Ka Makaainana, Volume VI, Number 20, 16 November 1896 — Page 8
This text was transcribed by: | Jacob Rosen |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 16, 1896.
[Mai ka aoao elima mai]
kona lahuikanaka, a ua ike ole hoi makou i kahi i hewa ai o ka lakou uwalo ana aku iaia mamua o kona holo ana mai no nei. Aka, o ka panina hoi o ko ka makamaka manao no ka "anatomia" o ua palapala la, ua mamao loa ia mai na kahoaka oiaio o ka manawa e nee nei. Ae, he puupuu nui io no kela i nouia aku, eia nae, aole ua Ku hina la i eha a i uli na maka, no ka mea, eia i o kakou nei me ka hina o ka lauoho a me ka umiumi kahi i imi mai ai i ka pono uweaolelo no Polena a me ka haha pu ae no hoi no ka hoohuiaina.
A no ka mea hoi e pili ana i ke kumukanawai elau-pu o 1887, o ka makamaka no ka mea i oi aku o ka ike; eia nae, ua aa loa ma kou e waihoia ka ninau no ko Hawaii nei hopena kalaiaina malalo o na hoakaka ana o ua kumukanawai la. Oia, ho ae kakou imua a i ka pahu balote. A ina aole, e pono e hamau loa.
O na ohua palemo no nae hoi a elua ka i eha loa no kela palapala a ke Kuokoa i niniau loa ai, a me ke kuhi okoa ae no C. W. Akepoka i haku. Pela paha, ua koe aku ia ia makou, oiai, aohe makou i maopopo ia mea; eia nae hoi, ua make lana a elua i ka eha. E noke wale aku no i ka hoino iaia, aohe e palahinu iho. Iaia pu me lakou a ma ko lakou aoao, he mea alaia oia a me kona hoahanau kaikuaana e lakou, aohe mea ino e hiki ke hookauia aku. I nei wa hoi, ua ino loa ia. Kupaianaha no hoi paha.
E hoea mai ana paha hoi o Pi Ki Keoni ma ka Auseteralia mai o keia la. Ua lawa oia ma ka imi dala ana (i loaa ole iaia) no keia Aupuni. Ke hoea mai ka oia, wahi a ka oleloia, e hoi aku ana oia i kona wahi kuleana o ke kuai ana ma Kualoa aenei a he kanu kapiki ka hana a hiki i kona la e hooluolu ai a hoi aku i ka opu o ka honua. Auwe no ka hoi e, aloha ino!
Ua loaa iho nei he hoa e paio ai no ua o Pi Ki Keoni maanei, oia o Kale Kuke. Ua manao o a he mea pono e haawi hou ia aku i manawa nona e huli dala ai. Ke kuhihewa ole makou, he hoa kaana pu paha hoi laua no ka pomaikai e loaa mai ana ma kela hana. Ae, ina e hooloihiia aku ana ko Polena manawa, e pono no hoi paha ke hooloihiia aku ko ia nei. O ia ke kaulike.
No kahi wa i hala ae ko makou kiai mau ana i na nupepa lehulehu no ka hoolaha a ka Luna Helu Auhau no ka wa e hamama ai o kana mau @ no ka hele aku o na poe i hana palapala paihakahaka e nana pono iho i ko lakou heluia ana, eia nae, aole loa makou i ike iki. Ua poino ka lehulehu mamuli o nei ano hana, oiai, o makou no kekahi i ake e ike i na buke.
E ole no e hele okoa makou i kahi o keia mau la iho la, ike ai, a o ka Poaono nei ka la hope loa no ia poe. Mahope mai nei, e paa loa ana ka ka Luna Helu Auhau i hoopii ai mai ka waiwai io i waihoia aku ai. Ia makou nae hoi i ninau aku ai no ka ike ole ia o ka hoolaha, paneia mai ana ua pai hele ia ma na alanui. No makou iho, aole loa makou i ike iki i kekahi o ia mau pepa hoolaha.
Ika makou nana aku, me he ano hana la keia no ka makemake ole e komo ae na hoohalahala, i oi loa ae ai paha hoi ka pomaikai o ke Aupuni no ka pii loa ae o na helu waiwai ana. Ua maalea no, eia nae, aole i lawa loa. I na au i hala, he hoolahaia ma na nupepa, a i keia au hemolele hoi, eia ke apoipoi ia nei. Malia, e hiki ana i ke Kuhina Waiwai ke hoakaka @e.
