Ka Makaainana, Volume VI, Number 8, 24 ʻAukake 1896 — Page 8

Ka Makaainana.

8          HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 24, 1896

 

Hoi i ka Poli o ka Honua

 

MISASA LUISA-LIILII.

            Ma Kukuluaeo ae nei, i ka Poalua iho nei, Augate 18, ua newa hookahi aku la ka uhane o Luisa-liilii o Kunawai ma ke ala hoi ole mai iloko o kona mau la opiopio.

            He pua oia i mohala mai mai na puhaka mai o Misisa Uini a me Misita Piiakanoa, a oiai na la kupono no ka imi ana i makua nona, ua mareia oia me Misita Ota (he Geremania), a me ia i alo pu ai i na inea o keia ola ana a hala wale aku la no.

            He oluolu a he akahai kona kulana malalo o ka makua.  Me ka ohana i haaleleia iho makou e u pu aku nei, a na ke Akua e hoomama i na luuluu a pau.

 

S. N. P. HANAIA.

            Me ka ehaeha makou e hoike aku nei no ka laweia ana aku o ke aho o ia hoa'loha maikai a oiaio a makou e ka Mea Nana oia i hana mai, eia nae, me ka maopopo no ua hiki ole ia kakou ke kaohi mai ia mea ke hoea mai ka manawa nona e laweia aku ai.  Ma ka wanaao Poalima, la 14 nei, ma kona wahi noho makai o Apua, ua pio ae la ka lamaku o ka hale kino uhane ola o Samuela Nahakuelua Hanaia, i ke 45 paha a keu o kona mau makahiki ma keia ola ana, oiai, no Kawaihae-kai, Kohala Hema, Hawaii, kona wahi i hanauia ai iloko o ka M. H. 1851.  Aloha ino.

            He keiki kamaaina papa oia no Honolulu nei.  O kana hana o ka lawelawe ana mamua, a i kamaaina hoi ia makou, he hookele kaa hali ohua.  A i na makahiki mahope mai nei, ua noho lawelawe oia iloko o ke Keena Auhau no kekahi mau makahiki a ua mahalo nui ia no kona mikiala a hoopono ma ka hana, a na ke ake hoi o ke Aupuni e kupee aku iaia malalo o ka hoohiki, ua waiho aku oia i ka hana, oiai, aia no iloko o kona umauma kahi i lalapa mau ai o ke aloha no kona aina a me kona Moi.  Mahope mai nei, aohe ana hana, koe he wahi hana waiu-luliluli makai o ka makeke hou.  He hoa'loha oiaio oia a ua ike hoi i ka malama, a mamuli no hoi o ia ano malama a hoomakaulii, ua ponopono no oia me na haawina o ka pomaikai a ulakolako ma keia ola ana.

            O kona ma'i ka, he ano pehu, a awili pu ia paha hoi e ke anu a me ka fiva, hele loa i ka pilikia.  Ua hoi aku oia iuka o Kapalama e noho ai, no ka imi ana i ke ola ma ko kakou aoao, a aohe pono i loaa mai.  Nolaila, hoi hou no i kai, ikaika loa mai la ka ma'i a haule oia.  Minamina wale.

            Me Lilia, kana waaine, a me ka laua hanai a me kona poe pilikana makou e komo pu aku nei iloko o na haawina o ka u a me ka luuluu nona.  Ia auwina la iho no i maneleia aku ai kona kino wailua koou puanuanu a nalo ma ka ilina o Kawaiahao, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. H. H. Paleka.

 

WILLIAM HENRY WHITE.

            Kakahiaka nui o ka Poakolu iho la, la 19 nei, ma Lahaina, Maui, mahope iho o ka pili mau ana o ka ma'i i ke kino o ka mea nona ka inoa maluna ae, ua haalele mai la kona aho i keia ola ana.  Ina i mau kona hanu a Sepatemaba 17 ae, alaila, piha iaia na makahiki he 17 ma keia ao mauleule.  Oia ke keikikanae hiapo a Misita a me Misisa W. White.  Minamina no ka laweia ana aku o ia opio, ua nui hoi, eia nae, o ke aloha no ia o ka Mea Nana oia i "haawi mai a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia Kona ina"  O ko kakou luuluu ma keia ao, o ko ia la maha ana ia mai na ehaeha o ka hoomailo loihi ana maluna o kona kino.  Ke hui pu aku nei makou me na makua a me ka ohana iloko o keia haawina like o ka u a me ka luuluu.  Minamina a lihaliha wale!

