Ka Makaainana, Volume VI, Number 5, 3 ʻAukake 1896 — Page 1

Ka Makaainana.

BUKE VI ---- Ano Hou     Honolulu, Oahu, Augate 3, 1896.     HELU 5.

KA NINAU WAIONA.

Mau Hoakaka Waiwai no kela

Kumuhana Ano Nui.

[Unuhiia mai ke DIOCESAN MAGAZINE.]

I ka panee ana akui keia kulumano maluna o keia ninau hauhili, aole i manao ke "Diocesan Magazine" e pane ma kona aoao pili kanawai.

I ka wa e hooholoia ai a hooko pono ia o na kanawai kupono loa i hiki ke hoolalaia, no ka hooponopono ana i kona ano pili kalepa, a me ka malama ana i ka lehulehu m@i na laaumake mai, hookahi wale iho no kumu e hiki ai ke malama a ho@auia @a pakiko maloko o kekahi anaina, a o ia wale iho no ka ulu ana ae o ka w noonoo ao-kanaka, i hoaponoia e no anaina hoolauna; a o na poe pakela inu, ua manaoia, he poe lakou i kupono ole e lilo i mau lala no ia mau anaina hoolauna.

Aole ma o ke kau kanawai ia ana la i loli ae ai ka inu ana i maa i ko kakou mau kupuna, aka, mamuli mai no ia o ka ikaika moe malie o ka noonoo ae kanaka o ka lehulehu.  He kakaikahi loa paha na poe i ike i ke ano o ka inoa o ke kiaha, "tumbler" (ma ka olelo Beritania,) oia hoi, he "palahuli."  E hoike ana ia i ke ano o na kiaha o ka wa i hala, ina e piha ua mau kiaha la, aole loa e hiki ke kukuluia maluaa o ke pakaukau aia wale no a maloo ka wai o lok.

Na keia noonoo ao kanaka e hoopau ae i keia hana onoonou a hookikina e inu mailoko ae o ia mau anaina hoolauna.

O ka ninau nui wale no e noonooia ai; ma ke alanui hea la e hoopololeiia ai keia noonoo aokanaka i hiki ai ke hoopalahalahaia ka haawina o ka pakiko me ka hookuekue maka nui ole ana hoi i ka pono kuokoa o ke kanaka.

O ke alanui i manaoia e hoike aku, he alanui ia i noonoo nui ole ia, a i hoike ole ia mai hoi e na poe e haiolelo hele ana no ka hoole waiona.

Iloko o ka anaena a me ka ikaika o ka lakou mau hakoke ana maluna o keia ninau o ka pakiko, ua hoohuikau ae lakou i ka pakiko me ka hoole waiona.  (Oia hoi, o ka hoole loa no i ka waiona, "total abstinence," o ia ka pakiko, "temperance")

E like paha me ka manao o kekahi poe, i mea e pololei ai kekahi lasu kekee, e hoala a hoopio loa aku iaia ma kekahi aoao, pela i manao ai na poe hoole waiona o ka hoole loa no i na waiona, o ia ka pakiko

Aka, o ka hoole loa i ka wiona, aole ia o ka paikiko.  O ka hopena o ka laau kekee i hoopia'o loa ia ma kekahi aoao, i @ona wa e hookuuia ae ai, e panau hou ae ana no ia a like me mamua.

O ka ho@o ana e ao aku i ka lehulehu i ka pakiko ma ka papa loa ana aole e hoopa iki i ka waiona, ua like no ia me ka hoao ana, i mea e pale ae ai i ka launa hewa ana o na kane me na wahine, ma ka hoihoi ana i na kane a pau i na pu kahunapule (monasteries), a o na wahine noi i kahi o na virgine.

He hoole waiona o Ioane bapet te, aka, i kona hoomakaukau ana i ke alanui o Kristo, aole loa oia i ao aku i na kanaka e hoohalike mai me ia.   Aole oia i hookonokono aku i kana mau haumana e auamo pu mai me ia i kau@a ana e auamo ana.

Ina no he poe kekahi e manao ana e hoole loa i na ano waiona a pau, e han ano lakou e like me ko lakou makemake, aka, mai manao nao lakou e oi ae ana ke lakou hoaponoia, e like la me ka manao o na poe hoole loa aole e ai i na io holoholona, aia o na mea ulu wale no.

O ka pakiko ka mea i makemakeia, a o ka pakiko, o ia no ka ai akahele ana i na makana i haawiia mai ia kakou, a i lilo ai ko kakou ai ana ia mau me i mea e hooikaika ai i ko kakou ola, aole hoi i mea e hoopoino ai i ko kakou mau kino.

Eia he elua mau buke nui i hamama no kakou e heluhelu ai Ka Buke o ke Ao nei, a me ka Baibala.  O na poe i heluhelu ole i ka Baibala, ao e e nee ko lakou heluhelu i ka Buke o ke Ao nei.  Aole i kakoo mai kona mau aoao i ka @uuia ana o na waiona i puhiia.

O keia ka ninau nui e waihoia aku nei.  O ka hoawaawa ana, ma ia mea e loaa mai ai ka waina, he hana ia i maaia, aka, o ke puhi ana i mea e hoonui ai i ka alekohola, eh hana akamai iho ia.  Nolaila, aole i kupono ka lawe ana i na waiona ikaika i mau mea inu mau.  Ma ka hoawaawa ana, ua loaa mai no ka alekohola, aka, aole nae he nui.  Aole anei i lawa ino la ia wahi ikaika no na mea inu?  Ina o keia iho la ka manao o ka Buke o ke Ao nei, alaila, ua kulike no ia me ke @o ana a ka Baibala.  Oiai, ma kekahi aoao, aole loa e hiki i ka mea hoole waiona ke waiho mai i kumu hoahewa i ka mea e inu pakiko ana i ka waiona, ka wai o k@ hua waina i hoawa@w@ia, aole no hoi e hiki i ka aoaoa e kokua ana i ka hookuu akea ana i ka waiona ke waiho mai i kumu e hoaponoia ai ka aininiia ana o ka waiona ikaika iloko o ka puu o kekahi mea me he he luai pele la e kahe ana mai ka lua pele mai.

