Ka Makaainana, Volume VI, Number 13, 28 September 1896 — Page 8
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Makaainana.
8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 28, 1896.
[Mai ka aoao elima mai]
e kii mai ai i kona kuleana, oia a me na paahana a pau i lawelawe ma ia hana. Aole na makou lakou e alualu aku, oiai, na lakou no i haalele mai i ka hana. O ka waha no nae hoi ona ka i olelo mai, ia makou i olelo aku ai aia a pau pono mai na keaikoni i ka loaa - "Ua hiki no mahope." A mahope iho nei, haalele mai oia a heo aku la.
Oiai hoi, aohe a makou mau hailiili a kuamuamu ana iaia, aka, he hoike oiaio ka makou i kona ano a me kana mau mea i hana ai oiai makou e hoomana wanui ana iaia, eia nae, ua ike oia he mea ono nona ka hailiili pa me ke kuamuamu ana mai ia makou. Ae, he "kao omo lepo" makou, a e akahele nae o ku ae ka pilau i kula, aohe waikahe o hiki ke holoi ae a pau ke ino.
Hoopunipuni o na hoopunipuni, a wahahee hoi o na wahahee, no ko makou komo ka iwaena o na luna e keakea ai, aole e lawe i kela ohakulai a ua o Kapu oupe wale. Heaha ko makou kuleana keakea i na luna, oiai, o ka lakou hana no ia e pono ai. Owai la ka mea nana neia palau i hali aku? Huaiia ae i ikeia.
E hewa hoi ke hoao ae, i ikeia ai, "owai la ke lele ana a pa i ka lani me ka pii o ka ula i na kumu pepeiao, me ka ai pu iho i ka ape." Oia, hoao ae @ Malia, na makemake e hanaia aku e like me ia luina o laila.
Poino ko Ailuene Baki maluhia Sabati a ka puka o kahi oha kulai i ka Poaono. Poalima a paiia ai, aka, o ka Poaono nae hoi ka la puka. He keehi maopopo keia iaia.
Mamuli o ka hopuia ana o ke Komisina o Potugala e kekahi makai kaulio haole i kekahi po i hala iho la, no ka holo ma kona kaa hehihehi wawae me ke kukui ole, ua mihi koke ae la Ilamuku. Ua pii ke kai o ke Pukiki, a ua palapala aku i ke Kuhina o ko na Aina E, a ua mihi aku no hoi oia no nei hana hawawa a ia luna hooko kanawai o lakou.
Ua lohe mai makou, ua hapai hou ae nei ia poe Hawaii i Ahahui Kalepa Hookuonoono ma ke ano like me ka Hui Makeke Hawaii. He kumukanawai a me na kanawai ka ka i hooholo a aponoia. E hoopaaia ena ka na luna a pau, mai ka papa hooko a ua lu ia nui, malalo o na bona a me na hope kupono. Oia imiia aku ka pono, malia o loaa io no he ponopono maoli. Aohe e hewa ke hoao.
Hope loa o keia Kau Kinipopo.
Ua hoopapa ae no na hui Kamehameha me Honolulu i ka auina la Poaono nei, a ua lilo ke eo i ka inoa mua. Eia iho ka hoike o na ai-puni:
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Kamehameha 0 0 0 0 1 2 0 3 0 -- 6
Honolulu 0 0 0 0 1 0 0 1 2 -- 4
Aohe nui o na poe makaikai o waho. I ke komo ehiku ana ua helelei ka ua liilii. Ua nui ole no hoi ka lealeaia.
Wanaao nei hora 1, i ku mai ai ka mokumahu Kulanakauhale o Pekina, a o holo loa aku ana no no lapana a me Kina.
[Mai ka aoao ekahi mai.]
Pua, a me J. W. Bipikane, na lai.
2 - KOMITE PAI A HOONOHO NOHO I NA HANA: Jas K, Kaulia, Lunahoomalu; D Kalauokalani, John Poe, W. H. Kailimai a me J. M. Kaneakua, na lala.
3 - KOMITE HOOKIPA: Jas. K. Kaulia, Jeo Heleluhe, J. M. Kaneakua, J. W. Bipikane a me T. C. Polikapa.
4 - KOMITE HOOKIPA MA KA HOME: Asa Kaulia, Lunahoomalu; F. S. Keiki, G. W. Kualaku, L. W. P. Kanealii a me J. Keau, na lala.
KOMITE ANAINA HAIPULE: J. K. Kahookano, Lunahoomalu; D. W. Kahuakai a me Jas, K. Kaulia, na lala.
Mahope iho o ka pau ana o na papa komite i ke kohoia, ua noiia mai e hoomanaia ke Komite Waiwai e hoopuka i mau palapala nei i na kokua aloha no ke kokua ana i na lilo o ka hoihoiia ana mai a me ka hoihoi loa ia ana o ke kino kupapau i Hilo, a e aponoia e Jas. K. Kaulia, ke Kakauolelo Nui o ka Hui Aloha Aina Hooholoia.