 

LEWIS J. LEVEY.

            Hora 11:40 o ka po Poaono nei i make ai ka mea nona ka inoa maluna ae.  He mau la no kona o ka waiho ma'i ana iho nei, he numonia ka, a hala aku la.  Auwina la o nehinei, hora 3, i hoolewaia aku ai oia malalo o na lawelawe ana o ka ahahui o na Keiki o Sana Keoki.  Ua haalele iho oia he wahine a me na keiki liilii lehulehu e u aku nona.

            Oia kekahi o na pio kalaiaina i kipakuia ai e keia Aupuni, a aole no i loihi loa aenei kona hoi ana mai a me kona ohana mai Auseteralia mai.  Ua kamaaina oia i o kakou nei, he luna kudala kana hana mamua.  I kai o na uwapo oia i hana ai i na la i hala iho la, he mea helu kopaa a helu ukana o na moku.

 

Aihue o ka Huihui o ka Po.

            I kahi manawa o ka po a ao ae ka Poalima nei, a mahope iho hoi o ka pau o ka holoholo ana o na kaa panee ia po, a ua hoihoiia aku hoi ka pahu waiho dala liilii no na poe hookele kaa o ke ao ana ae, ua komoia kahi o ia pahu i waihoia ai a lawe ia aku e ke kolohe.  He pahu laau huinaha keia i apo oolea ia a iloko no hoi o laila e waihoia ai na loaa o ka la.  Aohe keia kolohe i ikeia aia i ke ao ana ae, i ka wa i heleia aku ai e hoomakaukau i na kaa.  Ua oleloia mawaena o $400 a me $500 o loko.  Ma ke kula mauka ae ka o ke kula Kamehameha kane i loaa aku ai ua pahu la i na poe huli, ua wawahiia a ua puehu na dala pau o loko.  O kekahi mau eke ka i loaa aku, ua pau na wa-hi pepa o loko i ka haehaeia.  A hiki mai i keia la, aohe i loaa ke kolohe a aohe no hoi i hopu hoohuoi ia kekahi mea, eia nae, ua nui no na manao hoohuoi wale.

 

            Ua pouli hapa ka mahina i ka po Poaono nei, aneane e hora 8 ka hoomaka ana.

            He 17 poe Pake paahana o ka mahiko o Ewa i pau ko lakou manawa hana malalo o ka aelike a ua hoole nui aohe e noho hana hou.  Oiai, he poe hou lakou o ke komo ana mai, ua hoihoi nui ia mai iluna nei, iloko o ka Halewai, a ua hoouna hou ia aku no Kina maluna o ka mokupaa Velosite i ka Poaha, la 13 nei.

            No ka pomaikai o na kanaka maoli a me na Pake me Kepani, e hoikeike ana o Misi Elese Adea i kana hulahula anapau ahi ma ka Hale Keaka Pake kahiko ma Aala, ma ka huli ma Waikiki o kahi alahele, no ekolu po. e hoomaka ana i keia po, po apopo a me ka po Poakolu.  Ua hoemi loa ia mai ka ukukomo.

 

KELA A ME KEIA.

            Ua puka ae ko Hilo nupepa namu hou -- Ka Ahailono.

            O na lono hope loa i loaa mai nei no K nela V. V. Akepo ka, ke pii mau la no kona oluolu.

            Mai ka Akau mai ka Miowera i ku mai ai i nei kakahiaka a e holo loa aku ana no ka Hema.

            Ua hiki mai nei na pono mikini paahana no ko Hilo hale hana kopa a e hoounaia aku ana i kahi o keia mau la iho.

            Aole o Peresidena Kole i huli hoi mai ma ke Kinau o nei kakahiaka nui, e like me ka upuia, aka, o ka Ilamuku wale no.

