Ka Makaainana, Volume VI, Number 17, 26 October 1896 — Page 4

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 26, 1896.

=========================================

 

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE

===================

F. J. TESTA  (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.

Wahi noho, ma Honolulu,

KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale,

kokoe i Alanui Konia.

=========================

UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa...................................  .15

10 Inoa..................................  .20

Maluna aku o 10 Inoa ........    .25

Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho,

alaila, loaa he pepa aia me ka uku ole.

======================

POAKAHI, OKATOBA 26, 1896

======================

     AIA no a koho balota kakou, alaila, maopopo loa ke kulana hooponopono aupuni a ka hapa@ni e makemake ai.  E hoao no paha hoi ka pono, ke aeia mai nae hoi.

========

     HAOHAO makou a ke Aliiaimoku wale no ka ke huikalaia, a pehea la ka hoi na poe e ae i huikala hapa ia mamua?  Pela iho la no ka paha hoi lakou e noho ai me ke kau no o na hoopai maluna o na poo?  Ka i no hoi paha o lakou pu kekahi e huikalaia, hoihoi hau ai i na pono kivila, alaila, hookahi wa e hauoli like ai no lakou a pau.

=======

     LEHULEHU na palapala i loaa mai ia makou me ka hoike ole ia mai o na inoa oiaio o na poe ua lakou ia mau palapala.  Aole makou i makemake i na inoa oiaio i mea hoolaha aku, aka, i mea e akaka ai a e hiki ai hoi ke hilinaiia, a@ ka wa e paneia mai ai, ua maopopo ia makou ka mea e ui aka ai.  Nolaila, mai haohao, mai na poe na lakou na palapala i hoopuka ole ia aku, o keia ae la ke kumu.

=======

     APIKI no kekahi poe kane a wahine o kakou, aohe hoomaopopo i ka mea pono a maikai o ka noho ana i ke alo me ka mae mae, aia nae a lilo a kaawale loa aku, ike i ka minamina a mihi. O ia minamina a mihi ana nae, na loi loa , no ka mea @na hala ka wa pono oiai no i ke alo m o ka wa ia e pulamaia iho ai'o o ka mea o pono ai  o ka noho ana.  No ka manawa wale no ka lealea, aka, o ka noho @ pono a me ka inoa ma@ he kia hoomanao ia no @ kau a kau.

=======

     OIAI ke kokoke aku nei kakou i ka hopena o nei makahiki, ke hapai hou aku nei no makou i ka manao iwaena o na makamaka no ka pono o kauoha pololei loa mai no ia makou no ana nupepa o KA MAKAAINANA nei.  Ua oi aku ko makou hoihoi pela e h@a ai mamua ae hoi o ka lawelawe ana ma o na luna la.  Aole keia he hoowahawaha i na luna, aka, na hoomaopopo makou i keia @ io no ka maikai o like la ke na nupepa namu, na ka mea makemake pepa no e kauoha @ me ke dala @, a aole hoi @ kekahi luna o onou hele aku.

 

HUIKALA PIHA IA KE ALII.

---

     E ikeia iho no ma kekahi wahi okoa ae o keia helu no ka huikala piha ia ana o ka Aliiaimoku ma oka apono ana o ka Ahakuku Malu i ka manao o ka Mana Hooko.  Ma ka mahui a lohe ani mua ole ia, koe wale no iloko o na la i hala iho la, a me ka hooikaika ole ia aku hoi mawaho nei me na palapala hoopii, ua komohia ka oluolu o ka manao iloko o na poe alakai o ke Aupuni a opu alii nui iho la ma ka huikala koe koena ole ana ae i ko lakou heku o na la i hala aku mahope. (Aia ma kahi okoa ae o nei helU na hoakaka no na mea i hanaia.)  He mea pono o na hana maikai ke mahaloia, nolaila, no makou iho a no ka lahui, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai a mahalo ana i ke Aupuni no nei hana e ka haawi ana i ka huikala piha a pau loa i ke Aliiiaimoku me ko koe koena ole iho, me ko makou hoomaopopo no nae hoi o ka hopena no ia e hoea mai ana.