He mea i hooiaia, o na aina kanu waina, e hana maoli ana i ko lakou waina inu, ua oi aku ko lakou pakiko mamua o na aina e kaukai ana i ko lakou mau waiona mai waho mai.  Nolaila, ma keia, ua hiki ke oleloia, aole i loaa ka hewa ma o ka makana la a ke Akua i waiho mai ai, ak@, ma o ka hana hou ana iho a ke kanaka i mau mea hou ma ko lakou wahi.

Nolaila, o ko makou manao, ina e hiki ana i kela noonoo aokanaka ke pale ae i ka inu ana i na waiona i hooikaika, a e inu wale no ma na mea i hoawa waia, e loaa auanei he anuu keikei e kokoke aku ai i kahi e loaa ai o ka pakiko.

Moho Hope-Peresidena.

Ma ka la hope loa (Iulai 11) o ka noho ana o ka aha wae moho o ka aoao Demokarata ma Kikako, a mahope iho hoi o ke koho ana no na manawa elima, ua waeia o Arthur Sewali (Ata Sewala) o Maine i moho hope-peresidena no ia poai kalaiaina.  Peneia iho na balota i loaa ma ka koho elima a hope loa ana; Sewall, 588; McLean, 32; Harrity, 11; Williams, 9, Clark, 22; Pattison, 1; Daniel 36; hiki ole aku a i koho ole, 251.  Ua hooliloia kona kohoia ana i koho lokahi.  He kanaka kapili moku kuonoono oia no Bath, Maine, a he mea ake hoi i ka haua laulaha ia o ke sileva a me ke gula pu, a ma ia wahi no hoi kona hanauia ana i Novemaba 25, 1825.

Aia no ka ke oleloia le iwaena o na poe Demodarata kue sileva no ka wae ae i mau moho hou, a ina pela io ana, alaila, o ka mahae maopopo loa ana aku no ia o ia poai.  O ke kumi ka o keia waeia ana O Sewala, i hiki ole ai ka hoi ke oleloia no kekahi wahi wale no keia ake i ke sileva, aka, he hoike hoi keia ua laulaha loa ma o a maanei o la iana nui.

WAIWAIO W.M. GIBSON.

Koe Kahua Hanai Holoholona

o Lanai i Kona Mau Ewe.

Ma keia hooko moraki a Bihopa Ma kue i ka waiwai o W. M. Kipikona, i make, ua kakauinoa ae o Lunakanawai Kaapuni Kaaka i kekahi kauoha a olelo hooholo i kahi  o keia mau la iho la e apono ana i ka hooponopono i hoikeia aku.  No ka pono o na moopuna oo ole, ua hoopaneeia ke kuai ana i ke kahua hanai holoholona o Lanai, ua hoonoh@ia o F. H. Hayselden (Kikaha) ko lakou makuakane, i kahu @ no lakou malalo o $1,000 bona.

Ua hoike ae hoi o W. G. Iwi. ni ia Bihopa Ma ua makaukau oia e lawe i kela moraki, a ua aeia, e uku ana nae hoi oia he $25,000 no ka aina ma Honolulu nei, o ia o Halaaniani a me na wah@e ae e pili aku ana.  E hooliloia aku ana keia huina dala no ka hookaa mahele like ana i na aie i paa ole malalo o ka moraki.  Na Pi Ki Keoni, ka mea a ka Aha i hookohu ai mamua e hooponopono, e hoolilo aku i ka hulu hipa o 1896 nei i pau i ka akoia i ke a wa, a mai ia loaa mai e uku ai i na hoolilo ku i ke kanawai a pau a me 41,000 no ka uku loio i W. A. Kini, a me $250 i ka mea hooponopono, mawaho ae hoi o kekahi uku komisina o 5 pakeneta no na dala a pau i loaa mai iaia.  E uku aku ka mea hooponopono mai ke koena iho he $660 pakai like i na poe hoaie mai i hoopaa ole ia a koe nae o C. W. Suu, a o ka oie ae e ukuia aku no ia ia W. G. Iwini no ka pomaikai o ke Kahu Hauai Holoholona o Lanai (Lanai Ranch).

Nolaila, mamuli hoi o keia hooponopono ana ua hooliloia o W. G. Iwini i agena no ke kahua hanai holoholona, me ka mana kaokoa e lawe mai a e hoolilo aku i ka hipa a pau e akeia ana o keia mua aku, koe ko nei makahiki a me na holoholona a pau e loaa ana mai Lanai, me ka hoike aku no kana hana ia Misasa Talula L Hayselden, no na na loaa mai a me na hoolilo ana aku a no na dala i ukuia e ia no ka Bihopa Ma koi malalo e ka lakou hoopii paniku a hooko moraki.  Ke pau ia koi, alaila, oia ke pani ma ko lakou wahi, me ke kuleana e koi aku i ka Aha no kekahi kauoha e hooko a ka moraki a e hoolilo aku i ka wa wai, koe ka waiwai ma Honolulu nei, iloko o elua makahiki a malalo mei paha, ke uku ole ia ka ukupanee, ma ka huina i koe ih@a Bihopa Ma, ma ka 7 pa-keneta, a oi aku mamua o eono malama.  Ua koe no ka pono hookaa aku i na poe i hoopiiia.