            E hoomaemae hou ia aku ana ka mokumahu Kimo Maki no elua a ekolu paha pule, a iloko o ia wa e loaa ai he ipuhao hou nona.

            Ke hooia nei ka luna nui o ka helu kauhale e hooko pololei ia no ka hana, a ke kau ka helu aohe hoololi hou ana aku, aka, e oia mau aku ana ia helu.

            He aha hookani ogana ke haawiia ana e Misita W. Tela i ka po Poakolu iho maloko o ka luakini o Kaumakapili, no ka hoolaulea ana i na kumuao o ke Kula Kumu.

            Ua waiho ae o S. W. Wilikoki, Makai Nui o Kauai, i kana oihana.  Minamina no ia luna Aupuni i lawelawe loihi i ka hana me ka hoopono a me ka mahaloia e ka lehulehu.

            Ua waihoia aku ka hihia o kela haole kamana o Hilo i ki pu ai i kekahi Pake no ke kau kiure o ka Aha Kaapuni.  He $1,500 kona bela.

            Ekolu poe Kepani haalele hana no Ewa i hoea mai i ka Poalua, la 11 nei, a aia nui i Kawa kahi i hana ai i na hoopai i hookauia ia lakou e ko laila Lunakanawai Apana.

            Ma ka Auseteralia o ka Poaono, la 15 nei, i holo aku ai o Aberahama Fenana no Kaleponi a hala loa aku no ke kulanakauhale o Loko Paakai, Uta, oia a me P. Kealakaihonua.

            Kakahiaka nui wale o ka Poakolu iho la i ku mai ai ka mokumahu Alameda mai na Panalaau Hema mai, a i ka auwina la iho, hora 2:30 paha, i holo loa aku ai no ka Ipuka Gula o Kaleponi.

            Ma ke Kina mai o kela mau pule aku nei i hoea mai ai ke Kanikela Pake ma Kapalakiko oia a me kona ohana, a e holo hoomaha ana no ka aina oiwi.  Ua hookipaia oia a me kana kakauolelo e Kukima, Wono Kawai, Alo, a me na Pake koikoi e ae o kakou nei.

            Ua ku kakahiaka nui mai ka mokumahu Rio de Ianeiro i ka Poaono nei mai Kina me Iapana, a ia auwina la no, hora 3 paha, i heo loa aku ai no Kapalakiko.  He 147 Kepani, 46 Pake a me 320 tona ukana ana i lawe mai no keia awa.  Aia na eemoku i kai o Kahakaaulana kahi i hoomaluia ai.

            He Pukiki ka i make iluna o ka Malulani ma kana huakai o ka la 4 nei, a ua hoolele a kanuia i Lahaina.  Ma ka opu kona mai eha, "cancer."  Ua malamaia he aha nieniele i ka huli hoi ana mai i ka moku o ka Poalua, la 11 nei, a o kona kumu ia i lohi iki ai no elua hora ma kona manawa ku mau.

            He hoopuoho pauahi ko ka hora 9:30 o kakahiaka Poalua, la 13 nei; no ke kihi o na alanui Moiwahine me Hema, ma kekahi hale iluna a ilalo.  Ua waiho hemahemaia ke @@ ahi a loaa i kekahi keiki uuku, kokoeia.  O na pono o kekahi moe ka i poino me ka ania pu o ka paia.  He ohana Pukiki ko ua hale la.  Ua eleu aku no na kaawai e kinai a pio koke no me ka mahuahua loa ole aku.

 

Ma ke Kauoha.

 

HOOLAHA O KA PAPA OLA.

 

KEENA O KA PAPA OLA,

HONOLULU Augate 21, 1896.

 

            Ke konoia aku nei ko ka lehulehu hoomaopopo mai i na Pauku mahope iho o kekahi Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoomaopopo ai no ka Malama ana o na Moolelo o na Hanau ana, na Make a me na Mare," i aponoia Iune 3, 1896:

 

NA HOIKE I NA HANAU I KA MEA KAKAU.

