Ka Makaainana, Volume VI, Number 17, 26 ʻOkakopa 1896 — Page 5

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, OKATOBA, 26, 1896

            makaukau.  O ka nupepa Ahailono ka hooikaika loa nona, me he la he hanaiahuhu, aka, o kona malihini kekahi mea kue loa iaia.

            No na Kona mai nei ka lohe no ka hele maoli no ka o keia Uuku e hooikaika kino no kela kulana, e hoike mai ana he pololi oihana okoa no kona.  Ke pae ka iuka o ko laila mau awa, ua hele me ke ano pelo a minoaka iwaena o na kanaka me ke aloha aku i kela a me keia, a me ka olelo pu aku he aloha oia ia lakou.  Maalea no la!

            Me ke kuhau a kaukaulua ole iho, ku ae no ka e haiolelo nona iho, e pai ana i kona makaukau loa no kela kulana, a pau ia, hoino aku i na poe i oi ae ka makaukau i kona, alaila, onou aku i na palapala hoopii no kona hookohuia, aohe nae he apoia.  Hilahila ole no hoi la.  O ka hana maikai nae hoi ia, o ka hoomaopopo ole iaia a me na poe malihini e ae o kona ano.

            Wahi mai nei a kekahi lono no Pi Ki Keoni, he omaimai kona ma o a aia oia a me kana wahine ke u hoi mai nei.  Aole keia a he omaimai @@le no ma ke kino, aka, ua pau pu no a me ka manao, no ka hiki ole ke loaa iaia o na dala ana i hel@ aku nei e imi, ana hoi i kaena mua ai maanei ua hiki loa no ke loaa iaia ma ka huli komohana o na Mauna Pohaku.

            Ua ae aku nei ke Aupuni i ka hooloihi ana i kona manawa a Novemaba 2@, eia nae, he mea waiwai ole no ia, no ka mea, aole no e loaa mai ana iaia.  Ina he manao ko ke Aupuni e hoohuihui i na aie a pau, o Novemaba 1 ae ka manawa e hoike aku ai i na poe paa @ona ma Enelani ia manao, oia hoi, he eono malama mamua ae o ka manawa.  Mahope aku o ia wa, aole loa e hiki ana.

            Hoole loa ko Nu Ioka poe piepiele dala, aia ia ma ka hikina loa aku o na Mauna Pohaku, i ka hooloha a ae mai i ka Pi Ki Keoni koi aku.  Ike i kona nele ilaila, ua hoao aku ma ka palapala a ma ka telegarapa ma kela kapa o ka Moana Atelanika, iwaena o kela poe Pelekane ana i hoino loa ai, a o ia like ana no ka nele.  Pela oia i ma’i ai ma ka manao

            E hoi mai ana oia @@e ka nele, a pela no hoi e ko ai na hooiloilo a KA MAKAAINANA nei. Aohe no e kala makou i hoomaopopo ai aole oia ke kanaka e loaa ai, aka, he hookahi wale no kanaka e hiki ai ke loaa, oia o Konela Keoki Makapeleua.  Ha@@u aku kakou i hope, i ka wa o kela aie lahui o elua miliona, oia ka i hoounaia a iloko o eono pule wale no, ua loaa mai iaia ka aeia no ka lawe aku i ka huina o na @ona i makemakeia, a ua ikeia ka loaa io ana mai.

            Oia no ka hoi ka amea a ke Kuhina Waiwai i manao ai e hoouna e kii dala, aka, hooleia nae hoi kana bila kanawai i waho aku ai imua o ka Ahaolelo e o na ope loea ma na hana pili dala.  Ua onou ae ua poe la he bila hou ma kahi o ka mea i hooleia, a malalo o ia o Pi Ki Keoni i holo aku nei a e hoka mai ana.  O ka hua ae la keia o ka noeau o kela Senatoa Eli luawai a me na pookoi e ae i uhai aku ma kona meheu.

