Ka Makaainana, Volume V, Number 15, 13 ʻApelila 1896 — Page 7
| This text was transcribed by: | Inger Hojfeldt |
| This work is dedicated to: | Daughters of Hawaii |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 31, 1896. 7
nui loa ka makau a me ka haalulu. No ko'u wahi kuka e komo ana, he haekaeka kakau loloa, e manao ana e wehe ae a huna, a i ole, e kiloi paha, aka, aole nae e hiki no ka nui loa o ka makau a me ka haalulu. A na ia mea i hoopaaw@ a e mau ana ao ka haalulu o ke kino i ko'u puoho ana ae.
KAMAKAU.
Wanaao La Pule, Koloa, Ku@ lua, Maraki 8, 1896.
Na Wehewehe Hoonanea.
Ua hookumuia ka moeuhane ma Ema Hale, ua ikoi na alii malaila, no lakou na inoa, Paki, Keoni Ana, Liholiho (Kamehameha IV), a me Kaleleonalani (ka Moiwahine), he poe alii make wale no a paa. Aka, heaha ka lakou hana e hoike mai ai?
O ka huli ana i kalakou hana, he mea pohihihi no ia; mai loko mai no nao o ka lakou mau hana e huli aku ai i ka haina, a o ia keia:
Ina e manaoia o Liholiho he mea hoomalu i ka lahui Hawaii a he mea hana e rula i kona wa e ola ana, e nele anei hoi ke manaoia o Peresidena Dole he mea hoomalu oia no ka lahui Hawaii. Ma ka hoomaopopo ana ua like no o Liholiho me Dole. O ka hana ia Liholiho, o ia ka hana ia Dole, aole i kaawale.
Ina i manaoia o Liholiho he kino aupuni Moi i make, pehea hoi o Dole, he mea anei ia e nele ai ke kapa ana aku he kino aupuni oia e ku ana? Aole! Nolaila, ma ka hoomaopopo ana i keia moe, aia no he hana pili aupuni ka hoike a ka moe. Ma ka hoomaopopo aku, o ka Liholiho olelo me kana kauoha ia Paki ma, o ia no ka ke aupuni e ku nei olelo me kana kauoha.
O Paki me Keoni Ana, he mau alii laua, o laua no nae na kiai o ka puka ma ka aoao mauka e pili la i ke Alanui Beritania. Heaha la ka haina o ka laua hana? Eia: He malama i ka maluhia o ka Moi Liholiho. Ina ua malama o Paki ma i ko Liholiho maluhia, aole anei ia o ko ke aupuni malama ana i kona maluhia? E nele anei kona kiaiia? Aole; e kiaiia ano no ia.
Ma keia wahi, he mea pono ke nanaia na olelo a Liholiho ia Paki ma. Eia ka ninau a Liholiho ia Keoni Ana ma: "Eia ihea iho nei ua poe nei?" Ke pane nei o Keoni Ana me ke kuhikuhi a kona manamanalima, "Aia ma o." (Ma ka aoao Waikiki.)
Eia ka mea like: O Liholiho, o ke aupuni no ia. O ka Liholiho ninau ana, o ka ke aupuni ninau ana no ia. O ka Keoni Ana kuhikuhi ana "ma o," o ka ke kiai o ke aupuni kuhikuhi ana no ia. Ke kauoha nei o Liholiho ia Keoni Ana. "O oe, e hele aku oe a hiki i ke alanui Alapai, a mai laila @ a ke alanui Lunalilo."
O keia kauoha alii a Liholiho ia Keoni Ana, o ia no ke kauoha mana a ke aupuni i kona mau kiai. O ko Liholiho kena aoa ia Keoni Ana, he hoolilo ana aku ia ia Keoni Ana i kiu, a o ka mea i kiaia aia no ia ma ke alanui Alapai a me ke alanui Lunililo. Nolaila, ua pili ka Liholiho mau hana i ka ke aupuni mau mea e hana ai.
Ke kauoha hou nei o Liholiho ia Paki, "O oe, e Paki, e hele oe a hiki i ke alanui Moi, malaila oe e ku ai a loaa hou aka ke kauoha ia olua."
Ua like no ka Paki hana i kauohaia ai me ka Keoni Ana, a he hookahi no ano o ka lana hana. Nolaila, he mea no i hoohuoiia ma ke alanui Moi, a i manaoia he punana. Ina he punana malaila, alaila, aia no he hale halawai malaila, a he wahi kukakuka no kekahi hana i manaoia. A pela no paha ma ka Keoni Ana wahi i hele aku la, he punana no hoi ma na alanu Lunalilo me Alapai, ma kahi e kokoke ana ia mau alanui. A ma ka nana aku, e hoouna ana no ke aupuni i kona mau kiai, e like me Liholiho e hoouna nei ia Paki ma.
