Ka Makaainana, Volume VI, Number 10, 7 September 1896 — Page 3

Ka Makaainana.

            HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 7, 1896

 

NA MOKUPUNI.

 

Mau Lono o na Apana Like Ole o kea Paeana.

 

Huakai a ka Peresidena I Maui—Na Hookipa a me na Ulia ma ke Ala, a pela wale aku.

            Ma ka auwina la Poaono nei, Augate 22, i hiki mai si o Peresidena Dole me na hoahela a hookipaia e ke keiki C. Y. Aina o ka Aina Pua.  I ka ikeia ana aku o ka huakai pamaloo a ua imi loaa nei o ke au hemolele, ua hookaniia aku he 21 kani ana o oa mea hoopahu Pake no kona hanohano me kekahi ahaaina nui na ua keiki la o Kina, me kekahi pi’o nui i kukuluia a i hoowehiwehiia hoi me na wehi o kanahele a me na huaolelo haole e hoomaikai aku aua i ka Peresidena o ka Repubalika Hemolele ole wale o Hawaii nei.  Ua kipa ka huakai, ua ai, ua inu na hoahele a keaa i ka lokomaikai i pahoiaia aku.  I ko’u makaikai pono ana a halo ana aku, he ku i ka hanohaweo ke ke iki puuwai hamama o Kiua @e kona lede, i ke kaa ana o ka hanohano ia laua, a he malohaha loa hoi, na wahi Luna Aupuni o makou nei.

            Pau ka hookipaia ana malaila, ua nee mai la ka huakai no ka hoaumoe ana ma ka hale o ka luna nui o ka mahiko o Ha@a nei, a ma ia po no, i make hikiwawe ai elua haole; hookahi, he haole Palani, he ma’i kona ma ka puuwai, a i hele e ai a o ka make no ia; o ka lua, he ma’i akepau.  Loaa no na moepuu o ka huakai a ka Peresidena.  A ma ia mauawa like no, ua komo a paoia ka huewai kapu a ia hoa Pake o makou nei e ke keiki a ka mea i komo ai ma ka pukaaniani he makahiki ae nei i hala, oiai, ua hala aku ka Pake no Makawao.  Ua loaa pono i ka wahine mare me keka ai mau makai, na oki oe e lele ana ua kolohe la ma ka pukaaniani, e like no me ka kona luaui i hana ai, me ke komo i ka holoku a holo e pee malalo o ka hale, ike e ia aku no nae.

            Ma ka Poakahi ae, la 24, ua ukali aku la makou no ka huakai a ka Peresidena ma ka home o ko makou Lunakanawai, no kona pahola ana mai he wahi paina hookipa.  Haalele ia laila, kau ma ua kaaahi o ka mahiko o Hana nei no Makaalae, a ua kukuluia malaila he lanai ahaaina nui e na luna nui o na mahiko o Hana me Makaalae, a he ku i ka nani ka ike ana aku ina hae like ole o na aupuni like ole o ka honua nei e welo haaheo mai ana.

            I ka’u koho aku, ua oi aku maluna o ka 500 na poe i akoakoa ae, mai na Pake, Pukiki, Kepani, haole no hoi me na wahi kanaka Hawaii o ai i ka lokomaikai o keia mau keiki lalawai, a e lohe pu no hoi i ka haiolelo a ka Peresidena.

            Ua hiki mai no kahi mau “aloha aina” na ia la e ike I ka Peresidena, a hoaumoe ka Peresidena malaila ia po.  Ao ae Poalua, hala aku a moe i Kaupo, ma kahi o Iosua Ahulii; aohe poe i hele mai e ike i ka Peresidena, he hookahi wale no, oia ka wahine Hawaii a ka haole kuihao o nei.  Wanaao Poakolu, haalele ia Kaupo no ke kuahiwi o Haleakala, malalo o ke pailaka ana a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui nei.  A no keia huakai mai hoi ka lono i loheia, ua haule kekahi o ua li@ hali ukana i ka pali a make loa, lilo na iwi i mea ole.

KIU HANU MEA HOU.

 

Na Lealea o ka La 27 o Augate.

            Mamua aku o ka la i hoikeia maluna, ua hui ae la o E. D. McCorriston me Iole Nazareta e kuka no na lealea o ka la i hoike ia ae la.  A ua hooholo laua e hukihuki na keiki o Halawa a ma na keiki o Kamalo ma Kamalo, a e hoomakaukau lakou i wahi paina no lakou iho, a me na poe hele mai.

            Eia nae ka apiki, i ka la o na lealea e malamaia ana, ua paewa mai la ka pili’na o ka nihoniho, oia hoi, ua huki aku la na keiki o Halawa e hui me na keiki o Kaunakakai a ua hoomakaukau okoa no lakou i wahi e paina ai ma Uwalapue, ma kahi o Kamai (k).  A o na keiki no hoi o Kamalo (puuwai hamama), ua hoomakaukau no lakou ma kahi i hooholoia.

