ana, a e akona nui ana paha hoi no ka ikaika o ko lakou mau lala, o ia no ka wa i ili aku ai o ka waapa maluna o kekahi pukoa a paa loa. A i ka wa o ke kai i emi mai ai a ahuwale kela pukoa, o ia no ka wa i huli mai o ka waapa, a pau loa iho la lakou iloko o ke kai, a lawe aku la ke Koieie i ka waapa a me na pono a pau o lakou, a he hookahi hoe i paa mai ia Keawe.
                      Ua au aku la lakou a ku iluna o ka apapa a hou iho la i kela hoe iloko o ka malualua, a me keia mea lakou i paa ai oiai ke kai i ka hapalua o ko lakou mau kino, a e pii mahuahua mau mai ana ka ikaika o ka nalu. Ma keia wahi lakou i ku iho ai no kekahi mau minute, a ua hoea mai la kekahi nalu nui, a na ia mea i hoolana ae ia lakou a hiki ole ke paa iho, o ia no ka manawa o ke Koieie i hao aku ai ia lakou me ka ikaika a hiki i ko lakou kaa ana mawaho o ke kuaau. A oiai hoi, ua hiki no ia lakou ke ike aku kahi i kekahi, o ia pu no hoi ka wa i ulu ae ai ka hoomanao ana iloko o kekahi o lakou, aia no he kokua kokeke no ka wa pilikia, a o ia kana i pane aku ai i kona mau hoa" "Ano, i keia manawa, e pono kakou e haipule." A ua hooko io paha lakou ia mea aole paha; aka, eia Kana i olelo ai, -   "O ka me anonoi ma ko'u Inoa, Owau no e hana." A malia paha, o na me ai hoopakeleia ka i hoomanao - "aia no he wahi maha no ko ke Akua poe kanaka."
                      I ka pau ana o keia kalokalo ana, o ia no ko Kane wa i lohe aku ai ia Keawe e kahea aku ana ia Kahaulelio, "E kokua! E kokua!! a o ia no ka wa a ka nalu i haluku iho ai maluna o lakou a pau ka ike ana aku e kekahi i kekahi. He wa keia o kela a me keia e hooikaika ai nona iho, a o ka hopena, ua pae aku o Kahaulelio i kuaau a na ka waa i hoopakele iaia; a ua hora paha a oi kona au ana. A o Kane hoi, he wahi okoa no kona o ka pae ana, he aneane no paha e hora mahope iho o ko Kahaulelio pae ana, ua kiiia aku oia ma ka waa a loaa aku ua nawaliwali.
                      Ua pahola ae keia lono kaumaha i ke kakahiaka ana ae, a ua lehau ae o luna o na puu, a me na kahakai i na poe huli ia Keawe, a ua hoomauia keia huli ana no ekolu la mahope iho, aole loa i ikeia a hoopaeia ae kona kino. He kaikuaana, he makuahine, a he wahine a me na keiki elua kana i haalele iho mahope nei a me ka nui o na makamaka a me na hoa'loha e u aku ma keia aoao nona.
                      Ma ka la 3 o Dekemaba nei i malamaia ai he aha koronelo no keia make ulia, a ua hooholo na kiure ua make o Keawe ma ka lilo ana i ke kai a nalowale. Ua nui no na mea i hoopoinoia e keia ino nui, ua pau na hale i ke komo ia a hooneeia ku lakou mau kulana a ua haha loa aku kona mau manamanalima iloko o na loi kalo a me na mala uwala kokoke i na aekai.
G.L. PIILANI.
                      Makai Kula Enelani, Kilauea, Kauai.

-
Haule ia Kauwa Hoopono.

                      Mahope o ka waiho ma'i pokole ana o ekela Hairama, ua haalele mai la oia i keia ola ana i kakahiaka nui poniponi o ka Poalima nei, ma kahi noho o kona kaikuahine iwaho o Kulaokahua. No Puna, Hawaii, kona hanauia he 59 paha makahiki i hala ae, a oia no hoi ka hiapo loa o ko lakou ohana. He mau makahiki wale, no paha i hala ae ka make ana o kona makuakane.
                      Ia makou i lohe ai no kona ma'i i ke ahiahi Poakolu iho la, ua hele aku makou e ike iaia a e moe ana oia i ka eha ma kona wahi moe maloko o ka pa luakini o Sana Anaru, kahi ona i noho hana loihi ai me ka hilinaiia mai ka hiki ana mai o ia Ekalesia i Hawaii nei, he 30 makahiki a keu, a iloko o ia wa ana i noho hana loihi ai, he elua paha ona makahiki i kaawale ai e hoolanalana ma'i. He maihehe makapo ka ka i okiia ma kona kua ia auwina la Poakolu, a i kahi la ae i hoihoiia ai e ke kaikuahine iwaho. Ua nui kona mahalo a hilinaiia e na kumu a me na poe a pau o ia luakini, a oi loa aku no hoi iwaena o na opio. Ma na ano a pau, he oluolu a he laulea mau oia i kela a me keia mea ana i ike a i kamaaina ai. Iwaena o na poe a pau, ua kamaaina loa ia oia ma ka inoa o Iseraela.
                      Hora 3:0 o ia auwina la Poalima i hoea mai ai kona kino kupapau o ka hoolewaia ana a komo i ka luakini ana i malama loihi ai, a he makahiki no a oi kona lilo ana i hoahanau. Ua malamaia ke anaina pule kupapau e ka Bihopa o Honolulu, i kokuaia e ka Rev. V.H. Kiticata, a ua lawelaweia hoi ka hooponopono hoolewa e E.A. Wiliama a nalo kona kino koou iuka o ka ilina Waikiki o Maemae. Ke u nei nona kona kaikuahine, Misi Hake Hailama, a me ko lakou kaikamahine hookahi i luhi like nui ai a me na pokii elua, o Mose a me Solomona. Aloha no oia. Hala a nalo loa aku la ia hoa'loha oiaio o KA MAKAAINANA nei.