Ke olelo hou nei o Liholiho, "E anai loa aku ana au i keia poe." O ko Liholiho olelo ana pela, me he la o ko ke aupuni olelo ana no ia pela.
Eia paha na mea like ma ka olelo ana ae, o ka "anai" a nele loa aku ma ka hana a o ka anai a pili pu i ka paia, e hoolilo ana i na kamaaina i kuewa a me kahi poe e ae i manao e hookamaaina iho ia Hawaii.
Ina o ka manao keia o ka Liholiho olelo ma o ke aupuni, alaila, me he la e hoea mai ana kekahi hana ano nui. No ka mea, ke hoaiai mai nei ko Paki inoa no kekahi hana weliweli, oia hoi, ka paki aku, paki mai; nou aku, nou mai, a pela aku. A o ka hope aku paha auanei, he uluaoa, no ka mea, ke hooiaio mai nei ko Keoni Ana inoa i ke paonioni o na hana e ulu mai ai ka hakaka.
Ma keia wahi ae la, ua pau ka Liholiho hana a me ka Paki ma. Nolaila, he mea pono ke nanaia ka hana a na pahikaua.
No na pahikaua e kau puoa la a me ke komo ana o Liholiho. Ina o ko Liholiho komo ana ae malalo o ka pahikaua a he hoailana no ko ke aupuni komo ana aku iloko o ka hookahe koke, ea, he mea ehaeha ia ina e hoea io mai ana; aka, o ke ahonui o na Lani ka i ike ia mea. No ka mea, o ka mea e lawelawe ana i ka pahikaua, aole e nele kona moku ana i ka pahikaua. A me he la i ka nana ana, ke nee mai nei na hana a ka liona, bea, tige, ilio, keko, a pela aku. No ka mea, o ka oihana kakapahi, he oihana lewa ia o ke kino; o ia no ka lewa ana o ka bea, ka halaku' ana o na keko. O ke kani ana o ka pu, o ia no ka aoa ana a na ilio, o ke kahe ana o ke koko, o ia no ke omo ana o ke tige. O keia mau mea a pau i hoakakaia ma na moe i hoopuka mua ia, me he la ke neenee mai nei lakou. Aka, o ke au o ka manawa ka i ike i kona nani iho, ina no ka hoea, ua hoea ae la; ina no ka mahu, ua mahu iho la; a ke hoea ma ka nune aku, nune mai, a emi iho, ua ahona ia. Aka, i nune a hanaio, papapau aohe nao ai i ka papaa.
Ma keia wahi ae la, ua pau ae la ka'u hoakaka no ka pahikaua, a e hoakaka aku ana au no ko ke kalaunu kau ana maluna o ka welelau o na pahikaua.
Ua ike ka mea nana ka moe e kau ana ke kalaunu iluna o na pahikaua, aole nae oia i ike i kona wahi i hoea mai ai.
Elua no mahele e nana ai: 1-ko ke kalaunu kau ana maluna o ka maka o na pahikaua; 2-ko na pahikaua komo ana malalo o ke kalaunu.
No ka mahele mua, he hoike ko ke kalaunu kau ana maluna o na maka oi o na pahikaua no kona noho alii ana maluna o ka oi o na mea kaua. A o ka lua, he hoike ia ma ka oi o na mea kaua oia e noho alii ai. Aka, aole i ikeia kona wahi i hoea mai ai; pela io no, aole i ike kela a me keia i kona la e hoea mai ai, aka, i ikeia i ke kau ana.
No ka mahele elua, he hoike ko na pahikaua komo ana ae malalo o ke kalaunu, me he mea la e ohiu aku ana i ke kalaunu me ke ano e kaawale aku kona mana, a o ka pahikaua ke noho maluna ona. Aka, ke hoike nei ka moe, aole i ikeia kona wahi i hoea mai. Nolaila, ma ka nana ana, na ka mana no o na mea kaua okoa loa aku e hookau hou i ke kalaunu; ina paha aia ia mea iloko o ke alanui Beritania, oia hoi ka olelo ana ae iloko o ka Beritania alanui e hana ai.