Hoakaka mai ka Lunahoomalu o ke Komite pai a Hoonohonoho i na Hana, e hiki mai ana ka moku ma ka Poakahi ae nei, a ina he aeia e loaa ona manawa o ke kino me kakou a hiki i ke kau hou ana ma ke kakahiaka Poalua ae ma ke Kinau, alaila, e hoolahaia aku ana ma na hoolaha pai ma na alanui i na hoonohonoho ana i na hana i manaoia a na Ahahui a pau e hana ai.
Ma ke noi, ua hoopaneeia kahalawai a kahea hou ia e ke Kakauolelo.
JAS K. KAULIA.
Kakauolelo o ka Hui Aloha Aina.
Papa Hoonohonoho Hoolewa.
Ke ku mai ka Auseteralia a mahope iho o ka hooleleia ana mai o ka olowaa me kona kino wailua, e ukali aku ana ka lehulehu mahope o ke kaa kupapau e lawe ana iaia a kauhale mauka o Kap@ launa. O ka mea i manaoia, e hele wawae na poe a pau ma ka palua.
Kakahiaka Poalua iho ke Kinau e haalele mai ai, nolaila, eia iho ka papa hoonohonoho hoolewa i hooholoia e ke Komite iaia ia hana:
Mea Hana Paha.
Ahahui Aloha Aina o na Wahine
Na Luna o ia Ahahui.
Na Luna o ka Hui Kalaiaina
Hui Aloha Aina o na Kane
Na Komite o na Ahahui Aloha Aina
me Kalaiaina
Na Luna o ka Hui Aloha Aina
Lunahoomalu o ke Komite Hooko
Hui Kalaiaina e huki ana i ke
Kaa Kupapau.
NA HAPAI NA HAPAI
PAHU. PAHU.
Wahine Kanemake me na Keiki
Ohana me na Pilikaua
Na Hoa'loha
Ka Lehulehu.
Hora 7 o ia kakahiaka e malamaia ai ke anaina pule ma kauhale.
Elima ka nui o na mokumahu hele moana nunui iloko nei o Kou i ka Poaha iho la. O ka mua lao ia i ikeia pela, ma na uwapo Pakipika, Waila me Osia nika.
KELA A ME KEIA.
Auseteralia ko nei la a Poaono ae nei no, hoi aku.
Aohe a makua hoike o na heihei waapa o ka la 19 nei.
He hoolaha ma ka hooponopono waiwai imua o ko nei Aha Kaapuni ia e puka aku nei ma keia helu. E nana ae no ka pono.
O ka la apopo ka la hoano o Sana Mikaela a me na Anela a pau. E hoomanaoia ana ma na luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu.
Aia ka Puali Puhiohe Lahui ma Deneva, Kolorado, ma na lono hope loa mai nei, a ua manaoia e hoi nui mai ana i nei la ma ka Auseteralia.
O ka la hanau keia o ka Moi o Potugala. Ua welo ae na hae Aupuni me Kanikela, a ua luhiehu ae ka mokukaua Adamu me na lepa o na ano like ole.
Ua hookohuia o H. S. Overend i Hope Makai Nui no Hamakua, Hawaii, ma kahi o J. W. Moanauli, i hookiekieia ae i Lunakanawai Apana no ia apana.
He mokukaua Farani ka i ku mai i nei kakahiaka mai Tahiti me kekahi alii Tahiti iluna ona. Ua panaiia ae na ki pu aloha ana. O ke Duguay-Trouin ka inoa o ka moku.
la 9 nei i piha ai ka iubile o ko ke Alii H. A. Wilimana poe ana mai i Hawaii nei a noho loa ai a kawowo na pulapula oiwi. Mahope aku ka makou hoike pili moolelo piha nona a me kona ohana.
Poalua iho la i hoea mai ai ka mokumahu Iapana lamagusi Maru iwaho o ka nuka o Mamala a hookomo loa mai a me-ku iloko nei o Kou i kakahiaka nui Poakolu ae. Hora 5 o ke ahiahi Poalima mai i holo loa aku ai no Seatela, Wasinetona.
He ahaaina nui ka G. W. Kualaku a me kana wahine e haawi ana i ke awakea o ka la apopo, ma ko laua wahi noho mauka o Kapalama, no ka piha ana o na makahiki elua o ka laua keikikane, Aberahama Kualaku Ke paholaia nei na palapala kono i na hoa'loha.
Ua loheia o L. M. Balauwina, Hope Makai Nui o Wailuku, ke hoi aku ana i Makai Nui no Kau ai. Ma kona wahi ka hoi ma Wailuku, e hookiekieia aku ana o Kapena Sekota o na makai i kumau o Honolulu nei, ae pani ae ana ka hoi o Lutanela Makai J. Fenana (Keoni Keaka) i kona makalua.
