Ka Makaainana, Volume V, Number 22, 1 Iune 1896 — Page 6
This text was transcribed by: | Betty Yang Green |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
HONOLULU , OAHU, POAKAHI, IUNE 1, 1896
IOSEPINE
KA
EMEPERESE PUUWAI OLU O FARANI
MOKUNA II.
KA MARE ANA O IOSEPINE.
Me ka puuwai walania i helu helu iho ai na Iosepine la i ka palapala. Ike iho la oia i ka hewa o kona hoopale ana aku ia Uilama i ka manawa mamua iho, a mihi iho la. Ua hoomaopopo loa iho la oia maloko o keia wahi palapala uuku i ka nui o ko Uilama paulele maluna ona, a ua hana aku nae oia i ka mea i ei aku maniua o ka mea kupono. Eia nae, aole ana mea e hana ae ai. Aia no oia i ka umikumamalima o kona mau makahiki. Aia ma kona mau hoao a puni kona mau haiawahine i like ole ko lakou manao me kona ke hoao oia e uhaki i ka aelike hoopalau me Bohane, oiai, olakou a pau ua iini nui loa lakou o Iosepine ka Bohaue wahine hookahi e mare ai. Ma ka manao hoi o ko Uilama mau hoa’loha i wahine i hanau ma ka lepo o Enelani kana e mare ai. He mea ole nae ia ia Iosepine. O ke kauwa nae nana i lawe aku ka palapala i mua o ua ui la, ua hoopauia aku oia, a o ka nui iho o lakou i koe iho ua papa loa ia aole e ae ia Uilama a o kahi mea e ae paha e komo iloko e launa olelo pu ai me Iosepine.
Ua like me kakhi ma’I nui i kau iho lamuna o Iosephine – pela okoa iho la no na haawina o ke aloha e lulumi la iloko ona a ua hiki ole iaia ke haalele i kona wahi moe no ka hoomama ana ae iaia. Ua noi aku oia i kona mau hoa’loha e ae mai iaia e hele no kekahi halepule e hoomama iki ai i kela luuluu iloko ona no kekahi mau mahine, a e loaa hoi iaia na noonoo maikai no ka noho’na maikai o ke kino a me ka uhaue. Ua aeia kela noi ana a ua laweia aku la oia no ka halepule ma Panetemona (Panthemont). Maanei i noho ai oia no kekahi mau mahine malalo o na hoomalu maikai ana.
He pinepine na manawa a Uilama i hoao ai e loaa he mau launa pu ana me Iosepine, a no ka manawa hope loa no hoi, ua halawai pu laua he alo a he alo me ka mea ana i upu nui ai, a o kela aloha mawaena o laua, o ia ka laua i hoohuihui hou ae ai me na manaolana no ka hoi hou ae e like me na la mamua aku, aka, aole e hiki. O ko laua manawa hope loa ia o ka hui ana a e kamailio pu hoi no na mea i hala a me na mea e hoea mai ana. I ka hookokoke ana mai o ka hora e kaawale ae ai laua, o ia ka wa o Iosepine i lele aku ai a hopu ma ka a-I o Uilama a honi hoomaumau aku la iaia no ka manawa hope loa.
No ka Visicouna Bohane hoi, i kona wa e makemake ai e ike aiai (Iosepine), mawaho mai oia e kamailio ai o ka pukaaniani aohe ae o Iosepine e komo mai oia iloko e launa pu ai e like me na mea e ike mau ia nei iloko o keia au nee mua o ka naauao, a he hana hoohaahaa maoli no hoi ia ia Bohane. O ia mau mea nae, aole i law mai kela keonimana a hoopaa maloko o kona mau hoomanao ana, no ka mea, aia kela wahine malalo o kona malu kahi i noho ai a e kali wale ana no hoi o ka hoea mai o ka wa e hoohuiia ail au.
