Ka Makaainana, Volume V, Number 13, 30 March 1896 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 30, 1896.
NA IWI KAPU A KAKOU.
Ka Laweia Ana o ka Moi Kamehameha
II. a me ka Moi
Kamehameha III.
Ina e nanaia ma ke kalenekario o ka Buke Pule o ka Ekalesia Enelani, ua hiki no ke ikeia mawaena o kekahi mau la hoomanao he mau la i hookaawaleia aole no ka hoomanao ana i ka la make o ka Moi, Bihopa, a Kahuna paha nona ia la hoomanao, aka, no ka la o kona laweia ana. Aole no paha i akaka lea i ko makou poe heluhelu ke ano o keia "laweia ana." Ma ka Baibala, o keia "laweia ana," o ia no ka laweia ana o ke kino i ka lani me ka hookaawale ole ia me ka uhane ma ka make ana. E like la hoi me Enoka i lawe ola ia aku me ka ike ole i ka make; aole ia e ike hou ia, no ka mea, ua lawe ola aku ke Akua iaia." (Heb. XI. 5.)
Aole nae keia o ka manao o ia la i hoomanaoia ai ma ke kalenekario. Mawaho ae o Enoka a me Elia, aole i ikeia kekahi mea i lawe ola ia. O ka laweia ana o ka Moi Eduada ke Konofesa, i hoomanaoia ma ka la 20 o Iune; o ko ka Bihopa Suitana, ma kala 15 o Iulai; o ko ka Moi Eduada o na Sakona Komohana, ma ka la 13 o Okatoba, o ia ka laweia ana o ko lakou mau kino kupapau mai ko lakou mau wahi i waiho mua ia ai a i kahi hou i oi ae ka hanohano maloko o kekahi luakini poo.
A oiai, ua nalowale na moolelo piha e pili ana i keia mau "laweia ana," aka nae, o ka malama mau ia ana o ko lakou mau la hoomanao a me ko lakou hookomoia ana iloko o ke kalenekario i ka wa i hoohuihuia ai ka Buke Pule i ke keneturia 16, ua lawa ia no ka hoike ana mai i ka nui a me ka hanohano e pili ana ia mau oihana i ko lakou wa i lawelaweia ai. Nolaila, aole wahi kaawale o ko lakou waihona noonoo no ke kanalua ana i ka lawelaweia ana o ia mau oihana me ka eehia a me ka hoohanohano ana i ke kino kupapau.
Aka, ke pane mai nei ka poe kue, he mau la ia o ka hoomanamana, a he mea pono e kapaeia ia mau hana. A ke haanou nei lakou ia lakou iho no ko lakou mauae ana maluna o na hana hoomanamana o ko lakou mau makua i ko lakou kaohi ole ana i ko lakou kaa a wehe paha i ko lakou papale ke halawai aku me ke kino make e hoolewaia ana i ka lua kupapau. Aka, he wahi mea oluolu no ka manao ka hoomaopopo ana iho aole i pulamaia keia ano hiona holomua maloko o keia mai ia kanaka. Ua hoomaopopo makou mawaena o na lahui a pau, mai ka poe i ke kulana kiekie a i ka poe haahaa, he mea maa mau ia lakou ka wehe ana i ka papale i ko lakou wa e halawai ai me ke kaa kupapau ma kona alahele i ka pa ilina, e hoike ana aole kela kino hanu ole he puu lepo e laweia la e kanu, aka, he luakini ia no ka uhane make ole i hanaia ma ko ke Akua ano, i hoola panai ia e ke Koko o Kri sto, a he mea hoi, oiai, e aneane aku ana e lilo i lepo, e hoala hou ia mai ana a e noho hou ia aku ana hoi e ka uhane, a e lilo hoi i hoa kaana pu no ko ka uhane ola mau loa ana.
Ma keia mau hoakaka e hiki ai ke hoomaopopoia aole wale no ke kumu hoohalike mai ke au kahiko mai, a me ka manao laulaha iwaena o ka lehulehu, aka, no ka hooluolu pu ana aku hoi i ka manao o na kanaka oiwi e malamaia ai ka laweia ana o na kino make o na alii me ke kupono a me ke akahai. No ke kumu i waihoia ai na pahu o Kamehameha II a me Kamehameha III iloko o ka hale ilina mahope iho o ka laweia ana o na kino e ae o ka ohana Kamehameha a waihoia iloko o kekahi halepao, he mea ia na makou i hoohuoi ai. Aole nae hoi a makou noonoo ana no ia mea i keia wa. Ua ike makou mamuli o ko Kalakaua makemake i waihoia ai ko na Kamehameha II. a me Kamehameha III. mau kino kupapau ma ka hale ilina no ka manawa; a mamuli o ke kapaeia ana ae o ia makemake i laweia aku ai ko laua mau pahu a waiho pu ia iloko o ka halepao me ko na Kamehameha e ae.
