Ka Makaainana, Volume V, Number 16, 20 April 1896 — Page 7

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 20, 1896

(page 7)

 

POHIHIHI NO UA MOE.

 

Hoomamao ke Akule i ke Ehu me he Moi Ia.

 

            Ia'u e hiolani ana malu@a o ko'u wahi moe i ka po o ka la 8 o Maraki, ua halawai aku la ko'u uhane me kekahi wahine i hoopulouia ke poo i ka lole e like me ko ka Viiikina Hemolele, oia hoi, o Maria, a ike aku nei au ia mua o ke alo e hamama ana no ka lole a he kea ke kau mai ana i ka umauma, a e waiho wale mai ana no na waiu a e kahe ana no ka wai o na waiu, a e kukuli ana oia ma ke kumu o kekahi pali kiekie, a o Kaawa loa i Kona ua wahi nei a i ka lae kahakai ko'u uhane kahi i noho ai me kekahi poe kane a me na wahine he nui loa e nana ana i ke kukuli o kela wahine a'u i ike ai.  Ia wa, ke aku nei au i ka mahina ua piha pono na wahi a pau o ka mahina, aole nae iluna o ka lani, aka, ma ke kua mai no o keia pali kiekie kahi i oili mai ai a kau aenei i ka ekolu hapaha o ua pali nei, a paa loa iho la ma ia wahi.  Ia wa ua hooho ae nei au a me ko'u poe hoa e noho ana---"A kau ka manina iluna o ka pali kapu o Keoua!"  Ua hiki ole ia'u ke hoomaopopo i ka nui o ka manawa a na kanaka i hoopuka aku ai i kela mau huaolelo a hiki i ko'u puoho ana, aole no hoi i nalowale ka mahina a hiki i ko'u ala loa ana.

JENNIE KAAUA

 

 

Na Mawehewehe a ke Kilokilo

 

            O ka wahine i pulouia, ina he aka ka pulouia ana o ka wahine no kekahi wahine i neneihika puia, alaila, o ia paha.  No ka mea, o na hana pili i ka pulou, he mau hana huna helehelena ia; nolaila, ua ku ino la ka hoohuoi owai ka wahine o keia ao e hanaia ana pela?

            O ke Kea ma ka umauma o ua wahine la, ke hoike mai nei ke Kea i ke ano o ka mea nona ke kea, ua hoomainoinoia oia.  Nolaila, he aka paha auanei ua kea la no ka hoomaewaewa.  A oiai, ua hoopili mai ua wahine la i ke aka o ke kea o ka mea i hoomaewaewaia ma kona umauma, pela paha auanei ka ehaeha luuluu ma ka umauma o ka wahine i neneihikapuia; ina e hoea mai aua ma ia ano, a ina aole, he maalahi loa ana ia, aka nae, he kaualua no.

            Aka hoi, ina i ku ma ka mahele o ka lanakila o ke kea, aohe hoi a ia, no ka mea, ua lanakila ka Mea Nona ke kea maluna o ka make; a ina ia o ke ano o ka mea e hoea mai ana he lanakila maluna o na pilikia a pau, o ke au o ka manawa ka i ike ia mea.

            O ke kahe ana mai o ka waiu o ua wahine ia me ka waiho wale mai o ka umauma, he aka ia o ka hoomaewaewa i nana ole ia e ka lima menemene ole; ke ku ma ia ano.  Aka hoi, ina he aka ka hamama waiho wale ana o ka umauma o ua wahine la no ka puuwai ha@haa e ae aku ana i na ehaeha e kau mai ana, alaila, o ia paha; alaila, he hoike ia o ka molia ana aku iaia iho no na ehaeha a pau e kau mai ana.  O ke kahe ana o ka waiu, o ka lilo ana ia o kona ola, kona mau po no a pau i mea hoomaunauna wal ia.