Me ka mau no e kela hoomanao iloko o Iosepine no Uilama, ua hoike aku la oia imua o na poe e pohai ana iaia maloko o kahi halepule ana e noho ana i ka nui o kona aloha no Uilama; ko laua hui a launa pu ana, a me ka hoomaka ana o ke kukuni paa ana o ke aloha iloko o laua mai ko laua mau la kamalii mai. Ua hoahewa oia iaia iho no kona hoopale ana ia Uilama a ae aku i na manao hoowalewale o ka mea okoa e komo mai iloko ona. A no ka manawa hope loa hoi, ua ae aku la oia i ka manao o kona mau haiawahine e haawi pio iaia iho malalo o Alekanedero Bohane, ka mea ana i mahui mua ole ai oia aku ana kona kokoolua e noho ai iloko o na inea o keia ao.
Aole paha he mea hewa i ka mea kakau ke hoakaka pono aku i na poe heluhelu i ke ano o Iosepine ma ka hanau ana, oiai, ua hoakaka wale ia aku no ma na helu mua, he wahine oia i hanau ia maluna o kekahi wahi mokupuni uuku ma ke Kai Karihiana, he mokupuni hoi mawaena o Amerika Hema a me Mekiko, a ma kahi olelo ana paha, o na ailana liilii o na Inia Komohana.
He wahine Amerika maopopo o Iosepine ma ka olelo ana, aole hoi he Farani a ano lahui e ae paha. Nolaila, o ka puuwai o na kanaka Farani, ua hoohihi a ua kaihia aku ia e keia wahine ui o na mokupuni liilii e ku ohaoha ana iwaena o ka heluna nui o na mokupuni o na Inia Komohana.
(Aole i pau).
I keia po e hoolaaia ai ka halekapu hou a Pi Ki Keoni mauka o Leleo.
Eia ke paapaahana heu nei me makou kahi haa o Kamoiliili. O ka peuu kai no a me ka lomi, o ia na hana ponopono iki. Ke lawe pu nei me kona mau makaaniani nanhoku.
Ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei i hoopiliia ae ai ka moku holo lealea Koroneta ma ka uwapo Pakipika, a ma ka hora 2 no o ia auwina la i haalele mai ai i keia awa no Iapana.
MOE MA KA AINA E.
Pahaohao ka Po. Heaha ka Haina o ke Ao.
(Koena mai kela pule mai.)
No ke kii o Maria (Domina). He mea pono ke nanaia ka hana a keia inoa o Maria, he “Hakuwahine,” a i ole “Aliiwahine.” Nolaila, ma ka nana ana i na inoa elua, ua loaa he haina ku pono no ke alii, penei. Hoola, a I ole, Hoopakele i ke Aliiwahine. O ia paha ka hoopkuuia a lanakila, a i ke kau hou ana ma ke kulana kiekie, (elike me ke kau ana o ka mahina iluna i ke aouli lani) Nolaila, he aka o Maria no ke aliiwahine. O Iesu a me Maria, he keiki o Iesu na Maria, he makuahine hoi o Maria no Iesu O ke keiki ana o lesu na Maria, o ke aka ia o ke keiki ana o ka lahui na ke Aliiwahine. O ka makuahine ana o Maria no Iesu, o ke aka ia o ko ke aliiwahine makuahine ana no ka lahui. (Nolaila, e na keiki puhiohe a ka lahui, e hoopono ia oukou iho ma kea no o ke kulana malamalama.) No ka mea, ke ku aku nei o Iesu, ka mea nona ke kea e kau la maluna o ka mahine, a e hoomanao ae oukou i ko oukou mea e lanakila ai ma ka aina malihini, a e hoomanao pu iho hoi, aia pu ko oukou makuahine alii ma ka meheu o ka oukou huakai, aole oia i peina no oukou.
5 – Na “haole elua e ku ana imua o ke kea, me he la e kuka ana laua kekahi me kekahi. He paa lole keonimana ko kekahi, a he paa lole koa ko kekahi.”
