Ka Makaainana, Volume VI, Number 15, 12 ʻOkakopa 1896 — Page 8
This text was transcribed by: | Lehualani Concepcion |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
8 Honolulu, Oahu, Poakahi, Okatoba 12, 1896
(Mei ka aoao ekahi mai)
ka iliki ana iho a hiki wale i ka wanaao,, a ua ano pioo na noonoo, malia paha o hoomauia mai keia mau kulu pakaua, a he mea hoopilikia mai hoi ia i ka huakai hoolewa o ia la, aole nae, oiai hoi, ma ke kakahiaka ana ae, a haawi mai la na lani i na hiohiona kalae, a o ke ao polu wale no o ka lani ke ikeia aku, a pela wale no a po ia la.
Hoohiwahiwa maloko o ka Luakini
Ma ka hora 2 p.m., ua ikeia ke lehulehu e naua ana no ka halepule a iloko o ka wa pokole halepule a iloko o ka wa pokole wale no ua piha kui o loko, a ua ku ka hap mawaho kekahi heluoa nui o na kanaka, a ke nana aku oe ia loko ua hele ka awai, ka papa himeni; na kihi, me na paia a uluwehi i na pua like ole o na nanaina nani, a o ka oi aku no o na pua mai Honolulu aku nei, o ia kela uluna melemele o Uluhaimalama me ka inoa Joseph Nawahi a ke Aliiaimoku, kela lei lau uliuli i okomokomoia me ka melemele a James W. McGuie, a me kela lei opuu pua plum a Misasa Miles. O keia na mea mahalo nui ia e ko Hilo mau lede maiau haua pua, a na ia mau mea i hoopupua, a na ia mau mea i hoopuhili aku ia lakou.
Anaian Haipule me Papa Kuhikuhi
Ua malamaia ke anaina haipule e ka Rev. S.L. Desha, he ku i ke eehia a me ke anoano na lawelawe ana a he ilihia hoi na mele i himeniia mai e ka papa himeni, a i ka pau ana, ua hoonohonoho koke ia ka huakai hoolewa e na komite o ka la e like me keia papa kuhikuhi-
Ilamuku,
Puali – Puhiohe o ke Kula Hanai o
Hilo,
Kula Hanai o Hilo,
Na Kula Aupuni a me na Kula e ae,
Papa Himeni,
Na Kumu Kula Sabati,
Kula Sabati o Haili,
Puali Puhiohe Keleawe,
Kahunapule Lawelawe,
Ka Lehulehu e Huki ana i ka Kaa
Kupapau.
Na Hapi Pahu: Na Hapai Pahu:
Wahine Kanemake me na Keiki,
Na Hoa’loha me na Makamaka,
Na Luna o na Aina E,
Na Lala o ka Papa Loio,
Poe Kakau Nupepa,
Na Komite o na Ahahui Aloha Aina
i hiki aku,
Na Lala o ka Ahahui Aloha Aina
Kuloko,
Na Ahahui Pake,
Ka Lehulehu.
Ina paha i hoonoho palua ia ka laioa, alaila, ua hiki e ka maka mua i Homelani a aia no iloko o ka luakini ka hope, a no ka makemake ole o kekahi poe e hala loa i hope e laa na Pukiki, na kanaka na hoi ua hele pua u no ma ka aoao o ka hoakai, a o na aoao o ka pahu kupapau ka oi loa aku, na huikau na kanaka me na hapai pahu. Ua hele ka buakai mai ka halepule hui i ma alanui Front (Alo), huli ma alanui Waianuenue, i ke koko ana ae ma ka halepule Katollike, ua kanike ae la ka bele o ia hale kuahu o ke Akua, a he ku i ka ilihia anoano, kaalo ae la ia a huli ma alanui Kula a komo i Homelani, a malaila i haawi hope ia iho ai na leo mele me na leo pule, a iloko hoi o na leo uwe e lol ana ka pihe, me na waimaka hope nona, i nalo aku ai ka holowaa e apo ana i e kino wailua o ua Joseph Kahooluhi Nawahi-o-Kalaniopuu nei, a hoi ka lepo i ka lepo, nalo aku la, nalowale loa ke kanaka i aloha i kona Moiwahine, kona lahui, a me kona aina. Auwe! Aloha!! L@@luu wale oe e HIlo Hankahi i ka Ua Kanilehua, i ke huna ana i na iwi o kau kamealei aloha. Aloha wale.