            He mea maikai io no paha hoi no kakou ke loaa mai keia puu dala i manaoia no ka hoohuihui ana i ko kakou mau aie lahui a paa malalo o hookahi ukupanee e uku ai, eia nae, ua ino ka maunu a Pi Ki Keoni o ke kupalu ana.  Ua ino mai la ke kulana hilinaiia o keia Aupuni mika @ele ma Nu Ioka a ma Ladana, e hoike mai ana no hoi aohe no lakou nei ma ae i hoihoiia a i hilinaiia.  Aia no a maopopo loa mai ka @oao no keia ae la.

            Ua hoikeia mai ia makou mamuli ka o na hoaiai ana a kekahi hoaʻloha o ka lahui a me ke Aliiaimoku ia Kuhina Damona no ka pono e huikala piha loa ia ae o ke Alii, ua noonoo ke Kuhina he mea pono loa io no ka ia e hanaia, oiai, ua hooko ke Alii i na mea a pau i hookauia aku maluna ona.  O kekahi ka o na mea i hoaiaiia aku, ina paha he manao holo ko ke Alii i na mokupuni e ae, a i ole ia, i na aina e paha, a ke hoole ke Aupuni, e lilo no auanei ia i mea e wahawahaia ai o lakou.  Ua ike koke ke Kuhina i ka pololei o neia mau hoaiai a hooikaika oia e haawiia ka huikala piha.

            Wahi hou mai no o ko makou lohe, ua mahuihui o Kuhina Kupa no nei mea, a oiai hoi, e holo aku ana oia i ko na aina e, ua makemake loa oia nana nei kumuhana e hapai.  I ko Kuhina Damona lohe ana ka i neia iini o Kuhina Kupa, ua hookuu aku oia a o kana hoi ke kokua aku ia manao.  Pela io no ka mea i ikeia, e like me ka hoike ma kahi wahi okoa ae e keia helu.

            Ke hoomaopopo ae kakou, he hana hiwahiwa keia a Kuhina Kupa i noi ai e huilakaia kona haku mua ana i kipi ai; a oiai hoi, e holo aku ana oia i ko na aina e i keia la, ua makemake oia e ukali pu aku nei hana maikai (?) ana ma kona meheu, i mea pai@uu hei @ana ma na wahi ana e kipa aku ai, e hoike aku ai paha hoi i ka manao mai kai iloko o kona umauma, a me ko lakou no paha hoi a pau, no ke Alii a lakou i ahewa ai no ke kokua kipi.  Ua aniani wale no oia ia makou.

            A he hana no hoi keia nana paha hoi e manao ai e hoikeia aku ai i ka lahui, i wahi mea hou no na ka lahu e maliu a e mihimihi aku ai iaia, no kana hana maikai i hapai ai ma ke noi ana e haawiia ka huikala piha i ke Aliiaimoku.  O ka makou ao no nae hoi, mai no a puni aku, no ka mea, o ka mana a me ka paiia aku kona akenui loa.  E akahele iaia, he moo nahesa maopopo oia.

            Ua hilinaiia e loaa ana he kueia no keia manao huikala, eia nae, aole na poe kue i manaoia i hiki ae, a malaelae ai no ka haua a ka hapanui ma ka aoao kokua me ka lokahi.  O ka ke Kuhina nae paha hoi ia e lawe aku ai i ko na aina e a hoomaikeike aku i kana hana kokua aloha o ka hooikaika ana no ke Aliiaimoku.    

            Kupaianaha no hoi kekahi mau lawelawe hana a na pooalakai o ke Aupuni.  Mahope iho nei o ka hoole ana o ka Aha Kiekie i ke noi a na Pukiki hoohaunaele no ka loaa ana e kekahi olelo ike hou i manaoia he mea nui, ua hoouna nui nui ia lakou i Kawa, a oiai hoi malaila, na hoomakaukauia he palapala hoopii e noi ana no ko lakou huikalai, a mamuli hoi o ke koi a na hoaʻloha o ua poe la, ua ae aku ka ka Loio Kuhina i ko @a kou hookuuia mai mawaho nei malalo o ka @elaia.