=======

KELA HAALELE NOHOALII.

---

     Aole i akaka ia makou ka waiwai o ka hoopuka hou ana ae o ke

Kuokoa i ka palapala haalele nohoalii a ke Aliiaimoku i kakauinoa ai oiai oia e paa pio ana, koe wale no paha ke ako e hapai hou ae i na mea ua hala mahope i loaa ai paha hoi he mea hoomanao mai i ka lahui.  Ua hoolaha kahiko ia no e ua o Kuokoa, a e  KA MAKAAINANA nei mahope mai iloko o Iualai 1895.  A mamuli nae hoi o nei hoolaha hou ia ana ae, ua kono hou ia mai no makou e noaiai aku no ke ano o ka loaa ana o ko-ke Aliiaimoku pulima ma ua palapala la.

     Mahope iho o ko KA MAKAAINANA nei hoolaha ana aku i kela palapala haalele kuleana noho alii a me na palapala e ae e pili ana me ia, ua hoike aku makou i ka hoohuoi no ke ano o ka loaa ana o ko ke Alii pulima.  Na Loio Hakawela i haku kela palapala a ua laweia aku a waihoia imua @ ke Alii me ka ipu-inika a me ka peni, iaia no e paa pio ana, a ma ko makou lohe mai, me ka olelaia aku iaia i mea e pakele ai o na ola o kekahi poe o kona lahui e paa pio ana mamuli o kela ala hoohaunaole kipi ana iloko o Ianuari, 1895, e kakau iho kona pono i ua palapala la, a ke kakau no hoi oia, pakele ia poe a hookonia    Ua noonoo ke Alii i  nei mea a ua hooholo iho he mea  pono io iaia e hana, i pakele ai hoi kela poe i alakai hewa ia.

     Pela iho la oia i kakauinoa ai, a o ia hana ana a ua poe la, he hana ia na makou e olelo nei ua hanaia me ka hookikina a me ka hooweliweli.  E hiki anei i ke Kuokoa ke olelo a ke hooia mai ua hana ke Alii i kela ka kauinoa ana me kona manao kuokoa maoli

iho me ke koikoi, hookikina a hooweliweli ole ai, a he haalele kuleana anei hoi kela i hanaia me ka manao mai ka a ewaewa  ole?

     I kumu hoohalike no ko makou manaok aia ko Kimo Kamabela powaia ana mai nei ma Kapalakiko a koikoiia ai oia e kakauinoa i kekahi palapala kikoo dala.  Pehea la, ina i ae o Kimo Kamabela i kela koi mamuli o ka hooweliweliia, e apono a nei ka makamaka i ka hana i loaa ai o kela kikoo?  Aole nae oia i ae a ua pakele mai no oia mai kekahi hopena ana i upu mua ole ai.

    Hala ae la hoi nei kumu, oia iho he lehulehu loa imua o ko kakou mau Aha Hookolokolo, oia hoi, ua lilo i me ole na palapala hoolilo aina a me na ano palapala e ae i loaa ke kakauinoaia mamuli o ka pono ole a me ka hookikinaia.  A pela hou iho no, ina o hookikina a hooweliweliiia kekahi mea e haawi aku i kana eke dala, a ina aole, e kiia no kona poo ma ka pu, a haawi oia, ua hiki anei kela ke oleloia he haawi pono, ina no e olelo ana ka mea i haawiia aku ai o ua eke dala la, ua haawiia mai no iaia e ka mea nona ia, aka, o ka oiaio nae hoi, e like me ia maluna ae.  E manaoia no ia ano hana, ke hoaiaiia imua o ka lehulehu a imua paha o kekahi aha hookolokolo, he hana powa a pakaha maopopo loa.