O keia mau haole ae la no laua na aahu like ole, he aahu keonimana me ke aliikoa, o ka mea hiki ke hoike ae, penei no ia. O ka haole me ka aahu keonimana, he hoike ia e ao mai ana i ka mea nana ka moe e lawe ae ia ma ke kulana keonimana o na hana, a pela hoi i kona mau hoa. O ka haole hoi me ka aahukoe, e ao mai ana ia i ka mea nana ka moe a me na hoa e ae o ka puali puhiohe e lawe i ke kulana o ka manaoio hana, a e hana me ka wiwo ole o ke kulana o ke kanaka koa, a e hoomau aku no ka pono, ka lauakila a ma ka holomua. Ina no ke alii, e keonimaua oukou nona a e wiwo ole hoi nona ma ua mea a pau e hoea mai ana imua o kea lo, ina he mau ninau ke hoea mai ana. A oiai, ua ku ua mau haole la imua o ke kea, oia hoi, ka “Lanakila” a “Hoola” hoi, pela oukou e ku aku ai imua o kahi e lanakila ai, a e hoolaia mai paha na manao luuluu e loaa ai he hauoli ana.
O ke kuka ana o ua mau haole la (koe uae hoi ka loheia o ka laua mau olelo e ka mea nana ka moe), heaha la ka manao o ia kuka ana? Me he la, he kuka ana ia no kekahi mea, a na kekahi o laua e hooko. Ma ka nana ana aku, o ke keonimana ka i kauoha i ke koa e hana i kekahi mea, a na ke koa ana e hooko. Ina o ia ka manao, alaila, he kanaka kulana kiekie ua keonimana la nana ke kauoha, a o ke koa hoi, he kanaka hooko kau oha ia. Aole no he wahi moali moakaka o ke kauoha a ke keonimana i ke koa, koe wale iho no ka huli ana aku i ka manao o ke kauoha maluna o ke kapaka koa, ka mea e aahu ana i ke kappa koa, a maluna paha o ia aahu oa e huli aku ai i ka manao o ka haole keonimana.
O ka haole e aahu ana i ka lole koa, he kanaka ia i alaua iaia iho no ka make a no ke ola. Ina o ka haina ia o ke kanaka koa, alaila, e loaa ana paha ka manao o ka haole keonimana e kauoha aku ai i ke koa, e haawi ua koa la i kona ola no ka pono o ke aliiwahine, (oia hoi, ka mahine imua o ko laua alo me kela kea), malalo o kana oihana i alanaia ai. Ina iho la hoi pela kea no o ke kauoha a ke keonima ua, alaila, o ka mea hiki ke olelo ae, e hanaia ana ka hana malalo o ka mana o ka oihana koa a ke keonimana kiekie o Amerika Huipuia.
6 – Ka “ike mau ana o ka mea nana ka moe i ke kea me kona mau kinohinohi anapanapa o ke gula a me ke daimana.” He hoike ia i ka mea nana ka moe a me kona mau hoa, e kahoahoa e mai ana e hoolana mau i ka manao; e i aku ke kea o ka hanohano ke alohi mai la i like me ka anapanapa o ke gula a me ke daimana, a o ua hanohano la, o ia na haawina mahalo he nui e paholaia mai ana. He kea hanohano ia ina paha maluna o ka hana i lawelaweia, a ina no paha ma ka malama ana i na rula ke onimana a kulana mai ao koa.
7 – “Ke komo ana o ka mea nana ka moe iloko o kekahi rumi a halawai pu me kona mau hoa, a puhi pu i kekahi mele,” (koe hoi ka inoa o ke mele, aole i hoikeia mai.) he hoike ia no ke kono ana aku i kekahi poe e hele mai e ike, a i ole, e akoakoa mai, a i ole, e hai aku ana eia makou. He mea pono no nae e makaala loa i na kuia e hoea mai ana.
8 – “Ka ike ana o ka mea nana ka moe i ka Moiwahine Liliuokalani me kona mau ukali kane a me na wahine.” He hoike ana aku ia i ka mea nana ka moe a me kona mau hoa puhiohe, e hele ana ke alii i ke kaapuni, a ua hai e aku ke aliiwahine i kona hele ana no ka hoomaha i na keiki puhiohe mamua o kona hele kino ana no Waialua.
9 – Ka “lululima ana o ka Moiwahine me kekahi o na keiki puhiohe, (owai la ka inoa,) a me ka mea nana ka moe.” Elua no mahele no ka aloha luluima; ka mua, ke aloha luluima no ka haiawai hou ana; a o ke aloha luluima no ke kaawale ana aku. O keia aloha luluima hope iho