Aka, ma ko makou ike, mai lilo ole no keia laweia ana o ko laua mau iwi i mea e eha ai ka manao o kekahi mea ina i hanaia me ke ano ku i ka hiehie a me ka hanohano. A no ka nele ana i keia mau haawina, e lilo auanei ka "laweia ana" o keia mau Moi i mea na ke kanaka Hawaii e hoomanao mau ai i ka hookaeia ana o ke kino lepo o ko lakou mau Moi e ko lakou poe haku hou o ka reupabalika. Ua hauoli nae hoi makou e hoopaa iho aohe ke koikoi no ia hana maluna o Misita Lisimana no ke ano o ka laweia ana o na olowaa mai ka hale ilina aku a i ka lua pao. Ua hoolimalimaia o Misita Lisimana e hana aku i ka hana pili pohaku no ka wehe ana i ka luapao, a me ke pani paa loa ana aku mahope iho o ka hookoia ana o ka hana lawe. Ua hanaia na mea a pau ma kona aoao no ka lawelawe ana i na olowaa me ke anoano eehia. Aohe oiaio ua hookuuia iho ia mau olowaa iloko o ka wai o eono iniha ka hohonu ilalo o ka papaku o ka luapao; no ka mea, i ka loaa ana aku o ka luapao ma ia ano, ua hana o Mi sita Lisimana i kekahi mea e hiki ai na olowaa ke kauia ae maluna o ka wai. No ka halihali ana hoi i na olowaa i ka luapao, aole me ia ia mea. Ua ili iho maluna o ke Aupuni ke koikoi o na kinaunau e pili ana i keia laweia ana o na pahu mai ka hale ilina aku a i ka luapao. Aole i malamaia keia laweia ana ma ke ano e hoolaulea ai i ka manao o ke kanaka oiwi. Aole no hoi i hoakakaia mai na kumu i malama ole ia ai me ka hanohano a me ka eehia. Aohe poe ukali, a aohe no hoi ke kaa kupapau a ke kanaka hana pahu. Maluna o ke kaa kika-ne i laweia aku ai na pahu, iloko o laila e moe ana he elua Moi o Hawaii, a hiki i ko laua wahi hoomaha hou, a me he mea la o ka manao no ia o ka Mana Hooko o ka hoehaeha i ka manao o ka lahui ma ka hoike ana i na Alii make ia manao hookahi o ka awahua a me ka hookae a lakou i hoike ai i na Alii e ola ana.---Honolulu Diocesan Magazine, ka nupepa oili hapaha a ka Bihopa o Honolulu.
Mau Hookaau Hoonanea.
Wahi a Kene rala Haku Wulusa i olelo ae ai ma Ladana, e pili ana no na aumokukaua, "O ka hoomahuahua ana i na aumokukaua o ia kekahi o na hana naauao loa a Beritania Nui e hana ai, a pela auanei e akaka ai ka mea keikikane o ke ao nei."
Aia maluna aku o 36,000,000 paa mikilima e komoia nei e kela a me keia ma Enelani i kela a me keia makahiki, a he ekolu-hapaha o ia heluna ae la ke kahikoia nei e na wahine. O ka nui o ko lakou mau lilo no ia mau paa mikilima he£ 500,000 i ka makahiki.
Aia kekahi ohana ke ola nei ma Ma con, Georgeia, Amerika Huipuia, aole he mea hookahi i make o lakou iloko o 50 makahiki. O na makua aia ma kahi o ke 73 makahiki o ke kane a he 72 o ka wahine. Ano koke mai nei no i malama ai na makua i na hoomanao ana no ko laua mare gula, a ua akoakoa ae malaila ka laua mau keiki he 10 a me 21 moopuna i hiki ae mai loko ae o 22.