            Heaha la ko ka Loio Kuhina k@leana e hana pela, mahope iho o ka ka Aha Kiekie hoole ana i ka hoohalahala a ia poe? O ka pololei maoli malalo o na kanawai, o ka lunapaahao wale no ka mea kuleana maluna o lakou, aole loa hoi o ka Loio Kuhina.  He oiaio na ka Loio Kuhina lakou i hoopii, aka, ua ahewaia mahope iho o ka ookolokolo pono ia ana e like me ke kanawai.

            A he mea oiaio no hoi aia ka lunapaahao o Kawa malalo o ka Loio Kuhina, eia nae, he kauwa hooko aku oia i na hoopai ana a na Aha a he mea malama hoi i na kino o na poe paahao e waihoia aku ana e na Aha malalo o kona malu.  Ma ko makou manao, ke pau ka ka Mana Hookolokolo hana ana i ka hihia o kekahi lawehala a ahewaia, aohe manao o ka Loio Kuhina e hookuu ai malalo o ka bela koe wale no ka Ahakuka Malu ke huikala ae.  He hookahua hana inoino keia a ka Loio Kuhina i lawelawe @@ i mea alakai nae paha hoi no nei mua aku.

            Pela no hoi iwaena o na Makai Kumau, ua kaihi ae kela kapena ho@h@i bipi i alehe ilio iho nei i ka mana hoopau o ka Ilamuku a me kona Hope a hoopau aku nei i kekahi makai i kekahi o keia mau la iho la, o ke kumu ka no ka maʻi mau.  I ka hoihoiia ana aku o na pono i ka Halewai a o ka hookohu hoi i ka Ilamuku, ua ulu he kumu e haohaoia ai, a i ka ninauia ana o ua kapena alehe ilio la, ua hoike aku oia na ke Kapena Poo i kauoha iaia.

            Ko ole makou e kuhihewa, malalo o ke kanawai e pili ana a me na rula o ia Oihana, aohe ke Kapena Poo i ikeia he kuleana hoopau kahi on a.  Ma ko makou manao, he hana hookiekie keia @@@ o ke kaili ana ae i ke kuleana o kona mau poo ae ma ka oihana, a o ke kauohaia ana mai o kela makai e hoi hou aku i ka hana, he hoohoka maopopo ana mai ia iaia a me kona lalo iho.  Aloha ka maʻi ana o kahi mea he hewa ia nona e kupono ai e hoopauia, aka, he ulia ia i hiki ole loa ke paleia aku ke hiki mai.

            Ua loha mai makou eia ka ka Hui Makeke Hawaii a D. W. Mahuahua e noho luna nui nei ke manao nei e auamo ae i ka oihana hoolaha a hoopuka nupepa, a o ka ohakulai o luna lilo loa aku nei ka nupepa a ua luna nui la e manao nei e hooikaika a mahuahua ae na poe lawe mai loko ae o na lala o kona hui.  Ina he oiaio keia lono, ke ao aku nei nei makou i na lala o ia hui mai no a hoohoa a hoohuikau aku me ia ano hana.  He oihana na@ mai kela i ka waihona, a o makou mai no ke kamaaina, a mai no a puni wale aku ao i na mali leo ia mai e kekahi nahesa.

            A ke ao aku nei no hoi makou i ka makamaka o ua hui la, mai no a hoao e @@lo aku ia hai, me ka hoike aku he 300 wale no poe e lawe nei ia ohakulai, a maluna o ia wahi heluna wale no i mano ai e aie, i hiki ai ka ke kuai aku i mau ope@pepa, alaila, hoala ae i nupepa pula la.  Ina pela io, ke hele loa aku ia i ka lapuwale.

            Me ko ka lehulehu hoomaopopo mua ole, ua manao kekahi mea kakau o ke Kuokoa he mea pono ole loa ke huikalaia ke Aliiaimoku, o loaa auanei hoi he mea na ka hapanui o ka lahui e hoonaa@kola ai i ko lakou aohe wale mai no a huikala wale ae la no.  Ka lapuwale no hoi o na lapuwale, e hoi aku ana no kaua mau olelo a pan@ oia.

            Lilo e no i nei lapuwale ke kohokoho mai i ka ka lahui mea