     Nolaila, e like me keia mau hoakaka ae la, pela noi hoi makou i manao ai he mea ole kela haalele ana o ke Aliiaimoku i kona kuleana i ka nohaoalii, a pela pu mai no hoi paha ma ko ka lahui aoao, oiai, o na ano hana no kela a na poe powa a pakaha wale, a he poe uhane ole ka olelo ana.  E oleloia mai paha auanei hoi - "ua pono na mea a pau e loaa ana i ka wa o ke kana."    Ae, pela io paha , eia nae , aole loa ia he mea e pau ae ai o ke alina o ke kaili, ka alunu, ka pakaha, ka powa a me ka aihue kuleana.

     O ka hewa ma ko ke Aliiai moku aoao, aole kona poe ao i koi aku i ko ke Aupuni kakau mai i ka hooia ma kona aoao, i loa ai hoi he hoike a hookahi ka hoolaha like ia ana.  E hoo maopopoia i ka wa i loaa ai o ko ke Alii ae a kakauinoa ai i kela palapala haalele nohoalii, ua hele koke ka hoomaopopoia ae o ka mea i hooiaia no ka hookuu ae i na poe e paa pio ana a hoomaka aku la no ke Aupuni e hookolokolo a ahewa i kekahi poe lehulehu.  Ua hooko ole lakou i ka lakou i olelo ai ma ko lakou aoao, eia ka ma ke ano pahele ia, aka, o ke Aliiaimoku ka i hooko e ka hilinai kuhihewa i na olelo pahele.

======

"HAEHAE KA MANU!"

---

     Akaka a no ka make o ka ahamele huiia no ka pomaikai o ka luakini o Kamoiliili, ua kau ka hoailona kahakahana kanikau ku makena iluna o na palapala ae komo.

    

     E hewa ka i ka Halepai Kakaaiuana nei e pai ai, unuia aku nei keia i ka Halepai Hoku Nowai la ia kanikau a lakou e makapaa nui nei?  Haaleleia iho hoi ka olelo kahiko, "E ike ia kakou hoakanaka."

Lalau no hoi.

 

     Mamuli o ia i kohe iho ai makou i ka pololei o ko makou lohe, oia hoi, na Kuhina Kupa nei hoeueu ahamele, a pela i hoolahaia ai ma ka halepaikau hao @ Hai@oeipo o unuki ai i ka po Poaono iho.

 

     Hilinai loa makou i kela lono, no ka mea, ua oleloia mai na loaa wale mai ka kela halepaikau me ka uku ole, a me kekahi mau kokua uku ole e ae he lehulehu wale.  Maalea no ka hoi nei nahesa e kolo hele nei ma o a maanei o ka lahui oiwi, i loaa ai hoi paha he mea nona e maliuia aku ai.  E pono e ike kela poe o Kamoiliili i keia mea a makou e hoaiai mau nei a hoomaopopo iho.

 

     Ua maikai no ka hana i ma naoia, oiai, he pomaikai nui hoi paha ia no kela halau o ke Akua Mana Loa ke hele nui ia aku e ka lehulehu.  O ka makou no nae hoi ia e upu nei e maliu aku ana no ka lahulehu, a ilaila no pau.  Mai no a noonoo aku no na hana pahele a kela nahesa, o nahu mai no auanei hoi mahope aku.  E ike aku ana no kakou ia mea.

 

     Iloko o 1887, pii ino ka hilinaiia o na Hoahanau Akepoka, aka, aole i emo ma ia hope mai, ua emi koke ko laua hio a hoihoiia iwaena o ka Poai Hoomaemae a keehi ino loa na mika nele ia laua.  A eia hoi o Kupa i nei au, me ka oleloia ua oi lea aku ko ia nei ino a me ka maalea, no ka mea, he mali ka ia nei ano hana.  O ka makou ao no, e haka pono na waka iaia.

 

       E like no me kona ano malihini a kolea hauahua  o ka hiki ana mai me ka nele, koe ka ike a makaukau hana, pela no hoi paha oia i pii ae ai.  A pela @ hoi paha me kela Loio Uuku a noke mai la ma Hilo no kona hookohuia i Luinakanawai Kaapuni, eia nae, ua nele oia me ka     [end of page 4]