Hoike okoa ka olohaka o ko ka waoakua poe kamalii, no ko makou koho ana ka i ka waiwai io o kela buke moolelo a makou a J. K. Kamakea i lawe ai a hoonalowale me ka manao kolohe, apuhi a hoohoka mai paha hoi ia makou. E kala no makou i ike ai he 25 keneta (hapaha) wale no ke kumukuai o ia buke. O ke kumu i pii ai o ka waiwai io, oiai, mahope iho o ka unuhi a hoopukaia ana o ia moolelo ma keia nupepa, ua lilo ia i mea paahana, a pela no hoi i pii ae ai ka waiwai io o ia wahi buke, i an@ ole paha hoi i ka manao o aihue ma. Ia makou a i na poe noonoo e ae, he mea nui ia, oiai, ua hoohanaia.
Mai oi loa aku ka waiwai io o o kela wahi buke o 25 keneta wale no, ina aole i komohia iho ke aloha hoakanaka iloko o makou no ko lakou kanaka a lakou i oni ole ae ai na au e kii a e unuhi iaia mai kahi paa aku. Ua hoao makou ma na ano a pau e kokua aku i ka mea i hanaino wale mai ia makou, i hiki ole loa hoi ia lakou a pau ke hoihoi mai i ko makou hooluhi wale ia. O ua o Kapu no ka i ike, ina aole makou i kokua iaia, e kala kahiko oia i noho ai i Kawa no ka lawe aihue ana i na @ala a Z. S. K. Kaki@a i hoouna mai ai iaia no kekahi hana pai aole nae hoi ua hana la i hookoia aku e ua kolohe la.
Pela io no, he hapaha wale no ke kumukuai o kela buke, eia nae, ua loihi ka a-i o J. K. Kamakea i ka huli i na halekuai buke o kakou nei a loaa ole, kauoha okoa ia aku nei iloko. Iua paha aole ko makou aloha, ina la me neia, ke noho nei oia ia loko o Kawa. Nolaila @o, ea, ua pololei no ka makou waiwai io i koho ai, a i ole no hoi, ua uuku loa no, oiai, aia aku no paha iluna loa ka pono. E ninau iho no i ua o Kamakea.
KELA A ME KEIA.
He kauoha ka ka Hui Kalaiaina aia ma kahi okoa ae o keia helu.
Nui ko Kuhina Poka hookipa a hoolauleaia e ko kakou poe hoohuiaina.
Aaki huihui ka hoi ke anuanu o keia mau po iho la, mai ka po Poaha m@i.
Ia makou e puka aku nei, aohe i ikeia aku a i loheia mai hoi no ka mokumahu Auseteralia.
Ekolu mokumahu au moana nunui o keia la, oia ka Auseteralia, ka Miowera a me ke Kulanakauhale o Pekina.
Poaono nei, imua o ka Aha Kaapuni, ua aeia ke noi oki mare a Beni Panagelinana a me Luisa R. Anaru mai ko laua mau kokoolua mai.
Awakea o nehinei i ku mai ai ke Kinau, i awiwi mai nei i na poe mahiko no ka lakou halawai mau i ka la apopo. Kakahiaka Poalima iho oia e holo hou aku ai.
Ma ka hookuku kinipopo wawae o ka auwina la Poaono nei, iwaho o ke kahua mau, ua lilo ke eo i na keiki o ke kaona nei kue i na poe o ka Regimana Ekahi.
He halawai ka na poe ona mahiko me na Luna Helu Auhau i ka hora 10 o nei kakahiaka, no ka ninau a hoomaopopo ana i ke kumu o ka hoopiiia ana ae o na helu waiwai a pau.
He hale noho nui a maikai ka i pau i ke ahi i ke aumoe Poakolu nei. Ua hele na mea noho o ka hale i ke keaka o ia po a hoi aku, ua lilo i puu lehu, ua pau na pono nani o loko, a he mau mea ano ole ka i pakele mai.
E noho ana ka Papa Hoopii Auhau i ka hora 1:30 p. m. o keia la ma ke keena o ka Aha Apana, no ka hoolohe ana i na hoohalahala auhau. Aole paha e nui ana, no ka mea, ua maalea ka Luna Auhau Nui i keia makahiki.
Emoole aku nei no nei huakai a ka Bihopa o Honolulu, no ka mea, i ke ahiahi Poalua, la 3 nei, oia i pae mai ai ma ka Malulani. I Lahaina koke aku no kana huakai a ua bapetizoia e ia he eha poe keiki liilii i ka La o ka Haku.