Liuliu no ka Hoi Ana i Honolulu Nei
Ma ke kakahiaka Puakahi ae, hora 9 a.m. ua liuliu ae la ma kou no ke kau mai ma ke Kinau no ka hoi mai i Honolulu nei, o na poe ma keia huakai o Misasa E. A. Nawahi, Albert Nawahi, Misasa L. A. Like, na Misi E. K. Nawahi, me Amelia Kekulu, Ester Alapai a me Annie Kapahu, na Misasa Mary Alapai, Elona Alapai, Lily Auld, Aheona Haumea me ke kaikamahine, Misasa a me Misita Kalana, Joe Clark a me Uuku. Haalele aku ia Homelani, hora 9 a.m. malunao o ka wagonete me ka basa no Waiakea, iloko o na pihe uwe o na hoa’loha. I ka hiki ana aku i Waiakea ea hele no a piha i na kanaka, e like no me ka puka ana aku, ua piha o loko a me waho o na hale, ka uwapo, na aeone o Ohele, Kanukuokamanu, oiai ka waapa o makou e nee malie mai ana no ka moku, ua haawiia na ani peahi, na leo aloha “Good bye,” a pela aku.
Nui no na leo mahalo i ko Lahaina a me ko Hilo poe i na mea i hanaiia mai ia makou, ua ai a ua lawa i na mea a pau, a ua aie nui makou i ko lakou lokomaikai.
Me ka mahalo, Ikehouikananiohilo.
He aha hoolaulea haiolelo ka i haawiia ae i ka po Poaono, la 3 nei, no ka Bihopa o Ponopolisa ma ke kulanui o Sa@a Lui e na hau mana kabiko i paka. Lehulehu na poe i hele aku, a ua nui no ka mahaloia, o na mele uae hoi ka oi loa aku a me ka himeni a na kumu. Ua haawi maka naia aku he wati me ke kaula gula i ka Bihopa mamua o ka hoomaka ana.
Ma ka po Poaono nei, ua haawi ae o Misita me Misasa Oto Waila he papaaina hoomanao la hanau no ka piha ana o na makahiki elima o ka laua milimili. Ua hoomaka ka ai ana i ka hora 7 o ke ahiahi, a ua ai no hoi oe poe i hiki aku malaile. Mahope iho o ka pau ana o ka ai aua, ua malamaia he aha hulahula. Europa e na dele a me ua keonimana i ike ia ano hana, a he ku maoli no hoi i ka hoihoi ke nana aku. Ua malamaia na lealea me ka inaluhia aole hoi me ka hau@nele. O ka makou wale no e kalokalo ae nei, e ola loini ke ka@pa nona ka la.
KELA A ME KEIA
Aohe a makou “Mookuauhau Alii” o nei helu.
O ka mokumahu Peru ko keia kakahiaka mai ke Komohana mai.
He oili pahemo La Pule ka hoi kani lei puleho o luna lilo loa aku nei.
Poaha iho ka mokumahu Monowai mai ka Hema mai no Kapalakiko.
Aneane loa e paa ko Nawiliwili, Kauai, halekukui i a hanaia, nona hoi ke keikei o 43 kapuai.
Lehulehu na olelo hoalohaloha i loaa mai ia makou no J.K. Nawahi, a ua hookauluaia a no kahi wa okoa aku.
I na la hope o nei malama e makaukau ai ia mokumahu hou o ka Hui Hooholo Mokumahu Pili-Aina.
Ua hookahakaha paikau ae na makai malalo o Kapena Poo Paka i kakahiaka Poaono nei ma Halealii Kuea, a ua hoi ka mahaloia.
Hora 11 a.m. o ka Poakahi i make ai o Kapena Alika Makalika a nalo i ka auwiona la o nehinei. Mahope aku ka makou moolelo nona.
Kakahiiaka Poalima nei i hanau mai ai ka wahine a Joseph (Keo) Rosa, he kaikaiahine Make a nalo no hoi ke kupuoa kaue, oili oia i ke ao nei.
Ua kupihipihi loa ia kahi waihooa o kapihipihi loa ia kahi waihona o kahi ohakulai o luna lilo aku nei, aole wahi keneta hookani i loaa ae i kona mau paahana i ka Poaono nei.
Aia ka Puali Puhiohe Lahui ma Kapalakiko aenei, pela ua lono hope mai nei no lakou, a ma kela Ausateralia ao piha hoi e huli hoi mai ai no ka aina nei.
Aumoe Polua iho la i ku ma i ai ka mokumahu Darick iloko o 6 la me 8 hora wai Kapalakilo mai. Auwinaa la ae o ka Poakolu i hoio loa aku ai ia no ke Komohana.
Ma ke Kinau o ka Poalima nei i holo pili ekalesia aku ai ka Bihopa o Honolulu no Hawaii, a e hoea loa ae ana paha i Hamakua e mare hou ai ia keikamahine a W.H. Rikeda.