Ma ka hookuku ka pololei mawaena o 10 poe wae o ka Oihana Makai, mai ka Ilamuku, kona Hope, ke Kapena Poe, kekahi mau aliimakai a me na makai, me 10 poe wae o ke Komopani D, i malamaia ma ke kahu o kiki o na makai makai o Iwilei i ka auina la Poaono nei, ua lilo ke eo i na koa me elua poina ka oi, oia hoi, he 394 o lakou i ka 392 o na makai.
Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poaono nei, na ae okoa e Keoki Kalaka i kona hewa o ke komo kolohe ana me ka manao wahapaa i ka rumi @ M@ sa Wilisi, wahine a ka Bihopa o Honolulu, a ua hoopaiia e noo paahaeia no hookahi malama hana oolea a e uku i na koina. Ua hoohalahala i ka Aha @ luna ae. Mahope aku ka makau hoike piha no ia hana kolohe.
Ukele na alanui i kuaua o nei wanaao.
E nana ae i ka hoolaha helu kanaka no keia apana e puka aku nei.
Aohe ka mokukaua Beritania Comusa e ku mai ana, no ka mea, ua poino oia mamuli o ka hookui ana i kekahi ahua poha ku nalowale iloko o ke kai i ka la 20 nei, mawaho ae no o ka mokupuni o Vanekouva.
Aole ka mokukaua Adamu i holo aku no Lahaina, e like me ka makou hoike ma ka Helu 11. I haule iho nei o kulaia pu i ka la kulaia hou, mamuli paha o na noi hoomalimali a na poe haole puni heihei waapa. Kakahiaka La Pule i hala i holo aku ai a huli hoi mai no i ka Poakolu iho la.
Ua hauoli io ae no na poe Pelekane iwaho o ka Paka Kuokoa, Pawaa, i ka po Poalima nei, ka la oi hoi o ka noho alii ana o ka Moi Vitoria maluna o ko Beritania Nui nohoalii. He aha hulahula ka i malamaia a na hora o ka wanaao, hookuuia me ka piha hauoli o kela a me keia o na lahui like ole i hui aku. Na ka Hui Mele.
Auwina la Poaha, la 10 nei, i ku mai ai ka mokumahu Azeteca, akahi no a ku ianei, me 4,562 tona (loihi) lanahu no ka Hui Mokumahu Pakipika, mai Nanaimo, Kolumebia Beritania. O kela heluna ae la a me 600 paha tona hou ae no ka moku ponoi iho ka piha lanahu ka oi aku a kekahi moku hookahi i lawe mai no keia awa. Ma ka uwapo Pakipika kahi i pili iho nei a huai ae i kona piha lanahu Poalima iho oia e holo aku ai no Kapalakiko.
Ekolu mokumahu kuwaho i hookomo mai i kakahiaka Poaha iho la. O ke Kina ka mua i ka hora 7 mai Iokohama mai, iloko o 9 la, 11 hora me 10 minute, a ia aumoe ae, hora 10:30 paha, i holo loa aku ai no Kapalakiko. Mahope koke ihe ona ka Alameda mai Kapalakiko iloko o 6 la, 16 hora me 30 minute, a ua holo aku no na Panalaau Hema i ka hora 8 paha o ia po. A mahope mai hoi ona ka Wa@ mai ka Akau mai, a ia auina la iho no, hora 4 paha, i anehe loa aku ai no ka Hema.
Hoolaha Helukanaka no ka Apana o Honolulu.
Ina he poe noho kauhale kekahi a hoomaopopo ole ia e na luna helukanaka ma ka haawiia ana o na Palapala Helukanaka, e lilo no ia i mea e hoihoiia ai, ke ho ke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo iho.
WALTER C. WEEDON.
Luna Nui no ka Apana.
Sept. 28 -- 1mw.
Iloko o ka Aha Kaapuni Apana Hookolokolo Ekahi o ko Hawaii Paeaina Ma ka Hooponopono Waiwai.
MA KA HANA O KA WAIWAI O KALAmau (k) o Ewa, Oahu, i make kauoha ole.
No ka mea, na waihoia mai e Akaneki Kekua wa ka moopaoa, he palapala noi no ka hookohu Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai i oleloia, a e hoopukaia aku ia palapala ia Solomon K. Oila, nolaila, ma keia. ke hoolahaia aku nei i ka poe a pau i kuleana ma ua waiwai la, o ka POAKAHI, OKATOBA 26, M. H. 1896, ma Ahiolani Hale. Honolulu, hora 10 o ke kakahiaka, o ia kahi a nae ka manawa e hele mai a lakou, a e hoike mai i na kumu ina he kumu ka lakou e ae ole ia ai ke noi.
J. A. THOMPSON.
Kakauolelo.
Honolulu, Sepatemaba 22, 1896.
Sep 28 -- 3mw.