-
Uoia a Lilo i Hookahi.

                      Po Poaha nei, e like me ka makou i hoike ai, mauka o kahi noho o ka Rev. H.H. Paleka, ua uoia mai e ia o William H. Chunghoon (Uilama Kanahana) ia Misi Alo Akina o Kohala, Hawaii. He aha-ike ko kauhale o ke kane, ma Kauluwela, ma ia hope iho, a he papaaina mahope iho.
                      Ia po no, mahope iho o keia mare maluna ae, maloko o ka luakini o Kaumakapili, ua hoohuiia no e ka Rev. H.H. Paleka o Solomona Davida Koki ia Misi Esetera. U.K. Kuaea. Hora 8 i hiki aku ai laua, a ua hooko koke ia. Ua loihi ke kaliia ana a ua piha no hoi o loko me na poe lehulehu. O ka wahine opio, oia ka hookani ogana o ia luakini, a he haumana hoi na W. Tela. Na W. Tela i hookani ka ogana oiai ka oihana mare e hookoia ana. He aha ike ma ia hope iho ma ke kula kaikamahine o Kawaiahao, a he ahaaina ko kahi la ae ma Waikahalulu. Ua kau aku laua ma ke Kinau o kakahiaka Poaono nei no ka hoohala ana i na la mua o ko laua noho mare ana i ka aina o ke kane, ma Waimea, Hawaii.

MAU NO KE OHOHIA.
-
Luhiehu Kahua e Lohe i ka Puali Puhiohe Lahu.

                      O ka po Poalima iho la paha kekahi o na po oi loa aku o ka piha i ikeia o ke kahua o ka Hotele Hawaii, no ka hoolohe ana i ka aha puhiohe lulu a akea mua loa a ka Puali Puhohe Lahui mai ko lakou hoi ana mai nei. Ua kohoia ma kahi o ka 3,000 a ka 5,000 poe i hiki ae malaila o na ano a me na anuu like ole o ka lahui, o ka hele ia o ka piha a hookeke a hiki pono ole ke hou aku iwaena, pela no hoi o waho iho o na alanui. Aohe lua o ka piha i ikeia mamua e like la me keia. Ua hele no keia piha mai loko o ke kahua a iluna o ka lanai o ka hotele. Ua ikeia aku o Peresidena Kole a me kana wahine, ka Lunakanawai Kiekie a me kona ohana, a me kahi poe e ae o ke Aupuni iwaena e ke anaina. Malailo no na poe o na aoao kalaiaina nui a elua, mai na aloha aina a na hoohuiaina.
                      E like no me mamua, pela no hoi i nei wa, i ka hoike o ka lehulehu i ko lakou ohohia mau, i ka wa i pau ai o kela a me keia mele, ma ka paipai, uwauwa a me ka pio ana. Ua oi loa aku hoi i ka wa i puai okoa ae ai o na leo hiinoi, ua palena ole ka paiakuli i ka ua mea o ka nui o ka makemakeia. Ua lilo ka hoomauu a ka helelei kilihune ua o ia po i mea ole, no ka mea, ua akenui ka manao, a ua laki no nae hoi, aole i eloelo iho, oiai, iuka no kahi i hoopu mai ai. Na S.K. Kamakaia lakou i alakai. Ua lohe mai makou ua loaa ma kahi o $300 i luluia e na hoa'loha, a ua lilo ia mau dala no ka uku ana i ko lakou mau aie o ka hoi ana mai nei. Ina no paha hoi i heleia ae e kekahi poe i hilinaiia iwaena o ia lehulehu nui i hiki aku, he mea maopopo no ka loaa no o ia mau pihipihi, oiai, ua lehulehu no hoi na poe i hele aku me ka makukau, no ka mea, ua loheia he aha lulu. O ka makou, ea, ke hana hou, aku, mai hoopoina i ka ike ae iwaena o ka lehulehu, no ka mea, ke kuhihewa ole makou, aia no ke aloha ilaila kahi i hoopu ai.
                      Ua olelo ae na nupepa namu o keia ka ka lakou aha puhiohe a pau ko lakou ku ana, a e komo aku ana ka kahi o lakou i ka puali puhiohe o ke Aupuni. I ko makou noii ana aku no ka oiaio o keia mea, ua halawai mai makou me ka hooleia, oiai, aohe ka i komo ia manao hookauliilii iwaena a iloko o lakou.