Ka Makaainana, Volume VI, Number 16, 19 ʻOkakopa 1896 — Page 2

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 19, 1896.

 

KELA A ME KEIA.

 

            Kai Kaiulani makana ko nei helu.

 

            Eloelo kuaua o ka po a ao ae ka Poaono nei, a lalilali ukelekele no hoi na alanui.

 

            He 320 Pake a he 250 Kepani a ka mokumahu Peru i lawe mai ai ma ke ano eemoku limahana.

 

            O ka Haku Bihopa o Honolulu kekahi i huli hoi ma ke Kinau o ka auwina la Poalima nei.

 

            E nana ae i ka hoolaha o kekahi wehe ahamele ma Haimoeipo no ka pomaikai o ka luakini o Kamoiliili.

 

            He helu Kaiulani mai keia o KA MAKAAINANA nei, no ka mea, he kii haawi wale ka makou o ia Alii opio a ka lahui.

 

            I nei kakahiaka nui poniponi wale i huli hoi mai ai o Peresidena Kole maluna mai o ke Kilauea Hou. Nui ka na hana koikoi e kali nei nona.

 

            Poalua i hala i huli hoi mai ai ke Komisina Beritania ma ka Malulani. Ua lohi no ka hele makaikai ana ia Hawaii, a hui no hoi me ke ola maikai.

 

            Auwina la, hora 5 paha, o ka Poakahi i hala i holo loa aku ai ka mokumahu Peru no Kapala kiko, me na ohua a me na ukana kakaikahi mai keia awa aku.

 

            I keia Poakahi ae ka moku mahu Auseteralia e hoea mai ai a Poakolu no, huli hoi hou aku  no kapalakiko. E hoea mai @ paha ka Puali Puhiohe Lahui.

 

            O Misasa E. A. Nawahi ka ona a me ka puuku o ka nupepa Ke Aloha Aina i nei wa, a o E. L Like hoi ka lunahooponopono me S. P. Kanoa kona hope aku.

 

            He hookahakaha paikau ke haawiia ana no ka hanohano o ke Kuhina Kaua i ke ahiahi mamua iho o kona holo ana aku ma ka Miowera o ka Poaono iho, la 24.

 

            He anaina mare ko ka luakini o Sana Anaru i ka hora 1 p.m o ka la apopo, o W. K. Kanale, loio i nei wa a kumukula hoi mam@s, ke uoia ana e ka Haku Bihopa o Honolulu ia Misi Dan@f@da.

 

            I keia la e pau ai na poe lima hana Pake a ka Peru i lawe mai ai i ka Poakahi i hala i ka hookuuia ae mai @ hoomainia aua makai o Kahakakulana, a hoouna la @ aku no na mahiko like ole.

 

            O na mokumahu au moana e ku mai ana i nei pule, o ia ka Maripos@ i ka Poaha iho, ka Belegika a me ka Miowera i ka Poaono aku. Mai Kapalakiko mai ka mua no ka ema, a pela no hoi me ka lua iho no ke Komohana, a o ke kolu hoi mai ka Hema no ka Akau.

 

            Mahope o ke ola ana no elua malama a keu o ke keikikane hanau hou a D. K. Kahakalau a me kana wahine, ua hoi aku la kona @ i ka Mea Nana oia i haawi mai i ke awakea Poalima @ i ke awakea Poaono nei ma ka pa o ka hale halawaio. @ Kapalama  Minamina no ia pua i a@ koke ia, eia nae, e ko kakou lauluu, e kana olioli ia ma kela ao ma o.

 

            O nehinei ka la hoano o Sana Luka, ka Aposetele a me ka Euanelio.

 

            Mai no a hoopoina i ka hoolaha kuai emi a emi loa a H. W. Simida a me na Keiki. O ka hoao aku no ilaila ka pono loa, i ikemaka ai hoi, aole hoi o ka lohe wale mai no.

 

            He 41/2 pa-keneta ke ukuia aku ana i na poe hoahu iloko o ka Banako Hunahuha Hale Leta mahope aku o Ianuari 1, 1897, pela ka Luna Leta Nui e hoolaha nei ma na nupepa o ka aoao Aupuni.

 

            Ua pauaho mai la i keia ao maloko o ka Halemai Moiwahine o Kahoomanawanni, ma ke kakahiaka o ka Poalima nei. Oia kekahi o na keiki aloha aina o ke kuaua poka o 1895 ma ka puu o Leahi. Aloha ia koa o ka aina hanau

 

            Ua huli hoi mai o Lunakanawai Kaapuni Akoni Rosa o ka makani Apaapaa o Kohala ma ke Kinau o ka Poalima nei. Ua hele no hoi ke kanaka a “maemae i ke kai ka pua o ka hale.

 

Ua maewa wale i ka pali o ka hiwa”

 

            Mamuli o ko ka lunahooponopono emaimai i oili ole aku ai KA MAKAAINANA i ka Poakahi i hala, aka, i ke awakea Poalua ae i puka @. He a lia me ka fiya, me ka eha i ke poo a me ke kimo, kona ma`i o ka waiho ana  Ua oluolu ae oia i nei wa, koe no nae hoi ka laelae oa.

