Ka Makaainana, Volume VI, Number 23, 7 December 1896 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 7, 1896.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
F.J. TESTA (Hoke),
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, ma Waialelae, kokoke i Alanui Konia.
-
POAKAHI, DEKEMABA 7, 1896.
-
Aohe aloha aina oiaio e ae mamua o ke Aliiaimoku i au wahine aku la i nei wa o ka hooilo. Nawai la auanei hoi e hoole mai ka oiaio o keia ae la.
-
MAHIEHIE a lamalama na hiohiona o Kalani i au wahine aku la me ke ola kino maikai. Nolaila, aohe no a kakou mea e hopohopo ai nona a no kona ola.
-
HEAHA ke aloha aina oiaio? Owai ke aloha aina oiaio? He mau ninau kupono loa keia i ulu ae no ka manawa e nee nei e huai pau ia ae ai me na hoakaka maopopo loa.
-
OIAI ke Aliiaimoku ma kona ala au moana, e uwalo aku na leo pule o ka lahui no kona malama maikai ia a pae maalahi aku i o; a iaia hoi ma ka aina malihini, e hiipoi mau no kakou i kona aloha, me ke kalokalo aku hoi no kona ola maikai a hoea hou mai i ka aina nei.
-
KE manao nei makou he mea hewa ole no kakou ke kakau i na palapala kue hoohuiaina, ma o na Ahahui Aloha Aina lala a pau, a hoouna mai i ka Ahahui Poo ma Honolulu nei. Oiai hoi lakou nei ma ae ke liuliu mai nei, e hewa ole no paha hoi kakou ke liuliu pu mai a kue aku. Oia, e hana mai!
-
LAULIMA ae hoi kakou a pau me na kuahaua haipule a hookeai a na mahele kane me wahine o ka Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina nei. Aohe ia he manao hewa. O ka mea makemake ole no, mai no a hooko; a o na poe aloha aina hoi a pau i ku ka hoihoi iloko o ka manaoio, aole loa he mea hewa ke hooko aku. I hookahi manao a ola hou o Hawaii nei.
-
PUIWA a hikilele ka lehulehu, a o na poe o ka poai hoohuiaina ka oi loa aku, no ka ke Aliiaimoku huakai o keia wa o ka makahiki no Amerika Huipuia, a malia, o hala loa aku no i Europa. Ke kahaha nei lakou a me ka hopohopo pu, no ka mea, aohe i maopopo ka manao o nei huakai i nei kau o ka hooilo. E puiwa nui no paha hoi a he poe kolohe Malia paha na ka la mahope aku e hoike mai i ka puana a ka moe.
AOHE KAHUA NO KA OIAIO
-
Nui ka wawaia ma o na lawe olelo ana a kekahi mea i ake no kona paiia aku, e hoopuka ana i na olelo kupono ole a e hoahewa ana i ke Aliiaimoku no kona haawi i kona ao a hooikaika ana iwaena o na elele o ka Ahahui Aloha Aina e koho ia J.K. Kaulia i Peresidena Nui. A ma ka oili ana mai hoi o ka wahaolelo a ka hoa'loha R.W. Wilikoki i haule ma kela koho ana, he mea hoi i makemake e lilo i alakai, i ka la a me ka helu mua no, ua kuhi ano hoonalonalo ae oia i kona manao - i koho ole ia ka oia i Peresidena Nui mamuli o na hana pahele a hoowalewale a kekahi wahine ma ke kulana kiekie e noho ana ma kekahi hale, "aole he hale e ae, aka, he hale kakela, a o ka mea o loko, he aliiwahine oia no Aigupita holookoa." E ka lahui, aohe kaona e ae o keia, o ko kakou Aliiaimoku no nei e hailukuia nei, ka mea hoi a kakou a pau i aloha paulele ai.
Minamina loa makou no keia lawe olelo ana a me nei kipehi ana i ka mea i hala ole. A ka i no paha hoi ua lawa me ia mau olelo ana, aka, ua hoike pololei mai no kahi mea i pili a kuleana i ua hoa'loha la o makou ua lawe hoowalewale ia kekahi mau ele e imua o ke Aliiaimoku, a ua aoia mai e like me ka puana i i keia i ka La Kuokoa nei. Aole o ia wale, aka, ua hoikeia mai ua kakau palapala pololei ka ke Aliiaimoku i kekahi o na elele. He mau olelo hoehaeha manao loa keia ma he oiaio. Ina ua hoike kekahi mau elele kakaikahi i pelukua e like me ia ae la ke ano, he keu lakou a na poe wahahee loa, e hoike maoli mai ana no aole loa ke aloha aina oiaio iloko o lakou, no ka mea ua kupono ole loa lakou e hilinaiia aku me ka paulehia.
Ia makou hoi i noii pono aku ai no ka oiaio o keia mau mea a pau i kuhiia ua hanaia e ke Aliiaimoku, ua hooleia mai aole loa he wahi kahua iki no ka oiaio. Eia no me makou na inoa o na elele i hele e ike i ke aliiaimoku mamua ae o ka la koho, a me ka inoa o kekahi mea okoa ae i hele ike aku no ka manao e loaa mai na kokua ana. O na elele i hele aku ai, ma ke ano makamaka no ia, a he hookahi nae hoi o lakou i hoike mai ua hoole loa ke Aliiaimoku i ke kokua mai i kekahi mea hookahi, aia no ka ia i ka mea ka lahui e hooholo ai, a o ia ano like no ka pane i loaa mai i kela mea okoa ae. E hoikeia aku no ia mau inoa ke hoea mai he wa kupono, oiai, ua ae mai lakou ia makou e hana aku pela; aka, ina no hoi aole, aole ana no, a no kahi wa okoa aku ia. O na hai luku ana i ke Aliiaimoku e like la me keia ano, he mau hana hilahila ole loa ia, a ua kupono wale no na kekahi mea hohe wale, i hiki ole ke paio me na poe o kona ano iho, aka, hookau hewa wale aku no i kona inaina maluna o kekahi wahine i kaawale a i hemolele loa mai na hookauhihiia aku o keia ano hoohilikau ae la.