O ka hope iho la keia o na hoakaka ana, aole nae i koiia ka mea heluhelu e hilinai i keia mau mea a pau i hoikeia, aka, na ke au o ka manawa e hoike mai i na mea e hoea mai ana, a hoea ole paha. He mau mea no koe o keia, aka, ua manaoia ua lawa. KILOKILO DIMERATA.
Olelo Hoolaha.
Ua wehe hou ae nei o TAI SING i haleaina mahope o ka Hale Leta. He umikumamalima (15c) poi, bipi, a me ti. Ma na Poaono, he kaka a me ka moa no 15 keneta wale no. TAI SING.
Honolulu, Mar. 31, 1896.
apl 6-1mhn
Hoolaha Manao Hooko Moraki a me ke Kuai.
MAMULI O KA MANA KUAI I HOikeia maloko o kekahi Moraki i hanaia ma ka la 6 o Augate, M.H. 1892, ma ia JOHN K. HANUNA ame POIPE, kana wahine mare, o Hana, Maui, ia ISAAC TESTA, Kahu Waiwai, o Honolulu,Oahu, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope Aupuni ma Honolulu, iloko o ka Buke 139, ma na aoao 175 a me 176; ke hoolahaia aku nei ma keia ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku aku i ka Moraki i oleloia no ka uhakiia o ke kumu, oia hoi; ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e kupono ai no ka ukuia, a mamuli hoi o ia paniku ana e hoolili aku i ka waiwai i hoakakaia maloko o ia palapala ma ka
POAKAHI, LA 30 O MARKAI, M.H. 1896,
ma ka hora 12 awakea, ma ke kuai kudala akea ma na Keena Kudala o W.S. Luce ma Honolulu.
ISAAC TESTA,
Kahu Waiwai, a Mea Paa Moraki.
Honolulu, Feberuari 27, 1896.
No na mea hou aku i koe, e ninau ia A. Rosa, Loio, Alanui Kaahumanau, Honolulu.
O ka waiwai i paa ma ka Moraki i oleloia e manoia nei no ka hoolilo aku, o ia no; na Mahele o Umikumamawalu iloko o ke Kumu Waiwai o ka Hui Mahiko Panailike, o Hana, Maui, i hoakaka maopopo loa ia ma ka Helu 31 o ka Buke Kuleana Mahele no Umi Mahele; Helu 55, Ekolu Mahele; Helu 48, Elima Mahele.
Ua hoopaneeia ka hooko ana i ke kuai o ka moraki maluna ae no ekolu pule, ke hiki aku i ke awakea, hora 12, o ka Poakahi, Aperila 20.
apl 6-3pl.
Waihona Buke Hawaii.
E loaa no na buke ma ka olelo makuahine no ke kuai ma ke keena o ko makou Puuku. Penei iho kekahi o ia mau buke:
Laieikawai $1 00
Gaberiela Lenoa 75
R.W. Wilikoki 50
Hookahuli Aupuni o 1895 50
a pela aku, a pela aku.
O na buke e ae no hoi kekahi, e laa na buke kanawai, a me kahi mau ano e ae, ke ninau pololei ia mai ia.
F.J. TESTA (HOKE),
ko 28-tf 327 Alanui Moi.
C.E. Williams me Keiki.
Ed. A. Williams, Luna Nui.
Helu 611, Alanui Moi, ma Ewa iho o ka Pa o Aigupita.
He mau mea kuai lako hale o na ano a pau loa.
He mau mea Hana Pahu Kupapau a Hooponopono Hoolewa.
E hoolakoia no na Kaa Kupapau, na Kaapio a me na Kaa-ohana.
Ina no e ninau ia lau,a e loaa no na Pohaku Kia Hoomanao no na He Kupapau.
O ka Ialoa kekahi hana hiki loa ia laua, aia ia malalo o ka lawelawe ponoi ana a Ed. A. Williams, F.D., he mea i puka pono mai ka Kalaka Kula o ka Ialoa Maikai ana iloko o Mei, 1894.
NA TELEPONA
Keena, Helu 179-Kauhale a me Kahea Po, Helu 815.
nov 2-mp. feb 3-mp.
HOOLAHA.
Ma keia a mahope aku o keia la ke kauoha a aku nei na poe a pau e paa ana i ko'u mau Aina iloko o keia Aupuni ma ka hoolimalima e uku koke mai i ko lakou auhau hoolimalima, ina ua hiki i ka manawa e hookaa ai, ia Prince David Kawananakoa, ma Honuakaha, Honolulu, Oahu.
KAPIOLANI.
Honolulu, Ianuari 23, 1896.
ian 27-3ml.