 

            Aohe oiaio o ka lono @ manao k@hi o Samuela Paka e hoo@ i mau mokumahu paonioni no ke Mokupuni o Hawaii ma nei mua aku   Wahi nae ana, he mea hiki loa no ia ina e lianaia, a he manawa wale no paha a hoea io ae. Aka, nona iho hoi, aole i maopopo loa i nei wa.

 

            Elua mau hoolaha a na lunahooponopono waiwai e puka aku nei no ka wa mua ma nei helu, hookahi na Misasa Kanui Paele no ka waiwai o Paele (k), o Waikele, Ewa, i make, a o ka lua, na Misasa Lilia N. Hanaia no ka waiwai o S. N. P. Hanaia, o Honolulu nei, i make. E pono no ke nana ikeia mau hoolaha.

 

            Wanaao Poalima nei, hora 4, i ku mai ai ka mokumahu Warimu mai ka Akau iloko o 7 la me 10 hora. Ia auwina la iho no i holo loa aku ai no ka Hema. Maluna ona i huli hoi mai ai ia keiki Pelekane kamaaina o Kohala, Hawaii, oia o C. Cneyd-Kynnersley a me kana wahine, mahope o ka laua hnakai i ka aina oiwi.

 

            Kakahiaka nui nei, hora 6:30, i pili mai ai ka mokumahu Kopatia iloko o ka manawa holo o 9 la, 12 hora a me 39 minute mai ke Komohana mai. Ua lawe mai oia he 348 tona ukana no nei awa me ekolu ohua papa ekahi a me hookahi Kepa ni me 685 Pake limahana. Iwaena o na ohua papa ekahi o C. Wainama, kekahi Pake kapela o kakou i holo imi paahana aku nei, a me kana wahine, a ua hooleleia mai iuka nei. Ua hooleloia na eemoku no kai o Kahakaaulana e hoomalu ai. I nei ahiahi, hora 5, oia e niau loa aku ai no Kapalakiko. O ka la apopo kona wa @ ku mai ai, aka, eia oia ianei mamua ae o kona wa.

 

            Ma ke kau mai nei o ke Aha Kaapuni ma Kohala, Hawaii, na noi ae o H. L. Kawewehie aeia oia e lawelawe loio imua o na Aha haahaa o ia Mokupuni, a ma kona ninaninauia aua i na ua makaukau oia ma ka ike kaua wai ua ikeia kona lawa ole a hooleia kana noi.

 

            Ahiahi Poakolu nei, la 14, ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, i no ae ai ka Haku Bihopa o Honolulu ia Mary E, ia kaikemahine no a W. H. Rikada, ia L de L. Wada, o Honolulu nei. Ua hoea mai na opio i mareia i Honolulu nei ma ka Iwalani o kakahiaka Poaono nei. He kopakako ke kane no ko W. G. Iwini Ma hale kalepa, a ua kamaainaia no hoi laua a elua maanei. Aia ko laua wahi noho iwaho o Pawaa, Alanui Moi, kokoke i ka Paka Kuokoa.

 

            Pai a-pai na poe wae o na Ma kai a me ke Komopani G o ka hookuku ki pu ana o ka auwina la Poaono nei makai o Kakaako he 391 pakahi ka helu i loaa. Ua lohe mai makou mamuli o ko Kimo Mahone lena pono ana i ka makabulu, oiai oia ka mea ki hope loa o kela G nui, ua loaa iaia ma kana mau ki ana he 43, a akaka ole ai ke eo, he pai a pai nae hoi ke mea i loaa. I ke Komopani B nae hoi, a ka hana like ana no ia wa like, ua eo laua a elua iai@  400, oia hoi he 9 ka oi.

 

            Mamuli o ka lil@  ae o J. Fernandez (Keoni Keaka) i kapena no ka wati @ o na Makai Kumau ua kikoo aku oia ia Aberahama Kaonamau Kekai o na makai kau io i lutenela nona, ia hoa hoohei bipi no ona  A mamuli ho o ko W. Hol Thornton eha lea o koa@ maka, i ku i ka lima o kekahi mea ana i hopu ai, ua waiho oia i ka hana no kekahi uku hoomau ia ona e ka Oihana Makai, a ua hookiekieia ae o Makai J. E. Chamberlain (Kamelani) i lutanela no ka wati ekahi ma kona wahi.