-
E LOKAHI, MAI MAHAE.
-
Ua manaolana makou i ka wa i hoopau loa ai o ka Aha Elele o ka Ahahui Aloha o ka Paeaina nei i kana hana i ke ahiahi Poakahi i hala, ua pau la hoi ia hana iloko o ka maikai a iliwai like o ka manao. Eia nae hoi, mamua ae o ka hookue ana, ua nui ka wawaia ae ia auwina la e ku ae ana he ahahui kalaiaina hou malalo o kekahi alakai okoa aku, a e puka ae ana hoi he wahaolelo no ia aoao, o ka manao nui nae o ka hoomahae i ka ahahui i ku mua a ikaika, a me ka lu ana aku paha hoi i ka anoano o ka hoomahae a hoomokuahana iwaena o ka lahui. I ka lohe a hooiaio pono ia ana ae o keia lono, ua lilo ia i mea hoehaeha loa ia makou, no ka mea, aole o ia ano hana hoomahae a hoomokuahana ka mea pono no kakou i nei wa. A oiai no hoi, eia no makou i ka wa mawaho mai o ka pohai kalaiaina o ka Ahahui Aloha Aina, aka, e hana like ana no nae hoi no ka manao hookahi e kaunuiia nei e ka lahui, ua manao makou he hana waiwai ole keia i hoouluia ae i ka la o ka ino. Ua hilinai a na manaopaa makou aole loa keia o ko kakou wa e paio a e paonioni ai kahi i kahi, oia hoi, ia kakou iho no, aole hoi ia hai a ia waho aku. He hana keia i hoike ae i ka nawaliwali a me ka nele o ka aoao hoomahae i ka noonoo mai kai, me he la ua ulupuni i ka inaina no ka haule ana.
O ka makou wale no, aole o keia ano hana hoomahae ka mea pono no nei wa, aka, o ko kakou lokahi a huki like ma na ano a pau a i na wa a pau iloko o ke kupaa mau, e like hoi me na ao ana a makou ma na helu mua aku nei. A ua hauoli nae hoi makou e hoike ae ua lilo ole no nei hana i mea e hiki ai ke hoomahae io ae a ke wawahi aku hoi i ka paia pohaku paa i hele a kumu a kawowo. He mea oiaio loa e lilo ana keia wahi oehu iki o ka puoho ana ae i mea nui i ka aoao kue lahui, eia nae, ua manaolana makou e lilo ana no i mea hoomaopopo ole ia iwaena o ka lahui. E hoomau i ke ku paa ana a me ka hana like no ka pahuhopu hookahi, a mai nana a hoomaopopo aku i na ano hoeueu waiwai ole, a "e alu like ka pule ia Hakalau," "i hookahi ai wai o ka like" i na wa a pau a mana ano no a pau loa.
-
"HAEHAE KA MANU!"
-
Malia no ko ke Aliiaimoku hele ana i ka paina La Kuokoa ma ko J.K. Kaulia hale, e like me ka makou i hoike ai ma ka helu i hala, ua kuhihewaia ua hooikaika oia no ka moho i kohoia a puka. Aohe no he koho lalau a kuhihewa aku a koe mai.
-
Wahi o ka J.K. Kaulia hoike mai ia makou, ina no aole oia i kohoia, e malamaia ana no kela paina a me ko ke Aliiaimoku hiki ae no ilaila, a pela no hoi me na elele o ka lahui. Ma ko makou maa hoi no ka makamaka, he mea mau no ia nona, o kona hoomanao ia ia o ka aina i na makahiki apau i hala ae. O ko ke Alii konoia ana, he mau la ia mamua aku o ka la o ka hana.
-
O kekahi hoi o na hoopunipuni haalele loa i pakaukau hele ia ae, o ia ka hoounaia o na kaapio e kii i kekahi mau elele a lawe aku imua o ke Alii. Ke aa aku nei KA MAKAAINANA i na elele i kiiia ma ia ano e ku hoike ae ia lakou iho imua o ke akea a me na kahukaa pu o na kaapio.
-
Ina o J. Heleluhe, ka agena o ke Alii, ka mea i manaoia, alaila, ua hili hewa no ka pahuna. O ka makou e hoomaopopo nei, oia ka mea nana i waiho aku i ko R.W. Wilikoki inoa i moho imua o ka Aha Elele, aole loa o kekahi mea okoa ae. Ua lawa loa ia no ke kinai loa ana i na olelo huhu a inaina makehewa.
-
Eia nae hoi, i ka la ke Aliiaimoku i holo ai no Kapalakiko, ua ike maopopo ia makai o ka uwapo, a pela pu no hoi iuka nei mahope iho, i ke ano kukule a lomaloma o ua kanaka, a o ia hoi ka kekahi o na elele i hoike mai ai ia makou - "Ua luheluhe na pekekeu o ka manu." Na ka lehulehu no e koho mai ka mea nona ke kaona o keia ae la.
-
Haohao nae hoi makou, heaha la hoi ka mea o ka luheluhe ana? Aole ia me makou, aka, aia no ia me ka mea i luheluhe. O makou kahi i hoomaopopo aku i ka lohaloha.
-
I luheluhe nae paha hoi i kona ui ole ia ana aku. Pela paha. Hookahi mea maopopo loa, ua hala aku'la ke Alii no ka aina e me ka maopopo laulaha mua ole, koe wale no iwaena o kekahi poe kakaikahi loa.