            O ke kukuli ana o ua wahine la ma ke kumu o ka "pali kapu o Keoua," he aka ia o ka manao luuluu; ina paha i ke kino laahia o ka mea i neneihikapuia.  Aka hoi, ina he aka kela kukuli ana a ka wahine no na hana puleumi a kahi poe wahine kahune, a poe kahuna paha, alaila, o ia paha.  Nawai la i kauoha ia lakou e hana pela?  Nolaila, eia ka awahua ko iini nei i kana mea e ale aku ai.  O ka hooiaio o keia puleumi i oleloia ae la, o ia no ka hoike ana mai o ka moe ia Kaawaloa, kahi o Kapena Kuke i pepehiia ai me ka pali kapu a Keoua.  Ina he hana pepehikanaka ka puleumi, pehea hoi o Kapena Kuke i hanaia ai?  O ia hana like no, he hana pepehikauaka.  Ina e make ana ke kanaka, e kaulaiia ana anei oia i ka la?  Aole, e kanuia ana oia.  A pela i ku mai ai ka pali kapu o Keoua a hooiaia mai @ kahi i kanuia ai na iwi o na alii.  A ina he mau iwi alii ka i kauuia ma ka pali kapu o Keoua, malia paha he mau iwi alii no hoi ke pani aku ana, ke ku ma ia ano.  A owai la auanei ka wahine o keia ao e luuluu aku ana o ka manao e like me kela wahine @ kukuli nei ma ke kumu o ka pali kapu o Keoua.  Ae, owai?  Na ke au o ka manawa e hoike i kona nani iho.

            O ka mahina piha i hoohoia ai e ka lehulehu i ke kau i ka ekolu hapa-ha o ka pali kapu o Keoua, me he la, he hoike ana mai ia, ma ka pali kapu o Keoua nei e hanaia ai kekahi hana hoomaewaewa.  No ka mea, ke hoike nei o Kaawaloa i kahi o Kapena Kuke i pepehiia ai i ka hana like pela.

            Ma keia wahi, he mea pono i ka mea wehewehe ke hoakaka ae ma kekahi mahele o ka mahina, a o ia keia:

            O ka mahina, ua kapaia ia he Aliiwahine ma ka olelo oiwi o ka aina, a oiai ka mahina e kau mai la i ka pali kapu o Keoua, e pono oia e kapaia aku he aliiwahine.  A mamuli o ko ka mahina kau ana mai i ka pali kapu o Keoua, e hiki ai ke olelo ae:  Owau, (Aliiwahine) maanei nei au e hunaia aku ai, a maanei nei au e hoomaewaewaia ai e like me ko Kapena Kuke hanaia ana i ka ekolu hapaha o ka makahiki, a i ole, i ka ekolu hapaha o ke Kaulana Mahina.  (O keia ae la ka manawa a Aperila e hai nei i ka mea wehewehe, o ia ka ka la mua o na epa he @@i.)

            Ma keia wahi, he @ ea pono no hoi i ka mea wehewehe ke hoike aku i ka mea pili ia Kealakeakua, aole no hoi oia i nalowale aku mai ka ike aua aku a ka maka mai a Kaawaloa aku a me ka pali kapu a Keoua.

            O Kealakeakua, ua kapaia p@@ ha hoi keia inoa ma ko ano he ala i hele ole ia e ke kanaka no ka mehameha, a o ke akua wale no ke hele.

            I ka nana ana i keia inoa, ua ulu mai ka manao hoohuoi heaha kana hana e hai mai ai?  I ka hoomaopopo ana aku a@a no he hana ma kahi mehameha me ko ka lehulehu ike ole aku.  A o ua hana la, oia keia, he lawe malu ia i ka pali kapu o Keoua paha, i ke aina pali aa paha, i ka aina lewa i ke kai paha, a i ole, i ka Mokupuni Neka.

            A ke ku mai la no hoi o Napoopoo a hoike mai i ka lua poopoo e nalo aku ai paha.  O ke au o ka manawa wale no ka mea hiki ke hai mai i na mea iloko ona iho.  Aka hoi, ina ua pili na hana hoomaewaewa no ka ilina o na alii ma ka pali kapu o Keoua, ma ke ano paha e wawahiia ia Pali o Keoua no kahi hana i manaoia e hana malaila, alaila, o ia ka paha ke ano o ke kukuli ana o kela wahine ma ke kumu o ka Pali o Keoua.  E menemene ana ka paha oia no na hana maewaewa malaila.  A ina no hoi no ka ilina alii ma Maunaala keia hoomaewaewa hou ana, alaila, o ia ae la.

            A ina ua pikaiia keia moe e ka mea nana ka moe, alaila, ua ahona iki ia.

            O keia na hoakaka ana a ka mea wehewehe, aole paha no ka pololei i na wa a pau, aka, e aho ka wehewehe a@a mamua o ka waiho popopulu wale iho, malia paha he mea io no e hanaia ana, o ka wehewehe ole ia ana ka hewa.  A ina no hoi aohe mea e hauaia ana, na ka lokomaikai ia o ke ahonui o ka Mea Kiekie Loa, e hoopahua ana i ke akamai o na keiki a kanaka, alaila, ua loaa ka maha.  Aohe hewa o ka hoomalamalama mua.