 

            Poakolu, Sepatemaba 30, i ninaninauia ai o J. K. Nakookoo a me D. K. Wailehua @ o ka Aha Kiekie, ma ka laua noi ana aku, no ka loaa mai o ka laikini e ae ana e lawelawe i ka oihana loio ma na Aha Apana a ke Repubalika o Hawaii Ma ka Poalima mai i loaa ai ko J K Nakookoo aeia e lawelawa ma ia mau Aha, a he loio hapa hoi ka olelo no ia makamaka mahope iho o kona lawe ana i ka hoohiki. Ua hooleia kona houhaiaholo no ka lawa ole, a o ka hoomanawanui aku no ka pono me ka hoomano pu, a malia o loaa mai no

 

            No alanui Nuuanu ka lono i lawea mai ma ka Poalima i hala iho la e pili ana i ka luluia ana o na makai kula a elua e kekahi wahine Pukiki. O ke kumu o keia lilo ana o na makai me he puolo la i ka wahine Pukiki, mamuli no ia o ka aua loa o ka wahine Pukiki aole e hele ke keiki i ke kula. Ua kii aku na makai e hele, ua hoole loa kela wahine. Iloko o ka lua o kela hale hou o Alanui Nuuanu kahi o na makai i luluia ai me ka hailuku pu ia i ka pohaku, a e ole e uui ua lima kokua mai lele o Bila Kookoo kekee me Li Hana Kana iluna loa.

 

            He papaaina ka i haawi mai nei e ko Kohala poe haole ku onoono no ka hanohano o Lunawai Rosa maloko o ko lakou hale luana, ke Kohala Kalabu, i ke ahiahi Poalua iho la, a ua lehulehu no na poe i hiki aku. Ua haiolelo hoomaikai ae ka Loio Kuhina i ka mea nona ka hanohano.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

 

            Ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono noa ka Waiwai o PAELE [K] o Waikele, Ewa, Oahu, i make. Ma keia, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koi ka lakou ma ka moraki a palapala e ae paha e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho nei iloko o na Mahina Eono [6] mai keia la aku, a i ole, e h ooleia aku mahope o ia manawa. A o na poe he mau aie ko lakou i ka mea i make e awiwi lakou i ka hookaa koke mai ma ke keena loio o S. K. KA-NE, ma ke kihi o na Alanui Moi a me Betela, ma ka hale maluna.

 

                        MRS. KANUI PAELE,

                        Lunahooponopono Waiwai o ka

                        Waiwai o Paele k], i make.

Honolulu, Okatoba 17, 1896  okt19-4mw.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            Ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono Waiwai no ka Waiwai o S. N. P. HANAIA K, O Honolulu, Oahu, i make. Ma keia, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau ina he mau koi ka lakou ma ka moraki a palapala e ae paha, e hoike koke mai i ka mea nona ka mea malalo iho nei iloko o na Mahina Eono [6] mai keia la aku, a i ole, e ho le loa ia aku n ahope o ia manawa. A o na poe he mau aie ko lakou i ka mea i make, o aw wi lakou i ka hookaa koke mai ma ke keena loio o S. K. KA NE, ma ke kihi o naAlanui Moi a me Betela, ma ka hale maluna.

 

                        MRS. LILIA N. HANAIA.

                        Lunahooponopono Waiwai o ka

                        Waiwai o S. N. P. Hanaia k,

                        I make.

Honolulu, Okatoba 17, 1896. Okt 19-4mw

 

AHAMELE NUI

 

MA HAIMOEIPO

 

E wehe ana na Puali Mele Hui o ke

Kulanakauhale nei i Ahamele

Nui maloko o ka

 

Halekoa, ma Haimoeipo.

 

Ma ka Po Poaono, Okatoba 31, ‘96

HORA 7:30,

 

Oia hoi na Hui Mele Hui Opio

Hawaii,

Ka Hui Kamehameha Alamanai,

Na Poe Wae o ke Kuinete Kalabu,

Na Keiki Hawaii o ka Baua Aupuni,

A me ka Poe Wae o na Poe Mele o Kamo@ iliilii, i kapaia.

                        MALUAKUWAI.

 

E Mele mai ana lakou i na ano Leo Mele

Like Ole i kela a me keia wa a lakou e

Paani ai me ke ohohia nui ia e ke Anaina

 

E lilo ana ia he po lealea nui loa

no e Kalanakauhale nei ke kipa nui ae e

ike, a e kaao nui ia ana ko lakou nani e na

poe i ike a ao ia poe.

 

O na Pomaikai a pau o ia po, e

haawi manawalea wale ana lakou no ka

Hale o ke Akua Ola ma Kamoiliili me ke

kunukunu ole. O ke kokua aku hoi ka kakou i ka hoopiha aku i ka hale a hu

mawaho o na palena.

Okt. 19-2mw.

 

Waihona Buke Hawaii.

 

            E loaa no na buke ma ka olelo makuahine no ke kuai ma ke keena o ko makou Puuku  Penei iho kekahi o na mau buke:

 

Laieikawa                                $1.00

Gaberiela Lenoa                         .75

W. Wilikoki                                .50

Hook@huli Aupuni o 1895       @

 

            A pela aku, a pela aku.

O na buke e ae no hoi kekahi, e laa na

buke kanawai, a me kahi mau ano e ae.

Ke ninau pololei ia m i ia

 

                        F. J. TESTA (Hoke).

@ 227 Alanui Moi.