Auwina la Poaha nei Lora 3, i u mai ai ka mokumahu Monomutasia (Monme@t@shire) iloko o 8 la holo mai Potalaua mai. kakahiaka nui, hora 6, o ka Poaono nei i holo loa aku ai oia no Iapana.
Awakea Poakahi nei, Okatoba 5, i malama ae ai o Mis ta me Misasa Pelehakala he paina la hoomanao no ka piha aua o ka makahiki hookahi o ka laua keikikane Beni Pelehakala ma Kikihale. E hoolaihiia ke ola o ke kama.
No Koloa, Kauai, mai nei ka lono o ka la 9 nei, aia no ka apana o Lihue ke, hoomau la i ka helu lahui ana, a me ka pau ole no o Sepatemaba 27 @ae hoi ka i p@@ e. O ke k@@ o keia pau ole, no ea aoae a@ ia e pili ana i ke Aupuni Moi i hoopauia, a pela hoi i alohi @oa @l Aole loa hoi he mea kue ma Koloa no nei haua a ke Aupuni.
Ahiahi Poaono nei hora 5:30, maloko o ka luakini o Malieokamalu, i hoohuiia ai e ka Rev. Makua Leolono ma ka materemonio o Alapai Hao ia Misi Julita Nane. He mau opio laua a elua. O ka wahine, oia ka puukani o ka papa himeni o ia laukini.
Ua lohe mai makou e oili ae ana he nupepa puka la hou malalo o na hooponopono ana a kekani opio aloha aina o ke ahe makani hamumu Kaiaulu o Waianae Oia! Ho aku imua, a keia oihana koikoi iloko o ka aina. E akahele nae, o kuia me ka pilikia, no ka mea, o na limahana no ke pomaikai ana a he neio iho hoi ka ka ona, ina e hoopono ana oia ma kana hana.
Aa mai nei o Wailuku poe keiki puni kinipopo i na kaeaea o keia kau o Honolulu nei i pau iho la, ka Hui Hoku, a ma ke Kinau o a Ppoalima nei lakou i pau aku ai no o e hoopapa ai. I ka ulele nui ana i kakahiaka Poalono nei ma ke kahua i kai o Kahului, ua puhili ko maui poe a lilo ke eo i ka Hoku me 16 ai puni i ka 12 o na hoa mokomoko. Nui na poe makaikai. Kakahiaka o nehinei i ho@a ou mai ai na kaeaea ma ke Kalaudine.
Kakahiaka Poaha nei, hora 8, maloko o ka luakini a Sana Anaru, i uo ae ai ka Haku Bihopa o Honolulu ia Kama’lii Jonah Kuhio Kalanianaole me Misi Elizabeta Kahimu Kaauwai, Kaikamahine hookaoi a Geo. Kaleiwohi Kaauwai i make Na E. K. Lilikaiani i haawi i ka lima o ka wahine e mareia. He mau opio like no laua a ela a he mau pua alii like no hoi no ka aina nei. Aia ko wakou mau hoomaikai ana me ko laua mau kapuai.
Ma kela ahaaina hoomanao la hana a Misita me Misasa G. A. Lona i haawi ai i ka auwina la Poaono, la 3 nei, o ka laua hiapo, a iwaena hoi hoi o na poe i hiki aku, o ke Aliiaimoku kekahi. O keia ka mua loa o kona hele ana ma kekahi ahaaina mai kona hemo ana mai ka noho pio ana. Ilaila i hoolaunaia mai ai me ia kekahi kama’lii wahine Rukini. Ua ae aku no hoi oia i ko ka lehulehu hele ike aku iaia, mai na poe hoa’loha na malihini a me na poe i kupeeia malalo o nei Aupuni.
Poaha, la 1 nei, i paumaia ai ka lua hookio wai hou i hanaia iho nei malalo nai o Puowalua, kokoke ia luna loa o alanui Alapai, a piha me ka wai, he hookahhi ka miliona galani a oi. Ia po iho ua liu ka papku a ua holomoku ae ke kahe ana ma ia wahi. Aohe ia liu i paa a hiki mai i nei wa. E pono e haua kokeia mamua ae o ka poino ana o na ola a me na waiwai o na poe noho kokoke aku ma ia wahi no ke mea ina e naha ana, e hului ae ana na mea a pau ma ke ala o ka wai e kahe ai.
HOOLAHA HOOKAPU
Ke hoolahaia aku nei ma keia ua hookapu a papa loa iaka lawaia ana ma ke kai o na aina o ke Kahua Hanai Holoholona Puahue i Puahue Ranch@, a pela nohoi ke kiki pu ana mauka o e kula. O na poe a pau e kue ana, e hoopiiia no @ia ke Kanawai.
PALMER P. WOODS
Luna nui,
Puuhue, Kohala Okatoba 7, 1896
okt, 12 -@@@