KILOKILO DIMERATA.

 

 

            Ua hoopaiia o Lui Adler e ka Aha Apana i ka Poalua iho la no ka hoeha ana i kekahi wahine Hawaii, Misasa Liwai, he $2 a me na koina.

            Ma kekahi o na hale e kokoke nei i ka huiua o na alanui Rikeke me Moiwahine, i ka po La Pule i hala, la 12 nei, ua ulu ae he hakaka iwaena o kekahi mau wahine o ke ano hupo, a @loko o ia manawa pu i puka ae ai he mau olelo pelapela mai ia Ane (w) ae e huai puka nui ana hoi i na mea pohihihi o kona kokoolua wahine, a pela aku.  A o ka hopena, o ia no kona palukuia ana aku e kana kane @o ka hoopuka i na olelo pelapela.  Manene no hoi ka pepeiao ke hoolohe aku.

            La 30 o keia mahi@a e ku mai ai ka Monowai mai na Panalaau Beritania ma ka Hema.

            Ua lilo i ke kuaiia e E. W. Jordan ka halekuai helu 10 o Walakahauki ma alanui Papu, a malalo aku ana o kona inoa ponoi e lawelawe aku ai oia.

            Ua hopuia o Ana Gertz i ka Poakahi, la 6, e noho nei ma Alanui Paipalapala, no ka hele ana e hooweliweli ia Makuna, loio, a me ka hoopuka ana aku i kekahi mau olelo ano kupono ole.  I ke ku ana ae imua o ka Aha Apana i ka Poalua mai, ua ahewaia oia a hookauluaia kona hoopai, me kona kauohaia nae e waiho ae i bona o $100 no kona malama i ka maluhia o ka Repubalika o Hawaii a me ke ola o J A Makuna.

 

 

C. E. Williams me Keiki

Ed. A. Williams,  Luna Nui

Helu 611, Alanui Moi, ma Ewa iho o ka Pa o Aigupita.

 

He mau mea kuai lako hale o na ano a pau loa

He mau mea Hana Pahu Kupapau a Hooponopono Hoolewa.

 

            E hoolakoia no na Kaa Kupapau, na Kaa pio a me na Kaa-ohana.

            Ina no e ninau ia laua, e loaa no na Pohaku Kia Hoomanao no na He Kupapau.

 

            O ka Ialoa kekahi hana hiki loa ia laua, aia ia malalo o ka lawelawe ponoi ana a Ed. A. Williams, F. D., he mea i puka pono mai ka Kalaka Kula o ka Ialoa Maikai ana iloko o Mei, 1894.

NA TELEPONA

Keena, Helu 179---Kauhale a me Kahea Po, Helu 815

nov 2-mp                     feb 3-mp

 

 

HALEKUAI LAHUI KALAHIKI

Helu 405, Alanui Moi, ma Waikiki aku o Alanui Nuuanu, ma ka aoao mauka, ke keena mua o ka "Hawaii Holomua."

 

Ma ia halekuai o na oiwi e loaa ai na anoi a me na paihi o na ano hou loa, e laa

            Na Kalakoa,  Na Keokeo,  Na Makalena,  Na Kinamu, Na Huluhulu,  Na Lihilihi, Na Kamaa o na Kane, Wahine me Keiki, a pela aku.

            Oluolu no ke kuai ana.  Aohe hewa ke kipa mai e ikemaka, a aohe no hoi he kunukunuia no ka hoikeike ana i na mea kuai.

M. PALAU, Luna Nui, @ok 14-tf

 

 

F. J. TESTA, (Hoke).

MEA OHI A KOI AIE

            Mea Huli Moolelo Aina a Waiwai e ae paha.

            Mea Unuhi a Mahele Olelo Hawaii a Enelani paha,

            Mea Hana Palapala Kanawai o na Ano a pau,

            Mea Kuai Mikini Humuhumu Lole,

            Mea Hoolimalima a Hoolilo Aina

            Mea Kuai Waiwai no ka Uku Komisina Haahaa,

            Ua makaukau mau oia e lawelawe i na hana a pau e haawiia mai ana iaia.  He kuike ka rula.

            E. loaa no oia ma keia keena.              apr 8-1mk