            O ka hora 8 paha ia o ka la i hoikeia maluna, ua hiki mai la ke kii i ke kaula, i Uwalapue e hukikuhi ai.  No ka makemake ole o na keiki o Kamalo e hoomokuahana i ka apana o Halawa, nolaila, ua hooholo lakou e ae aku.  Nolaila, ua laweia ke kaula, o ka hora 9 paha ia a oi, hoomakaukau aenei kou kiu i kona wahi lio, ike aku nei au he huakai lio nui e nee mai ana, i ke kokoke ana mai, eia ka o ua bulu o Kaunakakai, ke ma@e nei makou no Uwalapue.

            Ia makou i hiki @ku ai, he mea apiki ko’u ike ana, akahi no a kui ka poi o ka ahaaina a na hui o Halawa a me Kaunakakai, ua mo’a nae ka puaa, wali mai ne ka ai, hoomakaukau ka pap@aina, noho na mea a pau e ai, a ma ka puaa kou kiu o ka hoonuu ana a hapa-fulu, oiai, na waiho kou kiu i ma@ rumi no @a mea e ae, oiai, aohe e hiki ke ho o mai i ka poi, oiai, he ma’i wale kou kiu i ka poi o ia ano.  Pau ka pai@a, hoomakaukau na moho o ka la, i ka heluia ana iho o na keiki o Halawa he 4 wale no i hi@i mai, nolaila, aole i hukihuki me Kamalo; nolaila, ua hooholoia o Kaunakakai ke hukihuki me Kamalo, koho na lunakanawai, M@s. Kaiu Kaae, Kualaau (he kanaka lawe le@@) a me S@lomona Kawaihoa, o ka manawa huki he 2 hora.

            I ka makaukau ana o na keiki, noho i ke kahua, i ka hoomaopopo ana a kou kiu i ka hui o Kaunakakai, eia ka o na kanaka no ua kani a moopuna, a he elua no mau wahi keiki opiopio, aka, ua haha no nae paha la I ke Kaweluholu o Papiohuli, Ka, ea, hoomakeaka no la.  I ka manawa i hoomaka ai e go, ua lilo mua no ma ka aoao o Kaunakakai, a aole no hoi i hoi hou iki mai a hiki i ka aneane ana e piha ka hora, ua puehu loa aku la na kala he $5.00 ia Kaunakakai, o ke keiki mamua loa o ko Kamalo hui, nana aku oe niania ka lae, eia no ka o ka mamo hope loa no ia o ka ohana a Elisai Hoomakeaka hou @o la.

Na Lealea ma Kamalo

            Pau na lealea ma Uwalapue, o ka hora 2 paha ia, ua pau mai na hui ekolu a me na makaikai i ka hele no Kamalo e paina ai, i ka hoomaopopo ana a kou iu i ka nui o na kanaka, he aneane no i ka 200 kanaka.  I ka makaukau ana o ka papasina, o ko@ kiu uo ka i mahaoi e ae i ka papaaina, a ma keia papaaina kou kiu i hoonuunuu ai i ka puaa a me ka poi, no ka mea, he like ka puaa me ka poi, ua aiia keia papaaina no ka ekolu manawa piha i na kanaka a ua lawa i ka ai a me ka i’a.

            I ka manawa o ka papaaina hope e ai ana, ua haki iho la ke au o Moanalua (anee) o ka hale o S. Kimo (momona, he hale ko koke ma kahi o ka papaaina) mamuli o ke kaumaha loa i na keiki o Kaunakakai, eia nae hoi, aloe lakou i hookaa ae i ko lakou aie ma ka hana ana ae hoi a paa.  Pau ka paina ana, ua malamaia ka hulahula e E. D. McCorriston i kana poe haumana a me na poe no hoi i ike i ka hulahula, a ua nui no na poe i wili ae me na hoa.

            I ko’u nana ana i na poe aka mai i ka hulahula a ua ike au he ekolu wale no, oia o E. D. McCorriston, Misita Minamina a me M@s. Kaiu Kaae, o ka lakou kiina wawae ana he memo a o ka wili aua hoi he palanahe a no lakou ko’u mahalo.

            Ma ka hoolei poka ana o Ioela ka oi, ma ka hoolewa lemu hoi o Iosua ka oi i ke kuupau i ua ai a Wahinekapu.

            Ua hoo nania na lealea a hiki i ka p@ eleele ana, a ike ole aku la kou kiu i ua hana aku o ia manawa a ua poe hulahula.

            Nolaila, me ko’u mahalo i na keiki o K@@alo i ko lakou hoo manao hope loa i ke lakou kumu hulahula E. D. McCorriston, oiai, i keiala a’u e kakau nei o ia koua la i ha @@@ iho ai ia Molokai @ei a hoi aku no Honolulu he m@@ makahiki.

KIU IMI MEA HOU.

 

Ma k- Kauoha.

 

HOOLAHA HOOKAHEKAHE WAI.

            Ke hoolahaia aku nei ma keia i na poe a pau e paa ana i na Pono Wai, a i ole ia, i na poe paha e uku ana i na uku wai, o na manawa no ka hookahekahe wai ana, aia ia mai ka hora 6 a 8 A. M., a mai ka hora 4 a 6 P. M.