O Kikihale ka heana o na hana hoohaunaele he nui a me na hana piliwaiwai. I ka po Poaono i hala, la 14 nei, ua pepehiia iho la kekahi poe haole a e eha o luna o na moku kalepa e pili nei i ka uwapo, e kekahi mau kanaka a holo aku la na kolohe e pee. Ua hopuia no nae mahope iho a hoopaaia. I ke ku ana ae imua o ka Aha i ka Poakahi, ua hookuuia hookahi a koe hookahi a ua hoopaiia i ka Poakolu mai he $7 me na koina. Kolohe no!
Aole he Hune, he Pono Maoli.
Nui ka hoi ka hoihoi ole o na nupepa Enelani no ka hoopukaia ana ae ua hoopalauia o Kama'liiwahine Maude o Wale me Kama'liikane Kale o Denemaka, me ka manaoia paha o kekahi no keia o ua ano hoomare ana i na poe aliikane ilihune o Eu ropa. O na makua o ke kane, na Hooilina Moi o Denemaka, o laua paha na alii oi loa aku o ka waiwai ma o ka wahine la, ke kama hookahi a ka Moi Kale XV. o Norewai me Suedena. I ko laua mare ana iloko o 1869, he $20,000,000 ka waiwai o ke Kama'liiwahine o Suedena, a i keia wa hoi ua papalua a keu aku keia huina ae la. Ke mare na alii opio iloko ae o Iune, he $2,500,000 ka haawina e loaa ana i ke aliikane opio mai kona mau makua mai me kekahi hale hanohano ma Kopenaha gena a me ona halenoho no kuaaina. Nolaila, he hoohui waiwai ana no keia i kahi ewe a pua alii o Enelani, e hauoli ai paha hoi ia lahui aole lakou e hanai aku ana i kahi pua alii nele o Europa.
Ua ku mai ka mokumahu Aselouna mai Potolana i ka Poalua iho la. A i ka auwina la Poakolu i hoomau loa aku ai i kona alahele moana no Iokohama a me Honakona.
He Kepani ka i hoea aku i ka Halewai e hoopii ai i ka Poakahi, la 16 nei, no kona koloheia ana e kekahi Pake, oia hoi, ua hele aku oia e wawahi i kekahi mau dala gula i loaa ona mau dala keokeo, a ma kahi hoi o ka hoihoi mai i kanaha dala keokeo he $25 wale no i loaa mai. Ua hopuia ka Pake a laweia no ka Halewai a ilaila i hooponoponoia ai a hiki i ka uku ana o ka Pake i ke koena dala i koe.
Hoolaha Manao Hooko Moraki
a me ke Kuai.
MAMULI O KA MANA KUAI I Hoikeia ma kekahi Moraki i hanaia e G. W. OKUU o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Paeaina Hawaii, ia A. ROSA, Kahu Waiwai, i kakauia ma ka la 5 o Iune, M. H. 1889, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope Aupuni ma Honolulu i oleloia, iloko o ka Buke 110, ma na aoao 368 a me 369;
Ke hoolahaia aku nei ma keia ua manao ka Mea Paa Moraki e paniku i ka Moraki i oleloia no ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e kupono ai no ka hookaa ana, a mamuli hoi o ia hooko ana e kuai aku ai ma ke kuai kudala akea ma na Keena Ku dala o W. S. Luce, ma ke kihi komohana o na Alanui Papu me Moiwahine, ma Honolulu i oleloia, ma ka
POAKAHI, LA 30 O MARAKI, M. H. 1896,
ma ka hora 12 Awakea, i na aina a pau loa i hoikeia maloko o ia palapala a i hoakaka piha loa ia hoi malalo iho.
A. ROSA,
Kahu Waiwai no ka Mea Paa Moraki.
Honolulu, Feberuari 29, 1896.
No na mea hou aku i koe, e ninau ia A. Rosa, Loio, Alanui Kaahumanu, Honolulu.
O kahi i paa malalo o ka Moraki i oleloia, o ia no: Kela mau apana aina a pau loa e waiho la ma Moanalua, ma ka Mokupuni o Oahu i oleloia, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 427, Kuleana 1186, no Kukalamanu, no laua hoi ka ili o 4-65 Kaulahao, a i lilo mai i ka Mea Hana Moraki ma o kekahi Palapala Kuai i hanaia i Mei 12, 1886, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope i oleloia iloko o ka Buke 102, ma na aoao 37 a me 38.
Ua paa keia aina i ke kanu laiki ia e kekahi Pake, e uku mua ana he uku hoolimalima o---Dala no ka makahiki.
ma r 2-5pl.