 

            PAUKU 12.  E lilo no i hana na ka makuakane o kela a me keia keiki i hanauia ma ka Repubalika o Hawaii, a i ole ia, ina ua kaawale aku ka makuakane mai ka aina aku i ka manawa i hanau ai; a i ole ia, aole e ola ana; a i ole ia, ina he keiki ku ole i ke kanawai, alaila e lilo no i hana na ka makuahine o ia keiki iloko o kanakolu la mahope iho o ka hanauia ana o ia keiki, e hoike aku i ka Mea Kakau i na Hanau, na Make a me na Mare ana o ka Apana i hanau ai ia keiki i ka la i hanau ai, ke kama a me ka inoa o ia keiki, ina ua kapaia ka inoa, na inoa o na makua o ia keiki, ina i ku a ku ole paha i ke kanawai a me kahi i hanau ai.

            E lilo no hoi i hana na kela a me keia kauka nana i lawelawe, a i ole ia, i kaheaia aku, e pili ana me ka hanau ana o kekahi keiki maloko o ka Repubalika o Hawaii, e hoike aku iloko o kanakolu la mahope iho o ia hanau ana, no ia hanau ana a me na mea e ae e pili ana i ua keiki la i hoakakaia ma una ae nei maloko o keia Pauku.

 

NA HOIKE I NA MAKE I KA MEA KAKAU.

 

            PAUKU 13.  E lilo no i hana na kela a me keia ona o kekahi hale a wahi paha iloko, a i ole ia, maluna olaila i make ai kekahi mea ma ka Repubalika o Hawaii, e hoike koke aku no ia make ana i ka Mea Kakau o ka Apana kahi i make ai me ka hoike aku e like me ka hiki iaia e hana pela i ka inoa, ke kama, na makahiki, kumu o ka make ana, ka lahui, wahi noho hope o ka mea i make a me kahi i make ai; a i ole ia, o ka hale a wahi paha maloko, a i ole ia, maluna olaila i make ai ua hoolimalima, a i ole ia, ua nohoia e kekahi mea e ae aole oia ka ona, alaila, e lilo no i hana na ka mea hoolimalima a mea noho paha ma ia hale a wahi paha, e hoike koke aku i ka Mea Kakau i na mea a pau i hoakakaia mamua ae nei maloko o keia Pauku.

            PAUKU 14.  E lilo i hana na kela a me keia Kahunapule nana i lawelawe ma ka hoolewaia ana o kekahi mea i make, a me kela a me keia mea lawe awe a mea e ae paha nana i hana ma ke kanu ana i kekahi mea i make, a me kela a me keia luna halema i, agena malama ola, a me kela a me keia mea i pili i kekahi mea i make, e hoike aku i ka Mea Kakau o ka Apana kahi o ia make ana i na ike a pau i loaa ia lakou e pi i ana i kekahi mea i make, i na manawa a pau a ka Mea Kakau i oleloia e noi ai no ia mea.

 

NA HOIKE I NA MARE I KA MEA KAKAU.

 

            PAUKU 15.  E lilo no i hana na kela a me keia mea i hoomanaia e like me ke Kanawai e hooko i ka oihana mare nana i hooko i kekahi manawa i ka oihana mare e hoike koke aku i kela a me keia mare ana i ka Mea Kakau o ka Apana iloko olaila i mareia ai, a e hoike aku iaia i na inoa piha, na makahiki, kahi noho, ka lahui a me ka inoa piha o kela a me keia makua o kela a me keia o na mea i mareia.

 

NA HOOPAI.

 

            PAUKU 20.  O kekahi mea nana i uhai, a i ole ia, nana i hana a hooko ole paha i kekahi o na mea i kauohaia ma keia Kanawai, a i ole ia, i kekahi mea i kauohaia ma kekahi Rula a Hooponopono ana paha i hanaia a hoolahaia e ka Papa malalo, a i ole ia, mamuli o keia Kanawai, ina e hoahewa no ia uhai ana a hooko ole ana paha imua o kekahi Aha Hookolokolo Apana, e hoopaiia oia no ia uhai ana a hana ole ana paha i kekahi huina i oi ole ae mamua o kanalima dala.

            Ma ke kauoha a ka Papa Ola,

            O. B REYNOLDS,

aug. 24--dmw. Luna Hooko.