He aha hoolaulea ko luna o ka mokukaua Adamu i ka auwina la Poalima, la 6 nei. O ka hope loa ia a huli aku oia no Mea Ailana i kahi la ma nei mua iho, i hakalia wale no i ke kali i kona pani, ka mokukaua Aleti, i ke ku koke ole mai. Na ka Hui Kawaihau na leo mele.
He ahi ka i ikeia e puuohu ana iloko o ko H. Hakafila Ma ahua lanahu i kai o Ainahou i ka hora 10 a. m. o ka Poaono nei. Ua hoounaia kekahi kaawai e kinai, a hele no hoi a awakea, maopopo loa ka pio me ka hoohiolo ole i @a ahua la. Ia makou hoi e puka aku nei, ua pio loa.
Hora 6 o ke ahiahi Poakahi i hala i ili ai ka mokumahu Lehua ma kahi kokoke loa i ka hale ipukukui, a no elua hora kona paa ana a hemo no hoi. Ua hooinau aku no oia ma kana huakai no Hawaii me ka poino ole.
Me he la ka hoi o Baraiana ka i kohoia mai nei i Peresidena no Amerika Huipuia, no ka mea, he keu a ka lohi o ka Auseteralia. Ina paha o Makinile, kuupauia kona holo a ku koke mai, oiai hoi, he poe Repubalika kona mau ona.
He kuai hoemi nui ko ka Halekuai Kalahiki ke hiki aku i ka Poakahi, la 30 o Novemaba, a e hoomauia aku ana a hiki i ka po o ka la 24 o Dekemaba, 1896, i na waiwai o kela a me keia ano. Eia ka wa, e hele nui ae, a e ike ia kakou oiwi ponoi iho.
No ke kolohe o kekahi Pake pakaukau iʻa o kai o ka makeke ma ka awiliwili ana ae i na iʻa hou me na iʻa kahiko a kau ma ke pakaukau no ke kuai aku, ua hopuia oia e Agena Keliipio o ka Papa Ola. Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, ua ae aku ua Pake la i kona hewa a ua hookauluaia kona hoopai.
Aneane e pau loa na halekuai o na Kepani i ke paniia ma ka la kulaia o lakou no ka hoomanao ana i ka la hanau o ko lakou Emeperoa, a ua hoohiwahiwaia hoi kekahi mau wahi e like no me ke ano mau ia lakou. Ua paihi ae ka mokukaua Adamu me na hae like ole ma ia la mai mua a hope.
Ua hookahakaha paikau ae na Makai Kumau i ka@ahiaka Poaono nei ma Halealii Kuea, malalo o ke alakai ana a Kapena Poo Paka. O ko ka Halepaahao o Kawa poe kiai kekahi i hui pu ae me lakou, a e lilo aku ana ka hoi ia i mea hana mau na ko laila poe a me ke kiki pu pololei mau no ka hoi kekahi.
Poino ka pualikoa oi ma ke kiki pu pololei, o ia ke Komopani E, i na Makai Kumau i ka auwina la Poaono nei, ma ka hookuku ki pololei makai o Iwilei. Ua loaa i na makai he 400 a he 381 hoi i na koa. Ea, pii no ka hoi na makai, a haule ino hoi ka weli o loko, iwaena o na koa.
Ma kela huakai o ka Malulani i heihei ai me ka Iwalani no Lahaina, ua hookeleia aku no ka moku mua e kona Kapena Elena a ua lele ae oia ma kekahi awa o Kona Hema no ke omaimai o kana wahine. Ua holo pu aku no me ia ma ia huakai like o Kapena Ka@@kaua o ka mokumahu Keauhou, a nana hoi ka Malulani i hoihoi mai.
Hoopunipuni ko ka waoakua poe, aohe i helelei mai na hoku o ka lani. Kaa e no ka ike ia lakou o ka puka ana i ka Poalima, no ka Poaono nae hoi ka pepa, no ka ke Akua hana hoopahaohao i manaoia ai no ia po, oia hoi, na hunahuna e helelei iho ana mai ka huelo mai o kekahi hoku welowelo. Hoo make@ka no hoi paha kamalii.
DR. SLOGGETT
(KAUKA SOLOGETE)
Kauka Lapaau me Oki
Kokoke ma kahi noho o H. W. Schmidt, Esq., Alanui Beritania, Manamana.
O kona makaukau loa, aia i na Mai o na Maka, Pepeiao, ihu a me ka Puu.
nov 16-2m