ANDREW BROWN Luna Nui o ko Honolulu Oihana Wai.

Aponoia:  J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.  Honolulu, Iulai 16, 1896.

Jul 20-mhp

 

HOOLAHA O KA PAPA OLA.

KEENA O KA PAPA OLA, HONOLULU Augate 21, 1896.

            Ke konoia aku nei ko ka lehulehu hoomaopopo mai i na Pauku mahope iho o kekahi Kanawai i kapaia “He Kanawai e hoomaopopo ai no ka Malama ana o na Moolelo o na Hanau ana, na Make a me na Mare,” i aponoia Iune e, 1896:

 

NA HOIKE I NA HANAU I KA MEA KAKAU.

 

            PAUKU 12.  E lilo no i hana na ka makuakane o kela a me keia keiki i hanauia ma ka Repubalika o Hawaii, a i ole ia, ina na kaawale aku ka makuakane mai ka aina aku i ka manawa i hanau ai; a i ole ia, aole e ola ana; a i ole ia, ina he keiki ku ole i ke kanawai, alaila, e lilo no i hana na ka makuahine o ia keiki iloko o kanakolu la mahope iho o ka hanauia ana o ia keiki, e hoike aku i ka Mea Kakau i na Hanau, na Make a me na Mare ana o ka Apana i hanau ai ia keiki i ka la i hanau ai, ke kama a me ka inoa o ia keiki, ina ua kapaia ka inao, na inoa o na makua o ia keiki, ina i ku a ku o e paha i ke kanawai a me kahi i hanau ai.

            E lilo no hoi i hana na kela a me keia kauka nana i lawelawe, a i ole ia, i kaheaia aku, e pili ana me ka nanau ana o kekahi keiki maloko o ka Repubalika o Hawaii, e hoike aku iloko o kanakolu la mahope ino o ia hanau ana, no ia hanau ana a me na mea e ae e pili ana i ua keiki la i hoakakaia maluna ae nei maloko o keia Pauku.

 

NA HOIKE I NA MAKE I KA MEA KAKAU.

           

            PAUKU 13.  E lilo no i hana na kela a me keia ona o kekahi hale a wahi paha iloko, a i oie ia, maluna olaila i make ai kekahi mea ma ka Repubalika o Hawaii, e hoike koke aku no ia make ana i ka Mea Kakau o ka Apana kahi i make ai me ka hoike aku e like me ka hiki iaia e hana pela i ka inoa, ke kama, na makahiki, kumu o ka make ana, ka lahui, wahi noho home o ka mea i make a me kahi i make ai; a i ole ia, o ka hale a wahi paha maloko, a I ole ia, maluna olaila i make ai ua hoolimalimaia, a i ole ia, ua hohoia e kekahi mea e ae aole oia ka ona, alaila, e lilo no i hana na ka mea hoolimalima a mea noho paha ma ia hale a wahi paha, e hoike koke aku i ka Mea Kakau i na mea a pau i hoakakaia mamua ae nei maloko o keia Pauku.

            PAUKU 14.  E lilo i hana na kela a me keia Kahunapule nana i lawelawe ma ka hoolewaia ana o kekahi mea i make, a me kela a me keia mea lawe awe a mea e ae paha nana i hana ma ke kanu ana i kekahi mea i make, a me kele a me keia luna halema i, agena malama oia, a me kela a me keia mea i pili i kekahi mea i make, e hoike aku i ka Mea Kakau o ka Apana kahi o ia make ana i na ike a pau i loaa ia lakou e pi@i ana i kekahi me i make, i na manawa a pau a ka Mea Kakau i oleloia e noe ai no ia mea.

            NA HOIKE I NA MARE I KA MEA KAKAU.

            PAUKU 15.  E lilo no i hana na kela a me keia mea i hoomanaia e like me ke Kanawai e hooko i ka oihana mare nana i hooko i kekahi manawa i ka oihana @are e hoike koke aku i keia a me keia mare ana i ka Mea Kakau o ka Apana iloko olaila i mareia ai, a e hoike aku iaia i na inoa piha, na makahiki, kahi noho, ka lahui a me ka loaa piha o keia a me keia makua o keia a me keia o na mea i mareia.

NA HOOPAI.

            PAUKU 20.  O kekahi mea nana i uhai, a i ole ia, nana i hana a hooko ole paha i kekahi o na mea i kauohaia ma keia Kaua wai, a i ole ia, i kekahi mea i kauohaia ma keka@i @ula a Hooponopono ana paha hanaia a hoo ah@ia e ka Papa malalo, a ole ia, mamu i o keia Kanawai, ina e hoahewaia no ia uhai ana a hooko @le ani paha imua o kekahi Aha Hookolokolo Apana, e hoopaiia oia no ia uhai ana a hana ole ana paha i kekahi huina i oi ole ae mamua o kanaaina dala.

            Ma ke kauoha a ka Papa Ola, C. B. REYNOLDS, Luna Hooka

            Aug. 24—smw.